Nobel Fizik Ödülü Iklim Ve Karmasik Sistemler Çalismalarina Verildi
Bilim insanlari Syukuro Manabe ve Klaus Hasselmann, insanlik için hayati öneme sahip iklime dair önemli bilgiler edinilmesini sagladi Giorgio Parisi'nin kesifleri, birçok farkli ve görünürde tamamen rastlantisal maddeler ve olaylarin anlasilmasini ve açiklanmasini mümkün kildi.
2021 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan iki bilim insani Syukuro Manabe ve Klaus Hasselmann, insanlik için hayati öneme sahip iklim konusundaki çalismalariyla bu karmasik sistemin isleyisine dair önemli bilgiler edinilmesini saglarken diger kazanan Giorgio Parisi'nin kesifleri, fizigin yani sira matematik, biyoloji, nörobilim ve yapay zeka ile ögrenme gibi çesitli alanlarda birçok farkli madde ve olgunun anlasilmasini mümkün kildi.
Syukuro Manabe, çalismalariyla atmosferde artan karbondioksit seviyelerinin, Dünya'nin yüzeyinde sicakliklarin yükselmesiyle sonuçlandigini ortaya koydu. 1960'larda Dünya'nin ikliminin fiziksel modellerinin gelisimine öncülük eden meteorolog ve klimatolog, hava kitlelerinin düsey tasinmasi ile radyasyon dengesi arasindaki etkilesimi inceleyen ilk insan oldu.
Klaus Hasselmann da iklim ve havayi iliskilendiren bir model yaratti, böylece hava degisken ve düzensiz olsa da iklim modellerinin muteber olabilecegini gösterdi. Hasselmann'in yöntemleri, atmosferde artan sicakligin, insan kaynakli karbondioksit emisyonlarinin sonucu oldugunu kanitlamak amaciyla kullanildi.
Farkli bir alandaki çalismalariyla Nobel Fizik Ödülü'ne layik görülen Giorgio Parisi de düzensiz karmasik maddelerde gizli kalmis yapilari kesfetti. Parisi'nin kesifleri, karmasik sistemler teorisine en önemli katkiyi sunanlar arasinda yer aldi.
- Syukuro Manabe kimdir?
1931 dogumlu Syukuro Manabe, 1958 yilinda Tokyo Üniversitesinde doktora yaptiktan sonra Ulusal Hava Bürosunun Atmosferik Dolasim Arastirma Birimi'nde çalismak üzere ABD'ye gitti.
1997-2001 yillarinda da Japonya'da Küresel Isinma Arastirma Birimi'nin baskanligini yürüten Manabe, Ulusal Hava Bürosunda görevli iken atmosferin üç boyutlu modellerini gelistirmek üzere Joseph Smagorinsky ile çalisti.
Ikili, çalismalari sirasinda atmosferde karbondioksit yogunlugundaki degisime cevaben Dünya'nin yüzeyinde ve troposferde sicakligin arttigini, öte yandan stratosferde düstügünü kesfetti.
- Klaus Hasselmann kimdir?
Almanya'nin Hamburg kentinde 1931 yilinda dünyaya gelen osinograf Klaus Hasselmann, iklimin degiskenligini ortaya koyan Hasselmann modelini gelistirdi.
Iklim dinamikleri, stokastik süreçler ve okyanus dalgalari konularinda makaleler yayimlayan Hasselmann, 1975-1999 yillarinda Max Planck Meteoroloji Enstitüsünün yöneticiligini yapti.
Avrupa Iklim Forumu'nun da kurucusu olan Hasselmann, doga olaylarinin ve insan faaliyetlerinin iklimde biraktigi izleri tespit etmenin yöntemlerini de ortaya koydu.
- Giorgio Parisi kimdir?
1948 dogumlu Italyan teorik fizikçi Giorgio Parisi, çalismalarinda kuantum alan teorisi, istatiksel mekanik ve karmasik sistemlere odaklandi.
Roma Sapienza Üniversitesinden 1970 yilinda mezun olan Parisi, 1981-1992 yillarinda Roma Tor Vergata Üniversitesinde teorik fizik profesörü olarak çalisti.
Hala Roma Sapienza Üniversitesinde Kuantum Teorileri profesörü olan Parisi'nin kesifleri, birçok farkli ve görünürde tamamen rastlantisal maddeler ve olaylarin anlasilmasini ve açiklanmasini sagladi.
Kaynak: AA
Syukuro Manabe, çalismalariyla atmosferde artan karbondioksit seviyelerinin, Dünya'nin yüzeyinde sicakliklarin yükselmesiyle sonuçlandigini ortaya koydu. 1960'larda Dünya'nin ikliminin fiziksel modellerinin gelisimine öncülük eden meteorolog ve klimatolog, hava kitlelerinin düsey tasinmasi ile radyasyon dengesi arasindaki etkilesimi inceleyen ilk insan oldu.
Klaus Hasselmann da iklim ve havayi iliskilendiren bir model yaratti, böylece hava degisken ve düzensiz olsa da iklim modellerinin muteber olabilecegini gösterdi. Hasselmann'in yöntemleri, atmosferde artan sicakligin, insan kaynakli karbondioksit emisyonlarinin sonucu oldugunu kanitlamak amaciyla kullanildi.
Farkli bir alandaki çalismalariyla Nobel Fizik Ödülü'ne layik görülen Giorgio Parisi de düzensiz karmasik maddelerde gizli kalmis yapilari kesfetti. Parisi'nin kesifleri, karmasik sistemler teorisine en önemli katkiyi sunanlar arasinda yer aldi.
- Syukuro Manabe kimdir?
1931 dogumlu Syukuro Manabe, 1958 yilinda Tokyo Üniversitesinde doktora yaptiktan sonra Ulusal Hava Bürosunun Atmosferik Dolasim Arastirma Birimi'nde çalismak üzere ABD'ye gitti.
1997-2001 yillarinda da Japonya'da Küresel Isinma Arastirma Birimi'nin baskanligini yürüten Manabe, Ulusal Hava Bürosunda görevli iken atmosferin üç boyutlu modellerini gelistirmek üzere Joseph Smagorinsky ile çalisti.
Ikili, çalismalari sirasinda atmosferde karbondioksit yogunlugundaki degisime cevaben Dünya'nin yüzeyinde ve troposferde sicakligin arttigini, öte yandan stratosferde düstügünü kesfetti.
- Klaus Hasselmann kimdir?
Almanya'nin Hamburg kentinde 1931 yilinda dünyaya gelen osinograf Klaus Hasselmann, iklimin degiskenligini ortaya koyan Hasselmann modelini gelistirdi.
Iklim dinamikleri, stokastik süreçler ve okyanus dalgalari konularinda makaleler yayimlayan Hasselmann, 1975-1999 yillarinda Max Planck Meteoroloji Enstitüsünün yöneticiligini yapti.
Avrupa Iklim Forumu'nun da kurucusu olan Hasselmann, doga olaylarinin ve insan faaliyetlerinin iklimde biraktigi izleri tespit etmenin yöntemlerini de ortaya koydu.
- Giorgio Parisi kimdir?
1948 dogumlu Italyan teorik fizikçi Giorgio Parisi, çalismalarinda kuantum alan teorisi, istatiksel mekanik ve karmasik sistemlere odaklandi.
Roma Sapienza Üniversitesinden 1970 yilinda mezun olan Parisi, 1981-1992 yillarinda Roma Tor Vergata Üniversitesinde teorik fizik profesörü olarak çalisti.
Hala Roma Sapienza Üniversitesinde Kuantum Teorileri profesörü olan Parisi'nin kesifleri, birçok farkli ve görünürde tamamen rastlantisal maddeler ve olaylarin anlasilmasini ve açiklanmasini sagladi.