Dünyada 2018 Böyle Geçti (4)

Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın 2 Ekim'de Suudi Arabistan'ın İstanbul Başkonsolosluğunda öldürülmesi, uluslararası tepkiyle karşılanan ve dünyada yılın son çeyreğine en fazla damgasını vuran olay oldu.

Kaşıkçı'nın, aralarında Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın yakın adamlarının bulunduğu bir ekip tarafından öldürüldüğüne dair kanıtların ortaya çıkmasının ardından çok sayıda ülke ve uluslararası örgüt, Riyad yönetimine cinayetin aydınlatılması için çağrı yaptı.

Başta gazetecinin İstanbul'daki konsoloslukta kaybolduğuna dair iddiaları reddeden Suudi hükümeti ise ortaya çıkan kanıtların ardından "Kaşıkçı'nın konsolosluk binasında yaşanan arbedede öldüğünü" itiraf etmek zorunda kaldı.

Yılın son 3 ayında ayrıca Rusya'nın Azak Denizi'nin girişindeki Kerç Boğazı civarında Ukrayna gemilerine silahlı müdahalesi, ABD yönetiminin 2015 yılında nükleer anlaşma çerçevesinde kaldırdığı İran yaptırımlarını yeniden uygulamaya başlaması, Yemen'deki iç savaşı sonlandırmak amacıyla İsveç'te Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğündeki istişare toplantılarının başlatılması, Fransa'da başlayıp bazı Avrupa ülkelerine sıçrayan ve "sarı yelekliler" olarak adlandırılan protestocuların eylemleri, Çinli teknoloji şirketi Huawei'in sahibinin kızı ve şirketin Mali İşler Direktörü Mıng Vancou'nun ABD'nin İran yaptırımlarını deldiği gerekçesiyle Kanada'da gözaltına alınması ve BM Küresel Göç Sözleşmesi'nin kabul edilmesi uluslararası gündemde önemli yer tuttu.

Arjantin'in başkenti Buenos Aires'te G-20 Liderler Zirvesi'nde bir araya ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in görüşmesinden "iki ülke arasında 90 gün boyunca yeni gümrük vergisi getirilmemesi" konusunda uzlaşma çıktı.

2 Ekim

- Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'dan Suudi Arabistan'ın İstanbul Başkonsolosluğuna girdikten sonra bir daha haber alınamadı. Daha sona ortaya çıkan kanıtlardan Kaşıkçı'nın Suudi Arabistan'dan gelen bir ekip tarafından konsolosluk binasında öldürüldüğü ve cesedinin yok edildiği anlaşıldı.

5 Ekim

- Fransız makamlarından, İnterpol Başkanı Mıng Hongvey'den 29 Eylül'den bu yana haber alınamadığı ve Çinli bürokratın kaybolmasına ilişkin soruşturma başlatıldığı bildirildi. Çin, Mıng'ın yasaları ihlal ettiği şüphesiyle soruşturma altına alındığını açıkladı.

- 2018 Nobel Barış Ödülü, cinsel şiddetin bir savaş silahı olarak kullanılmasını durdurmaya yönelik çabalarından ötürü Dr. Denis Mukwege ve Ezidi aktivist Nadia Murad'a verildi.

8 Ekim

- Türkiye ile Rusya arasındaki Soçi mutabakatı çerçevesinde, İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi'ndeki silahsızlanma hattında ağır silahların çekilmesi süreci tamamlandı.

17 Ekim

- Suudi Arabistan yönetimi, ABD'ye, Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'nun Riyad'a ulaştığı saatlerde terör örgütü YPG/PKK'nın Suriye'de işgal ettiği bölgede kullanmak üzere 100 milyon dolar verdi.

18 Ekim

- Amerikan New York Times gazetesi, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'a yakın isimlerden Mahir Abdülaziz Mutreb'in 2 Ekim'de Cemal Kaşıkçı'dan birkaç saat önce Suudi Arabistan'ın İstanbul Başkonsolosluğuna girdiğini gösteren fotoğrafları yayımladı.

- ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'nun, Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın Suudi Arabistan'ın İstanbul Başkonsolosluğunda "öldürüldüğüne" ilişkin ses kayıtlarını Ankara ziyareti sırasında dinlediği iddia edildi.

- ABD Başkanı Donald Trump, Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın akıbeti hakkında, "Eğer çok büyük bir mucize olmazsa onun öldüğünü kabul ediyorum. Bu, gelen tüm istihbaratlara dayanıyor." dedi.

19 Ekim

- Suudi Arabistan yönetimi, 2 Ekim'de İstanbul Başkonsolosluğuna girdikten sonra haber alınamayan Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın "konsolosluk binasında yaşanan arbede sonucunda öldüğünü" itiraf etti.

20 Ekim

- Avrupa Parlamentosu (AP), Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın öldürülmesine ilişkin "acilen" uluslararası bir soruşturma başlatılmasını, Avrupa Birliği (AB) de kapsamlı, güvenilir ve şeffaf soruşturma yapılmasını istedi.

21 Ekim

- İngiltere, Almanya ve Fransa, Suudi Arabistan'ın gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın öldürülmesiyle ilgili açıklamasına ilişkin ortak bildiri yayımladı. Bildiride "Hiçbir şey bu cinayeti haklı gösteremez ve biz bunu en güçlü şekilde kınıyoruz. 2 Ekim'de tam olarak ne olduğunun aydınlatılmasına acil ihtiyaç var." ifadeleri yer aldı.

22 Ekim

- Almanya Başbakanı Angela Merkel, ''Kaşıkçı olayı aydınlatılmadan Suudi Arabistan'a silah ihracatı yapılmayacağını" söyledi.

- Amerikan CNN televizyonu, Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı için Suudi Arabistan'dan geldiklerine inanılan 15 kişilik ekipten bir kişinin, Kaşıkçı'nın dublörü olarak kullanıldığını ortaya koyan görüntüleri yayımladı.

23 Ekim

- ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Kaşıkçı cinayetiyle bağlantılı Suudi yetkililerin vizelerinin iptal edileceğini, vize yasağı ve diğer yaptırımların uygulanacağını açıkladı.

24 Ekim

- Kaşıkçı cinayeti soruşturması kapsamında temaslarda bulunmak üzere Türkiye'ye gelen ABD Merkezi Haberalma Teşkilatı (CIA) Direktörü Gina Haspel'in, Kaşıkçı'nın öldürülmesine ilişkin ses kayıtlarını dinlediği iddia edildi.

25 Ekim

- Dünyaca ünlü İrlandalı kadın şarkıcı Sinead O'Connor Müslüman olduğunu açıkladı.

26 Ekim

- Sri Lanka Devlet Başkanı Maithripala Sirisena, Başbakan Ranil Wickremesinghe'yi görevden alarak yerine eski Devlet Başkanı Mahinda Rajapaksa'yı getirdi. Başbakanın görevden alınması ülkede siyasi ve anayasal krizin fitilini ateşledi.

31 Ekim

- Amerikan Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA), Kepler Uzay Teleskobu'nun, derin uzaydaki 9 yıllık keşif yolculuğunun ardından emekliye ayrıldığını açıkladı.

4 Kasım

- Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), Yemen'de, tedavi edilmeyen salgın hastalıklar nedeniyle her 10 dakikada bir çocuğun hayatını kaybettiğini bildirdi.

5 Kasım

- ABD yönetimi, 2015'te nükleer anlaşma çerçevesinde kaldırdığı İran yaptırımlarının enerji, finans ve deniz taşımacılığı sektörlerini kapsayan ikinci bölümünü de uygulamaya başladı. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İran'a uygulanacak ikinci yaptırım paketinde petrol ithalatına ilişkin Türkiye'nin de dahil olduğu 8 ülkeye geçici muafiyet tanınacağını açıkladı.

7 Kasım

- ABD'de Kongreyi yeniden şekillendirecek ara seçimlerde Demokratlar, Temsilciler Meclisinde üstünlüğü Cumhuriyetçilerin elinden aldı.

8 Kasım

- ABD'nin California eyaletinde çıkan yangında 88 kişi hayatını kaybetti. Yaklaşık 620 kilometrekarelik alanı etkisi altına alan yangın, “California tarihinin "en büyük ve en çok can kaybının yaşandığı orman yangını" olarak kayıtlara geçti.

14 Kasım

- İngiltere'de Bakanlar Kurulu, Avrupa Birliği ile varılan Brexit anlaşmasına onay verdi.

15 Kasım

- Suudi Arabistan Başsavcılığı, Kaşıkçı cinayetiyle ilgili 5 kişinin idamının istendiğini açıkladı.

- Bangladeş, ülkedeki 700 binden fazla Arakanlı mültecinin yurtlarına dönüşü için Myanmar ile vardığı anlaşmayı uygulamaktan vazgeçtiğini duyurdu.

- ABD yönetimi, Kaşıkçı cinayetiyle bağlantılı oldukları gerekçesiyle Suudi Veliaht Prens Muhammed Bin Selman'ın eski başdanışmanı Suud el-Kahtani ve Suudi Arabistan'ın İstanbul Başkonsolosu Muhammed el-Katibi'nin aralarında bulunduğu 17 Suudi hakkında yaptırım kararı aldı.

17 Kasım

- Fransa'da ülke genelinde akaryakıt zamlarını protesto eden ve "sarı yelekliler" adı altında örgütlenen gösteriler düzenlendi.

21 Kasım

- Çinli Mıng Hongvey'in ülkesinde tutuklanmasının ardından boşalan İnterpol Başkanlığına Güney Koreli Kim Jong Yang seçildi.

25 Kasım

- AB üyesi 27 ülke lideri, Brexit anlaşmasını ve İngiltere ile gelecekteki ilişkileri belirleyecek siyasi deklarasyon belgesini onayladı.

- Rus savaş gemileri Azak Denizi'nde Kerç Boğazı civarında bulunan Ukrayna savaş gemilerine silahlı müdahalede bulundu. Rusya, gemilere el koyarken görevli askeri mürettebatı gözaltına aldı.

26 Kasım

- Ukrayna, Kerç Boğazı yakınlarında Rus savaş gemilerinin Ukrayna savaş gemilerine silahlı müdahalede bulunması nedeniyle sıkıyönetim ilan etti.

- Çin'de Guangdong eyaletinin Şıncın kentinde bir üniversitede görevli bilim adamı Hı Cienkui, Hong Kong'da düzenlenen uluslararası kongrede embriyo evresinde genetik değişiklik yapılmış ilk bebeklerin dünyaya geldiğini ileri sürdü.

- NASA'nın sismik inceleme aracı "InSight" Mars yüzeyine indi.

1 Aralık

- Eski ABD Başkanı George Herbert Walker Bush, 94 yaşında Teksas'ta hayatını kaybetti.

- CIA, Kaşıkçı cinayetine ilişkin raporunda Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman'ın, gazeteciyi infaz eden ekibi denetleyen danışmanına cep telefonuyla 11 mesaj gönderdiği, prensin bu mesajlarda Kaşıkçı'nın "öldürülmesi emrini vermiş olabileceği" değerlendirmesinde bulundu.

- ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in Arjantin'deki görüşmesinden "iki ülke arasında 90 gün boyunca yeni gümrük vergisi getirilmemesi" konusunda uzlaşma çıktı.

3 Aralık

- Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Çin'de bir bilim insanının "bebeklerin genetiğini değiştirdiği" iddiasının ardından "gen düzenlemelerini" araştırmak amacıyla kurul oluşturulacağını bildirdi.

4 Aralık

- CIA Direktörü Gina Haspel Senato'da bir grup senatöre Kaçıkçı cinayetiyle ilgili brifing verdi.

- İtalya'nın güneyindeki Sicilya Adası'nın Palermo kentinde faaliyet gösteren ülkenin en ünlü mafyası "Cosa Nostra"ya düzenlenen operasyonda 46 kişi yakalandı.

6 Aralık

- Çinli teknoloji şirketi Huawei'in sahibinin kızı ve şirketin Mali İşler Direktörü Mıng Vancou, ABD'nin İran yaptırımlarını deldiği gerekçesiyle Kanada'da gözaltına alındı.

- Yemen'deki iç savaşı sonlandırmak amacıyla BM öncülüğündeki istişare toplantıları, İsveç'in başkenti Stockholm'e 77 kilometre uzaklıkta bulunan Rimbo kasabasındaki Johannesberg Sarayı'nda başladı.

7 Aralık

- Çin, Ay'ın karanlık yüzüne inecek keşif aracı Çang'ı-4'i uzaya fırlattı.

8 Aralık

- Fransa İçişleri Bakanı Christophe Castaner, "sarı yelekliler" olarak anılan göstericilerin öncülük ettiği eylemlere 125 bin kişinin katıldığını, çıkan olaylarda binden fazla kişinin gözaltına alındığını, 17'si polis 118 kişinin yaralandığını açıkladı.

- Belçika'nın başkenti Brüksel'de gösteri düzenleyen yüzlerce "sarı yelekli", AB kurumlarına doğru yürümeye başladı. Ülkedeki ekonomik koşulları ve akaryakıt zamlarını protesto eden "sarı yeleklilere" Brüksel'in merkezinde polis müdahale etti.

- Hollanda'da "sarı yelekliler" yoğunluklu olarak Lahey, Amsterdam ve Rotterdam kentlerinde toplanarak hükümetin istifasını istedi.

10 Aralık

- NASA'nın Voyager 2 adlı uzay aracı, yaklaşık 41 yıllık uzay serüveninin ardından yıldızlar arası bölgeye ulaştı.

- BM'ye üye ülkelerin hazırladığı "Küresel Göç Sözleşmesi" Fas'ın Marakeş kentinde düzenlenen zirvede imzalandı. 150'den fazla ülkenin taraf olduğu sözleşme oy çoğunluğuyla kabul edildi.