Barajdaki Su Seviyesi Düşünce Tarihi Köprü Gün Yüzüne Çıktı

Kars'ta Arpaçay Barajı'ndaki su seviyesinin kuraklık sebebiyle düşmesi üzerine bu bölgede yer alan ve Ortaçağ'da inşa edildiği tahmin edilen tarihi Çırpılı Köprüsü gün yüzüne çıktı.

İlçedeki Ani Örenyeri'nin kuzeyinde bulunan ve geçmişte Türkiye ile dağılan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğinin (SSCB) iş birliğiyle Türkiye-Ermenistan sınırında inşa edilen Arpaçay Barajı'ndaki su seviyesi, kuraklığın da etkisiyle düştü.

Bölgedeki tarihi kemer, su tahliyelerinin sağlandığı yollar ve dehlizlerin bulunduğu Çırpılı Köprüsü, su seviyesinin azalması üzerine ortaya çıktı. Ortaçağ'dan kalma, büyük bir kısmı tahrip olmasına rağmen hala ayakta duran taş köprünün bazı bölümleri suların altında bulunuyor.

Araştırmacı yazar Sezai Yazıcı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, köprüyle ilgili bilgilerin 19. yüzyılda Ani Örenyeri'ni gezen seyyahlar tarafından aktarıldığını hatırlattı.

Köprünün, Ani Örenyeri'ne geçiş sağlayan yapılardan biri olduğunu anlatan Yazıcı, 'Ani altın yıllarını 9 ve 11. yüzyıllarda yaşadı, o zaman Kars'a buradan giriliyor ve Erzurum yoluyla bağlantısı da buradan sağlanıyordu. Bu köprü Osmanlı İmparatorluğu döneminde çok önemli bir menzil olarak biliniyordu.' dedi.

Yazıcı, Arpaçay Barajı'nın su tutmaya başlamasıyla tarihi taş köprünün sular altında kaldığını ve yıllar sonra tekrar gün yüzüne çıktığını ifade ederek, şu bilgileri aktardı:

'Bu köprü 1807'den beri yıkıktır. Arpaçay Barajı, 1973'te SSCB ile yapılan anlaşmayla ortak bir proje olarak kuruldu. Baraj 1970'li yılların ortalarından başlayarak su toplanmaya başladı, 1980'li yıllara ulaşmadan bu gölge su altında kalmıştı ancak o günün soğuk savaş iklimi vardı. SSCB'nin dağılmasının ardından bu gölgeler dolaşılmaya başlandı ama o tarihten bu yana biz bu köprüyü bu haliyle görme olanağı bulamadık. Bu suların çekilmesi belli periyotlarla tekrarlanıyor. Yer yer suların çekildiği yerleri görmek mümkün. Bu köprüyü 4 yıldan beri gelip gözlemliyorum.'

Köprünün bir süre sonra yükselecek suların altında kalacağını vurgulayan Yazıcı, 'Bu köprünün Ani'deki köprü gibi 2 katlı olduğunu söyleyebiliriz, tek kemerli bir köprü. 11. yüzyılda yapılmış olduğunu, 2 yakayı birbirine bağlayan mesafenin 105 metre olduğunu ve köprünün bağlantılarıyla 130 metre olduğunu söyleyebiliriz.' şeklinde konuştu.

- Tarihi İpekyolu üzerine kurulan köprülerden biri

Kars Müze Müdürü Necmettin Alp ise İpek Yolu'nda 9 tarihi köprünün bilindiğini ifade ederek, 'Bu köprülerden birisi, Ani'nin kuzeyinde bugünkü Arpaçay Barajı'nın olduğu yerde suların çekilmesiyle ortaya çıktı. Bu köprünün ortaya çıkmasıyla uzman arkadaşları inceleme yapmak için görevlendirdik.' dedi.

Köprünün tescilleneceğini aktaran Alp, şunları kaydetti:

'Köprüyle ilgili koordinatlar alındı, tescil işlerine başladık, dosyası hazırlandıktan sonra Kars Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kuruluna göndereceğiz. Tescil için gerekli çalışmaları tamamlayacağız. Arpaçay Barajı'nda su tutulmaya başlandıkça bu köprü de su altında kaldı. Bu sene mevsimlerin kurak geçmesiyle suların azalması nedeniyle önce ayağı ortaya çıkan köprünün daha sonra tamamı ortaya çıktı. Köprünün yaklaşık 60 metrelik bölümü Türkiye, diğer kısmı Ermenistan sınırlarında bulunuyor. Köprü tüm ayrıntılarıyla incelendi, tescil işlemlerine devam ediyoruz.'