'Yürüyen Köşk Dünyaya Çevrecilik Dersi Veriyor'

İSMAİL ERSAN - Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatıyla 1929 yılında inşa edilen ve yakınındaki çınar ağacının dalına zarar vermemesi için raylar üzerinde taşınan 'Yürüyen Köşk', dünyaya doğa ve çevrecilik dersi veriyor.

Yalova Belediyesi, Atatürk'ün Yalova'ya gelişinin 87'nci yıl dönümü dolayısıyla yoğun ziyaretçi trafiğine sahne olması beklenen Yürüyen Köşk'te ve kent merkezinde yarın özel program düzenleyecek.

Belediye Başkanı Vefa Salman, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Yalova'nın Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün kenti olduğunu ve Ulu Önder'in bunu kendi veciz sözüyle de ifade ettiğini anımsattı.

Atatürk'ün, Yalova'nın hem kurucusu hem kollayıcısı hem de koruyucusu olduğunu vurgulayan Salman, şöyle konuştu:

'Bu, çok önemli. Hayatında Ankara ve İstanbul'dan sonra en fazla zamanı Yalova'da geçirmiştir. Cumhuriyetin bir anlamda yazlık başkentidir Yalova, onun sayesinde. En önemli unsur burada Termal'dir. İlk çağlardan beri Termal bilinir fakat Atatürk'ün ortaya çıkarması ve tanıtmasıyla 'Geleceğin su şehri olacaktır' demesiyle lanse edilmiştir. 17 kez Atatürk günübirlik Yalova'ya gelmiştir. 27 kez de kalmak için buraya gelmiştir. Bu gelişlerinde 313 gün 270 gece Yalova'da kalmıştır. İlk kez 19 Ağustos 1929'da gelir. Hastalandıktan sonra keyfi kaçar son olarak 1 Şubat 1938'de Yalova'dan ayrılır.'

-'Yürüyen Köşk dünya markası'

Atatürk'ün Yalova'da çok önemli kararlar aldığını hatırlatan Salman, şöyle devam etti:

'Yalova, Atatürk'ün emriyle İstanbul'a bağlanmıştır, sıtmayla ilgili önemli çalışmalar yapmıştır, yabancı devlet adamlarının çoğunu burada ağırlamıştır. Türk Tarih Kurumunun, Türk Dil Kurumunun kurulma kararı Yalova'da verilmiştir. Kur'an-ı Kerim'in Türkçeleştirme çalışmaları Yalova'da yapılmıştır. Çok partili hayata geçiş kararı Yalova'da alınmıştır. Serbest Cumhuriyet Fırkasının kararı Yalova'da alınmıştır. Bunun dışında Atatürk Yalova'ya verdiği önem şuradan da belli. Her kentte Atatürk'ün bir veya iki tane evi var ama Yalova'da 3 evi var. Termal'deki Yaveren Köşkü, biri Türkiye'nin markası değil dünya markası Yürüyen Köşk bir de şu an Atatürk ve Çocuk Müzesi olan Av Köşküdür. '

- 'Doğa ve çevrecilik dersi'

Salman, Atatürk'ün çınar ağacı dalının kesilmemesi için zemininden kaydırttığı 'Yürüyen Köşk'ün adeta çevrecilik dersi verdiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:

'Yürüyen Köşk, dünyaya doğa ve çevrecilik dersi veriyor. Bu dersin verildiği yıl da yaklaşık 1930. Dünyada henüz çevre bilincinin 'ç'si bile yokken sadece bir ağaç değil 400 yıllık çınar ağacının bir dalı için köşk bir yönden öbür yöne 4 metre 80 santimetre temel kazdırılarak kaydırılmıştır. Öyle bir ileri görüşlülük ki dünyanın, çevrenin geleceğiyle ilgili o yılda bunu nasıl gördü? Onun kişiliğine, liderlik anlayışına ileri görüşlülüğüne en son örnek teşkil ediyor bu köşk. Yalova'ya bıraktığı en büyük eser de iskeleden Termal'e kadar yolun iki tarafına diktirdiği çınar ağaçları var. İki tarafı ağaçlı olan yola 'hıyaban' denir. Türkiye'nin en uzun hıyabanıdır. Öte yandan iki tane de çiftliği var Yalova'da. Millet Çiftliği, eski TİGEM'in olduğu Baltacı Çiftliği. Buraları kendi parasıyla satın almış. Daha sonra halka bağışlamış. Yalova burada tarımsal çalışma yapsın İstanbul'u beslesin vizyonu çizmiştir.'

-15 Temmuz sonrası

Atatürk'ün kente gelişinin 87'nci yıl dönümüyle ilgili özel bir program hazırladıklarını da bildiren Salman, şu bilgileri verdi:

'Bu sene 19 Ağustos'ta Edirne Belediye Bandosunu davet ettim. Bando değişik bir ambiyans katıyor bu tip etkinliklere. Av Köşkü'nden Cumhuriyet Meydanı'na kadar bando eşliğinde bir yürüyüş yapacağız. Çeşitli pankart ve billboardlar ile halkımızın 87. yıl hafızasını tazeleyeceğiz. Yürüyen Köşk'ün bahçesinde Yürüyen Köşk ile ilgili fotoğraf yarışması yapmıştık. Ödül alan fotoğrafları ve Atatürk'ün Yalova'da geçirdiği günlerin elimizdeki fotoğraflarını burada sergileyeceğiz. Umarım hafızalarda 19 Ağustos yerini alır çünkü günümüzde baktığınızda Atatürk'ü anlamak ve anlatmak 15 Temmuz sonrası çok önemli bir temele oturdu.'

- Yürüyen Köşk

Atatürk, ilk kez 1927'de geldiği Yalova'da önceleri satın aldığı Baltacı Çiftliği'ndeki çadırda kaldı. Kenti çok seven Atatürk, 21 Ağustos 1929'da Ertuğrul Yatı ile Bursa'ya giderken dikkatini Yalova İskelesi yakınında bulunan Millet Çiftliği'ndeki büyük bir çınar ağacı çekti.

Çınarın görüntüsünden etkilenen Atatürk'ün isteğiyle yat durduruldu ve karaya çıkıldı. Çınarın gölgesinde bir süre dinlenen Atatürk, ağacın yakınına köşk yapılması emri verdi.

Atatürk'ün talimatıyla 21 Ağustos 1929'da inşasına başlanan köşk, 22 gün sonra 12 Eylül'de tamamlandı.

Atatürk, 1930 yazında köşke gittiğinde çalışanlar, 'Yandaki çınar ağacının dalının binanın çatısına vurduğunu, çatı ve duvara zarar verdiğini' söyleyerek, çınarın köşke doğru uzanan dalını kesmek için izin istedi. Atatürk ise çınar ağacının dalının kesilmesi yerine, binanın tramvay rayları üzerinde biraz ileriye alınmasını istedi. Bunun üzerine köşk, temelinden yaklaşık 5 metre kaydırıldı.

Yürüyen Köşk'ün, UNESCO'nun Dünya Miras Listesine alınması için bir süre önce çalışma başlatılmıştı.