Su Kabağının Genleri Korumaya Alındı
Bilimadamları 12 bin yıldır bilinen gıda, süs eşyası, müzik aleti gibi çok farklı kullanım alanlarına sahip su kabağının genetik kaynaklarını korumak amacıyla özel bir proje geliştirdiler.
Erciyes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Halit Yetişir, Biyoteknoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Kahraman Gürcan ve İçel Erdemli Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü'nden Ziraat Mühendisi Nihal Denli tarafından su kabağının genetik kaynaklarını korumak amacıyla TÜBİTAK destekli sürdürülen "Türkiye Su Kabaklarının Toplanması, Morfolojik ve Moleküler Markırlarla Karekterizasyonu" projesi sona erdi.
3 yıl boyunca titizlikle yürütülen çalışmalarda Türkiye ve yurtdışında tarım kurumlarına ulaşarak veya su kabağı ekimi yapılan alanları gezerek 38'i yurtdışından toplam 418 farklı su kubağı çekirdeğine ulaştı.
Proje, gıda, süs eşyası, müzik aleti gibi çok farklı kullanım alanlarına sahip su kabağının azalan kullanımına karşı tekrar yetiştirilmesi ve tüketiminin yaygınlaştırılması için yapılacak çalışmalara veri sağlayacak.
Projenin araştırma ayağında yer alan Denli, yaptığı açıklamada, 12 bin yıldır varlığı bilinen su kabağının Türkiye'de çok farklı bölgelerde farklı amaçlarla yetiştirildiğini, bu nedenle de son derece zengin bir genetik çeşitliliğe sahip olduğunu söyledi.
Son dönemlerde su kabağı kullanımı ve buna bağlı olarak yetiştiriciliğinin azaldığına dikkati çeken Denli, kaybolmaya yüz tutmuş su kabağının genetik kaynaklarını toplamak ve koruma altına almak amacıyla projenin hayata geçtiğini kaydetti.
Su kabağının genetiğini içeren çekirdekleri 3 yıl süren çalışma sonucunda topladıklarını, yurtiçi ve yurtdışından 418 çekirdeğe ulaştıklarını ifade eden Denli, şunları söyledi:
"Ülkemizde bu tür üzerinde çalışmalar yok denecek kadar az. Gelecek kuşaklara aktarılmak üzere bu çalışma yapıldı. Türkiye'nin su kabağı genetik kaynaklarını yansıtacak bir şekilde toplama işleminin yapılması, toplanan materyallerin aynı koşullarda karakterize edilerek çekirdek koleksiyonun oluşturulması, bundan sonra yapılacak bütün çalışmalara altyapı oluşturacak."
- Çok amaçlı kullanımı var
Denli, su kabağının olgunlaşmamış meyvelerinin haşlanarak, kızartılarak ya da dolması yapılarak tüketildiğini, aynı zamanda su kabı, gıda saklama kapları, kap-kacak, müzik aleti, dekoratif amaçlı ve balık ağlarında yüzeyde tutucu olarak kullanıldığını belirtti.
Su kabağının karpuz bitkisine anaç olarak da kullanıldığını ve iyi uyuşma gösterdiğini ifade eden Denli, "Su kabağı ülkemizde çok farklı amaçlarda ve çeşitlilikte kullanılıyor. Sebze kalitesi, anaçlık durumu, kabakgil hastalık ve zararlılarına dayanıklılık durumu, süs eşyası olma özellikleri, tıbbi bitki boyutu gibi kullanımları göz önünde bulundurulunca gerçekleştirdiğimiz projeyle yapılacak yeni projelere veri sağlayacağımızı düşünüyorum" dedi.
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürü Davut Keleş de kurum olarak ülkenin gen kaynaklarının korunması ve açığa çıkartılmasına yönelik tüm çalışmalara destek vermeye devam edeceklerini belirtti.