Libya’da Artan Tansiyonla Petrol Fıyatları Yükselişe Devam Ediyor

Brent petrol fiyatları dikkate alındığında, 17 Aralık tarihinde 92 dolar olan petrol fiyatları 24 Şubat’ta 120 dolar seviyesine kadar yükseldi. Bu dilimde petrol fiyatlarında meydana gelen yükseliş, yüzde 30 düzeyinde gerçekleşti. Dünya petrol rezervlerinin önemli bir bölümünün bulunduğu bölgede meydana gelen belirsizliğin özellikle hedge fonlar tarafından spekülasyon amaçlı değerlendirilmesi bu harekete etkili oldu.Konuya ilişkin Okan Üniversitesi Finansal Riskleri Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin (OKFRAM) hazırladığı araştırmaya göre, petroldeki bu belirgin çıkış trendi her piyasayı eşit düzeyde etkilemedi. Buna göre özellikle gelişmiş ülke endeksleri Libya’daki sorunlar şiddetleninceye kadar Kuzey Afrika’daki gelişmelere belirgin bir tepki vermedi. Özellikle Dow Jones 2011’in ilk aylarında belirgin bir çıkış trendi izledi. Buna göre 17 Aralık tarihinden 18 Şubat’a kadar geçen sürede Dow Jones 11 bin 491’den 12bin 391’e kadar yüzde 7,8’lik artış yaşadı.Altında ise geçtiğimiz yıllardaki dalgalı seyir etkisini gösterdi. Yani Kuzey Afrika’dan gelen haberler belirli bir trend oluşturmadı, anlık tepkilere neden oldu.Bununla birlikte gıda fiyatlarında, özellikle buğdayda başlangıçta sert bir çıkış trendi yaşanmış, ancak Libya’daki tansiyon yükselişi bu artışın hızını kesti. Son tartışmalarda da vurgulandığı üzere krizin piyasalar açısından kritik merkezi petrol fiyatlarına odaklı. İmalat sanayinin temel enerji girdilerinden olan petroldeki bu yükselişin orta ve uzun vadede global ekonomi üzerinde önemli etkileri olacak. Bu nedenle gerek reel, gerekse finans sektörü üzerindeki risklerin tanımlanması için petrolfiyatları üzerinde olası dalgalanmaları belirlemek gerekiyor.Dünya Bankası’nın periyodik tahminlerine göre, 2011 yılı sonunda petrol fiyatlarının NYMEX baz alındığında 86,1 dolar olması bekleniyor. Bu rakam geçtiğimiz hafta itibariyle 100 dolar seviyesini zorladı. Dolayısıyla Dünya Bankası’nın tahminleri ’şimdilik’ hızlı bir şekilde aşıldı. Petrol fiyatlarında meydana gelen çıkış trendinin korunması durumunda Dünya Bankası’nın tahminlerini revize etmesi gerekliliği de doğacak. Ancak şimdilik mevcut gelişmeleri kısa vadeli değerlendirmek gerekiyor.OKFRAM’ın araştırmasına göre, mevcut durumda piyasalarda yaşanan sert hareketleri spekülasyon ile açıklamak mümkün. Özellikle hedge fonların FED’in sağladığı yüksek likiditeden ’yüksek getiri’ elde etme amacında olmaları bu tip gelişmelerin ’aşırı fiyatlanmasına’ neden oluyor. Reel bazda durumu ortaya koyacak unsur ise petrol rezervlerinin Libya’daki payı. Buna göre, OPEC üyeleri içinde Libya’nın petrol rezervlerinin payı yüzde 4,4. OPEC’e üye olmayan ülkeler de hesaba katıldığında Dünya petrolrezervlerinin yüzde 3,5’i Libya’da bulunuyor. Dolayısıyla ülkede üretimin kısmi olarak durması, petrol fiyatlarında son dönemde meydana gelen çıkışın sadece bir bölümünü açıklayabiliyor. Yani, son dönemde yaşanan fiyatlamanın önemli bir bölümü spekülasyondan gerçekleşti.Teknik olarak Brent petrol fiyatlarını dikkate alındığında son 3 yılda oldukça sert hareketlerin yaşandığı görülüyor. Buna göre, petrol fiyatları 2008 yılının Temmuz ayında 147,2 dolar ile zirve yaptıktan sonra global krizin etkisiyle sert bir gerileme gerçekleştirdi, 2008’in Aralık ayında 36 dolara kadar düştü. Bu dilimden sonra global büyümeye yönelik olumlu beklentiler ve ülkelerin genişlemeci para politikaları ile sağladıkları likidite sonucunda artan petrol fiyatlarında kritik bir döneme girildi.2009 yılının başında girdiği yukarı kanalın içinde seyreden petrol fiyatlarında son dönemdeki gelişmeler bu kanalın yukarı yönde kırılabileceğine işaret ediyor. Bunun için aylık bazdaki kapanışın 110 doların üstünde gerçekleşmesi gerekiyor. Böyle bir olasılığın gerçekleşmesi durumunda, petrol fiyatlarında meydana gelen çıkış güçlenecek. Bu durumda hedge fonların petrol fiyatlarını yeniden 150 dolarlara yakınlaştırdığı görülebilir. Kuzey Afrika’daki tansiyonun beklenenden hızlı toparlanması durumunda isepetrol fiyatlarının 85 dolarlara kadar gerilediği gözlenebilecek.