Ahtamar'da 'köklere dönüş' günü
Ahtamar Kilisesi'nde 95 yıl sonra yapılan ayine 5 bin kişi katıldı. Din adamları ayin için 'rüya gibi' derken, çeşitli ülkelerden Ermeniler ayinden sonra 'köklerinin, komşularının' izini sürdü
Ahtamar Kilisesi'nde 95 yıl sonra yapılan ayine 5 bin kişi katıldı. Din adamları ayin için 'rüya gibi' derken, çeşitli ülkelerden Ermeniler ayinden sonra 'köklerinin, komşularının' izini sürdü
Rifat BAŞARAN
VAN - Ahtamar Surp Haç Kilisesi’nde 95 yılın ardından dün ilk kez yükselen dua seslerine dünyanın dört bir tarafından 5 bini aşkın Ermeni eşlik etti. Kimi ABD’den gelen Kilisliydi, kimi İstanbul’dan gitmişti, yurtdışından gelen yakınlarıyla kucaklaştı. Türkiye Ermenileri Patrikliği Genel Vekili Aram Ateşyan Türkçe ve Ermenice vaazında hükümete teşekkür etti, “Bugün hepimiz olumlu bir anlayışın semeresi ile mutlu oluyoruz” dedi. Muş’tan gelen bazı vatandaşlar Ermenilere üzüm dağıttı: “Bunlar sizin bağlarınızdan kalmış. Biz de size ikram ediyoruz.”
Ermeniler, ‘Hac yortusu ayini’ni bu yıl 1915 yılından bu yana ilk kez ayine izin verilen, Türkiye’de resmi adı Akdamar olan, kendilerinin ise ‘Ahtamar’ dedikleri tarihi kilisede gerçekleştirdi. Ayine katılmak için dünyanın dört bir yanından Van’a giden Ermeniler, sabahın erken saatlerden itibaren kilisenin bulunduğu Akdamar Adası’na akın etti. 63 yabancı, 148 yerli gazetecinin takip ettiği ayin için onlarca tekne gün boyu sefer yaptı. Törene valiyi temsilen Vali Yardımcısı Atay Uslu katıldı. Bir günlüğüne ayine izin veren Kültür Bakanlığı ise genel müdür düzeyinde temsil edildi. Ayinde Alman Büyükelçi Dr. Erkart Cuntz da yer aldı.
BANTTAN ÇAN SESİ
Ayin sabah saat 11.00’de, bant kaydıyla çalan çanın sesiyle başladı. Çanla birlikte Ateşyan ve diğer din adamları ilahiler eşliğinde kiliseye girdi. Patrik Genel Vekili Başepiskopos Aram Ateşyan’ın yönettiği iki saatlik ayine kilisenin yer darlığı nedeniyle 55 kişi katıldı. İlahileri Feriköy S. Vartanans Korosu seslendirdi. Ateşyan vaazında, Türk devleti ve hükümetine teşekkür etti. Ateşyan, “Ahtamar efsanesi, birbirini seven iki insan arasına giren kıskançlığın, mutluluğu nasıl bir trajediye dönüştürdüğünü asırlardır nesilden nesile aktarıyorb Kısır çekişmeler ve çatışmalarla olumluya ulaşmak mümkün değildir. Bugün hepimiz olumlu bir anlayışın semeresi ile mutlu oluyoruz” dedi.
Ayin sırasında İsa’nın son yemeği de tasvir edildi. Ardından bahçede ekmek ve şarap dağıtıldı. Kilisede yer darlığı nedeniyle katılımcılar ayini bahçeye kurulan sinevizyondan izledi. Ayinin bitiminden sonra Ermeni Halk oyunları ekibi bir gösteri sundu.
HAÇIN YERİ ÖNEMLİ DEĞİL
Kilise için özel yaptırılan ancak teknik nedenlerle kubbeye henüz yerleştirilemeyen haçın önünde dualar okundu. Ayine katılan din adamlarından Dirtad Uzunyan, “Laf ustasıyım ama şu an ki duygularımı ifade edecek kelime bulamıyorum. Seneler önce böyle bir şeyi hayal bile edemezdik. Bu nedenle hükümet ve devlete teşekkür ediyorum. Biz buraya dua etmeye geldik, polemik yapmaya gelmedik. Bu nedenle Haç’ın bulunduğu yer çok önemli değildir. Keşke bütün Ermeniler burada olabilseydi” derken, Zakar Koparyan, şöyle konuştu:
“Bir ilki gerçekleşiyoruz. Şu an burada olmak bir ayrıcalık. O nedenle isteyerek ya da istemeyerek burada bulunamayanlar adına çok üzülüyorum. Van bizi çok iyi karşıladı. Bu diasporaya bir yanıttır.”
‘YAPILIRKEN YIKILMIŞLAR’
Ermeni yazar Arsan Yaman ise ayini yetersiz buldu: “Bu kiliseyi restore etmek yeterli değildir. Burası doğu Ermeni mimarisinin tek örneğidir. Ancak dün bir tekne kiralayarak gölde dolaştım. Elimde 2000 yılında çekilmiş manastır fotoğrafları var. Sadece 12 manastırın kalıntılarını gördüm. Fotoğraflardan onların da hangileri olduğunu teşhis edemedim. Bu yıkım 10 yıl içinde olmuş, birini yaparken birini yıkıyoruz.”
‘KİLİSLİYİM’
Ayine katılan Hoannes Mıgicyan ise “Nerelisiniz?” sorusuna “Kilisliyim” yanıtını verdi: “Biz ABD’den 18 kişi geldik. Burası benim vatanım ve vatanımı çok özlüyorum. Buradan Kilis’e gideceğim ve babamı tanıyan kimse var mı diye bakacağım.”
Van Belediye Başkanı Bekir Kaya, ayin sonrası din adamlarına akşam yemeği verdi. Yemekte konuşan Ateşyan, “11 asırdır bu kilise böyle görkemli bir ayine evsahipliği yapmamıştı. 5 bin kişi hem atalarının mabedinde ibadet etti hem de bu toprakta köklerini, eski evlerini, eski komşularını aradı” dedi.
KEŞİŞ MANUEL’İN EVİNDE KUCAKLAŞTILAR
Van Valiliği’nin teklifi ve Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay’ın onayı ile yılda bir gün ayine izin verilen Ahtamar Kilisesi, 915- 921 yılları arasında inşa edildi. Daha sonra manastıra dönüştürülen kilise, 2007 yılında restore edilerek anıt müze haline getirildi.
Vaspurakan Kralı 1. Gagik tarafından Keşiş Manuel’e yaptırılan kiliseyi ziyaret, Ermeni halkı için dini vecibe sayılıyor. Kutsal haç adına yaptırılan ve din adamlarının yetiştirilmesi açısından önem taşıyan kilisede, 1915 yılına kadar din adamlarının yetiştiği biliniyor. 1915 yılındaki Rus işgalinin ardından ayine kapatılan kilise sit alanı olarak koruma altına alındı.
Kiliseye batı ve güneyden birer kapı vasıtasıyla giriliyor. Zengin figürlerin yer aldığı kilise duvarlarında, İncil ve Tevrat’tan alınmış çeşitli sahneler var.
Bu sahnelerden, Yunus Peygamber’in denize atılması, Hz. Meryem ve kucağında İsa, Adem ile Havva’nın cennetten kovulması, Hazreti Davut ile Kral Goliat’ın mücadelesi, Samson Filistinli ikilisi, ateşte üç İbrani genci, Aslan ininde Daniel figürleri göze çarpıyor. Kilisenin iç tarafında ise günümüzde büyük ölçüde bozulmuş freskler yer alıyor.
Rifat BAŞARAN
VAN - Ahtamar Surp Haç Kilisesi’nde 95 yılın ardından dün ilk kez yükselen dua seslerine dünyanın dört bir tarafından 5 bini aşkın Ermeni eşlik etti. Kimi ABD’den gelen Kilisliydi, kimi İstanbul’dan gitmişti, yurtdışından gelen yakınlarıyla kucaklaştı. Türkiye Ermenileri Patrikliği Genel Vekili Aram Ateşyan Türkçe ve Ermenice vaazında hükümete teşekkür etti, “Bugün hepimiz olumlu bir anlayışın semeresi ile mutlu oluyoruz” dedi. Muş’tan gelen bazı vatandaşlar Ermenilere üzüm dağıttı: “Bunlar sizin bağlarınızdan kalmış. Biz de size ikram ediyoruz.”
Ermeniler, ‘Hac yortusu ayini’ni bu yıl 1915 yılından bu yana ilk kez ayine izin verilen, Türkiye’de resmi adı Akdamar olan, kendilerinin ise ‘Ahtamar’ dedikleri tarihi kilisede gerçekleştirdi. Ayine katılmak için dünyanın dört bir yanından Van’a giden Ermeniler, sabahın erken saatlerden itibaren kilisenin bulunduğu Akdamar Adası’na akın etti. 63 yabancı, 148 yerli gazetecinin takip ettiği ayin için onlarca tekne gün boyu sefer yaptı. Törene valiyi temsilen Vali Yardımcısı Atay Uslu katıldı. Bir günlüğüne ayine izin veren Kültür Bakanlığı ise genel müdür düzeyinde temsil edildi. Ayinde Alman Büyükelçi Dr. Erkart Cuntz da yer aldı.
BANTTAN ÇAN SESİ
Ayin sabah saat 11.00’de, bant kaydıyla çalan çanın sesiyle başladı. Çanla birlikte Ateşyan ve diğer din adamları ilahiler eşliğinde kiliseye girdi. Patrik Genel Vekili Başepiskopos Aram Ateşyan’ın yönettiği iki saatlik ayine kilisenin yer darlığı nedeniyle 55 kişi katıldı. İlahileri Feriköy S. Vartanans Korosu seslendirdi. Ateşyan vaazında, Türk devleti ve hükümetine teşekkür etti. Ateşyan, “Ahtamar efsanesi, birbirini seven iki insan arasına giren kıskançlığın, mutluluğu nasıl bir trajediye dönüştürdüğünü asırlardır nesilden nesile aktarıyorb Kısır çekişmeler ve çatışmalarla olumluya ulaşmak mümkün değildir. Bugün hepimiz olumlu bir anlayışın semeresi ile mutlu oluyoruz” dedi.
Ayin sırasında İsa’nın son yemeği de tasvir edildi. Ardından bahçede ekmek ve şarap dağıtıldı. Kilisede yer darlığı nedeniyle katılımcılar ayini bahçeye kurulan sinevizyondan izledi. Ayinin bitiminden sonra Ermeni Halk oyunları ekibi bir gösteri sundu.
HAÇIN YERİ ÖNEMLİ DEĞİL
Kilise için özel yaptırılan ancak teknik nedenlerle kubbeye henüz yerleştirilemeyen haçın önünde dualar okundu. Ayine katılan din adamlarından Dirtad Uzunyan, “Laf ustasıyım ama şu an ki duygularımı ifade edecek kelime bulamıyorum. Seneler önce böyle bir şeyi hayal bile edemezdik. Bu nedenle hükümet ve devlete teşekkür ediyorum. Biz buraya dua etmeye geldik, polemik yapmaya gelmedik. Bu nedenle Haç’ın bulunduğu yer çok önemli değildir. Keşke bütün Ermeniler burada olabilseydi” derken, Zakar Koparyan, şöyle konuştu:
“Bir ilki gerçekleşiyoruz. Şu an burada olmak bir ayrıcalık. O nedenle isteyerek ya da istemeyerek burada bulunamayanlar adına çok üzülüyorum. Van bizi çok iyi karşıladı. Bu diasporaya bir yanıttır.”
‘YAPILIRKEN YIKILMIŞLAR’
Ermeni yazar Arsan Yaman ise ayini yetersiz buldu: “Bu kiliseyi restore etmek yeterli değildir. Burası doğu Ermeni mimarisinin tek örneğidir. Ancak dün bir tekne kiralayarak gölde dolaştım. Elimde 2000 yılında çekilmiş manastır fotoğrafları var. Sadece 12 manastırın kalıntılarını gördüm. Fotoğraflardan onların da hangileri olduğunu teşhis edemedim. Bu yıkım 10 yıl içinde olmuş, birini yaparken birini yıkıyoruz.”
‘KİLİSLİYİM’
Ayine katılan Hoannes Mıgicyan ise “Nerelisiniz?” sorusuna “Kilisliyim” yanıtını verdi: “Biz ABD’den 18 kişi geldik. Burası benim vatanım ve vatanımı çok özlüyorum. Buradan Kilis’e gideceğim ve babamı tanıyan kimse var mı diye bakacağım.”
Van Belediye Başkanı Bekir Kaya, ayin sonrası din adamlarına akşam yemeği verdi. Yemekte konuşan Ateşyan, “11 asırdır bu kilise böyle görkemli bir ayine evsahipliği yapmamıştı. 5 bin kişi hem atalarının mabedinde ibadet etti hem de bu toprakta köklerini, eski evlerini, eski komşularını aradı” dedi.
KEŞİŞ MANUEL’İN EVİNDE KUCAKLAŞTILAR
Van Valiliği’nin teklifi ve Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay’ın onayı ile yılda bir gün ayine izin verilen Ahtamar Kilisesi, 915- 921 yılları arasında inşa edildi. Daha sonra manastıra dönüştürülen kilise, 2007 yılında restore edilerek anıt müze haline getirildi.
Vaspurakan Kralı 1. Gagik tarafından Keşiş Manuel’e yaptırılan kiliseyi ziyaret, Ermeni halkı için dini vecibe sayılıyor. Kutsal haç adına yaptırılan ve din adamlarının yetiştirilmesi açısından önem taşıyan kilisede, 1915 yılına kadar din adamlarının yetiştiği biliniyor. 1915 yılındaki Rus işgalinin ardından ayine kapatılan kilise sit alanı olarak koruma altına alındı.
Kiliseye batı ve güneyden birer kapı vasıtasıyla giriliyor. Zengin figürlerin yer aldığı kilise duvarlarında, İncil ve Tevrat’tan alınmış çeşitli sahneler var.
Bu sahnelerden, Yunus Peygamber’in denize atılması, Hz. Meryem ve kucağında İsa, Adem ile Havva’nın cennetten kovulması, Hazreti Davut ile Kral Goliat’ın mücadelesi, Samson Filistinli ikilisi, ateşte üç İbrani genci, Aslan ininde Daniel figürleri göze çarpıyor. Kilisenin iç tarafında ise günümüzde büyük ölçüde bozulmuş freskler yer alıyor.