Evren ve arkadaşlarına suç duyurusu yağıyor

12 Eylül askeri darbesinin 30. yıldönümüne denk gelen referandumda anayasa değişikliği paketinin kabul edilmesi üzerine dikkatler, aralarında 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in de bulunduğu darbecilerin ve talimatları doğrultusunda hareket eden kamu görevlilerinin yargılanıp yargılanamayacağına çevrildi. Türkiye genelinde çok sayıda sivil toplum örgütü, Evren'den başlayarak mahalle bekçilerine kadar uzanan liste hakkında  suç duyurusunda bulundu.
Darbecilerin yargılanmasını engelleyen geçici 15. maddenin kaldırılmasını da içeren anayasa değişikliğin kabul edilmesinin ardından, YSK'nın kesin sonuçları açıklamasını bile beklemeyen onlarca sivil toplum kuruluşu adliyelere akın etti. Ankara, İstanbul ve İzmir'deki adliyeler başta olmak üzere çok sayıda adliyeye suç duyurusu yapıldı. İnsan Hakları Derneği (İHD), Mazlum-Der, "Yetmez Ama Evet" Platformu üyeleri dün arka arkaya adliyelere gitti. 

Olmazsa AİHM'ye
İHD Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan, "Bugün tarihi bir gün. 81 ilde suç duyurusunda bulunacağız. İnsanlığa karşı suçlarda zamanaşımının işlemeyeceğini düşünüyoruz" dedi. Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi Başkanı Dr. Levent Korkut da "Cezasızlık durumu ortaya çıkarsa BM ve AİHM'e başvurulacak" diye konuştu. Suç duyurusu dilekçesinde, 12 Eylül'ün kanlı bilançosu anlatıldı. Dilekçede, haklarındaki ölüm cezası infaz edilen sağ ve sol görüşlü 50 kişi ile 1980-1984 arasında öldürülen 203 kişinin isimlerine yer verildi ve Diyarbakır Cezaevi'ndeki işkence uygulamaları anlatıldı.

Gönül de var Ağar da
Eşitlik ve Demokrasi Partisi'nin (EDP) dilekçelerinde ise tanıdık isimler yer aldı. Dilekçelerdeki isimlerden bazıları şunlar:
Milli Güvenlik Konseyi üyeleri Kenan Evren, Nejat Tümer ve Tahsin Şahinkaya dışında, dönemin MİT Van ve Hakkâri sorumlusu olduğu belirtilen eski Eskişehir Emniyet Müdürü Hanefi Avcı, darbe döneminde Mamak Askeri Cezaevi'nde işkence yaptığı iddia edilen Genelkurmay Adli Müşaviri Tümgeneral Hıfzı Çubuklu, dönemin İzmir Valisi olan Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül, emekli orgeneraller Necip Torumtay ve Necdet Üruğ, darbe döneminin 1. Ordu Komutanı ve eski Genelkurmay Başkanı emekli Orgeneral Doğan Güreş, dönemin Emniyet Genel Müdürü ve eski Milli Savunma Bakanı Sabahattin Çakmakoğlu, dönemin Ankara Emniyet Müdürü, eski İçişleri Bakanı Mehmet Ağar. 

İstanbul'da iki adliyeye
İstanbul'da aralarında BDP Milletvekili Ufuk Uras, eşi Zeynep Tanbay, eski Cumhuriyet Savcısı Sacit Kayasu'nun da aralarında bulunduğu "Yetmez Ama Evet Platformu" üyesi bir grup, Beşiktaş'taki İstanbul Adliyesi'ne gelerek, İstanbul Cumhuriyet Başsavcıvekili Turan Çolakkadı'ya 120 kişinin imzası bulunan suç duyurusu dilekçesini verdi. Dileçkçede, şüpheliler olarak eski Cumhurbaşkanı, dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren ile dönemin komutanları, Danışma Meclisi üyeleri, bakan, bürokrat, vali, kaymakam, emniyet müdürü, asker, amir ve memurlar olduğunu belirtildi. 
İHD, 78'liler Girişimi, İstanbul Tabip Odası'nın da aralarında bulunduğu sivil toplum kuruluşları, sendikalar ve derneklerden oluşan yaklaşık 40 kuruluşu temsilen de Sultanahmet Adliyesi'nde, darbecilerin yargılanması için suç duyurusunda bulundu. 

 

 

 



Yargıda üç farklı görüş
Darbeciler hakkında dava açılmasının önünde iki engel olduğu ileri sürülüyor. İlk görüşe göre, bu suçlarda zamanaşımı süresi 30 yıl olduğu ve süre önceki gün doldu. Buna karşı bazı hukukçular ise 30 yıllık sürenin, sivil yönetime geçildiği 1983 yılı esas alındığında 2013'te dolacağını iddia ediyor. Bazı hukukçular ise "İnsanlığa karşı işlenen suçlarda zamanaşımı işlemez" diyor.

Prof. Selçuk'un görüşü
Eski Yargıtay Başkanı Prof. Dr. Sami Selçuk ise kaldırılan geçici 15. maddenin darbecilere af niteliğini taşıdığını, maddenin kaldırılmasının, affın geri alınması anlamına gelemeyeceğini, bu nedenle yargılama yapılamaya-cağını savunuyor. Selçuk bu konuda şunları söylemişti: 
"Artık bir kovuşturma yapılamaz. Çünkü kendi hukukunu yarattı 12 Eylül ve kendisini anayasal güvenceye aldı. Halkoyuyla kabul edilmiş bir metin var. Geçici 15. Madde, bir kere 'ceza davası açamazsınız' diyor. O kesin. Çünkü bu madde bir af normudur. Yani bir devlet düşünün, sizi affedecek ama 2 ya da 20 yıl sonra diyecek ki, 'Yanılmışım affı kaldırıyorum. Seni yargılayacak ve suçun kanıtlanırsa cezalandıracağım!'  Böyle bir şey olmaz. Çünkü yasa geçmişe yürümez. Yasallaşan metin hukuk açısından eylemleri suç olmaktan çıkardı."  

'Zaman aşımı işlemez'
Her iki görüşe karşı çıkan uzmanlar ise Anayasa Mahkemesi'nin Yüce Divan sıfatıyla eski Başbakan Mesut Yılmaz hakkında verdiği karara atıf yapıyor. Yüksek Mahkeme, Türkbank davasında, başbakanı görev süresinde yargılama mümkün olmadığı için, bu sürede zamanaşımının işlemeyeceğine karar vermişti. Bu yorum darbecilere uygulanırsa, 15. maddenin yürürlükte olduğu dönemde zamanaşımı işlememiş sayılabilecek.
Eski Yargıtay Başsavcısı Sabih Kanadoğlu, Prof. Dr. Ülkü Azrak, eski Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk, Prof. Dr. Ergun Özbudun gibi isimler darbecilerin yargılanamayacağını; emekli askeri hakim Ümit Kardaş, Prof. Dr. Ahmet Gökçen, Demokrat Yargı Başkanı Osman Can gibi isimler ise yargılanabileceğini savunuyor.

 

NEREDE KİMLER SUÇ DUYURUSU YAPTI?
-  DİYARBAKIR: HAK ve Özgürlükler Partisi Genel Başkanı Bayram Bozyel ve diğer yöneticiler.
-  ŞIRNAK: BDP Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan.
-  ANKARA: İnsan Hakları Derneği, MAZLUMDER, "Yetmez Ama Evet Platformu" üyeleri, BDP milletvekili Bengi Yıldız.
-  İSTANBUL: "Yetmez Ama Evet Platformu" üyesi bir grup.
İHD, 78'liler Girişimi, İstanbul Tabip Odası'nın da aralarında bulunduğu 40 kuruluş temsilcisi, Yargıda Reform Grubu temsilcileri, Ezilenlerin Sosyalist Partisi üyeleri.
-  BURSA: Eşitlik ve Demokrasi Partisi (EDP) Bursa il yönetimi.
-  BALIKESİR:  12 Eylül mağduru13 kişi.
-  İZMİR: "Yetmez Ama Evet Platformu" üyeleri. Eşitlik ve Demokrasi Partisi İzmir İl Başkanı Arif Ali Cangı ve bir grup partili.
-  SAMSUN: 12 Eylül darbesinin ardından konulduğu Mamak Askeri Cezaevi'nde 17 yaşındayken, dipçik darbesiyle yaşamını yitiren Hüseyin Kurumahmutoğlu' nun ağabeyi 65 yaşındaki Ali Kurumahmutoğlu.
-  VAN: Van Genç İşadamları Derneği Başkanı Kadri Salaz, Van Baro Başkanı Ayhan Çabuk.