TZOB Genel Baskani Bayraktar Açiklamasi '2023 Yilinda Kurbanlik Hayvanlara 69,3 Milyar Lira Ödenecegi Tahmin Ediliyor'
Türkiye Ziraat Odalari Birligi (TZOB) Genel Baskani Semsi Bayraktar, kurbanlik fiyatlarini degerlendirdigi basin açiklamasinda, “Bu yil yaklasik 785 bin büyükbas, 2 milyon 600 bin küçükbas olmak üzere toplamda 3 milyon 385 bin kurbanlik hayvan kesilecegini tahmin ediyoruz” dedi.
“Kesilecek kurbanlik sayisinda geçen yila göre en az yüzde 10 oraninda azalma olacagini öngörüyoruz”
Tarim ve Orman Bakanligi verilerine göre ülkede 2018 yilinda 866 bin 143 büyükbas, 2 milyon 682 bin küçükbas, 2019’da 891 bin 670 büyükbas, 2 milyon 823 bin küçükbas, 2020’de 963 bin 143 büyükbas, 2 milyon 812 bin küçükbas, 2021’de 987 bin 422 büyükbas, 2 milyon 730 bin küçükbas, 2022’de ise 871 bin 791 büyükbas ve 2 milyon 643 bin küçükbas hayvan kesildigini belirten TZOB Genel Baskani Bayraktar, "Alim gücünün et ve canli hayvan fiyat artislarina yetisememesi nedeniyle bu yil büyükbas kesimlerinde geçen yila göre yüzde 10 civarinda bir azalis tahmin ederken, küçükbas kesimlerinde ise fazla bir degisiklik beklemiyoruz. Son yillardaki kurban satislarini da göz önünde tuttugumuzda, bu yil 785 bin büyükbas ve 2 milyon 600 bin küçükbas hayvan olmak üzere toplamda 3 milyon 385 bin kurbanlik hayvan kesilecegini tahmin ediyoruz" diye konustu.
Ülke geneli kurbanlik hayvan fiyatlari
Kurbanlik fiyatlarinin ve satis seklinin illere göre farklilik gösterdigini söyleyen TZOB Genel Baskani Bayraktar söyle devam etti:
"Kimi yerlerde canli agirlik (baskül) ve et (karkas) fiyati üzerinden, kimi yerlerde ise canli hayvan (kabala) üzerinden pazarlik yöntemiyle, ya da hisseli satislar yapilmaktadir. Son zamanlarda özellikle büyüksehirlerde kesim fiyati da hayvan satis fiyatina dâhil edilmektedir. Kurbanlik hayvan fiyatlari; illere, canli agirliga, irkina (yerli-kültür) ve büyükbasta inek, düve, tosun, küçükbasta koyun, koç, keçi olmasina göre farklilik göstermektedir. Ziraat Odalarimizdan aldigimiz verilere göre ülkemizde ortalama fiyatlarin; hayvan basina büyükbasta 35 bin ile 145 bin lira, küçükbasta ise 4 bin lira ile 15 bin lira arasinda degisecegi, canli agirlik fiyatinin da kilogram basina büyükbas hayvanlarda 120 lira ile 185 lira, küçükbas hayvanlarda 100 lira ile 185 lira arasinda olacagi tahmin edilmektedir. Bu fiyatlar bayram yaklastikça talebe göre degisebilecektir. Ülke ortalamasina bakildiginda, büyükbas hayvanlarin canli kilogram fiyatinin 147 lira 7 kurus, küçükbas canli kilogram fiyatlarinin ise 129 lira 62 kurus oldugu görülmektedir. Fiyatlar, geçen yila göre, büyükbasta yüzde 140,5, küçükbasta ise yüzde 103,9 oraninda artmistir. Ortalama fiyat kilogram basina büyükbasta 61 lira 15 kurustan 147 lira 7 kurusa, küçükbasta ise 63 lira 57 kurustan 129 lira 62 kurusa çikmistir. Canli kilogram olarak büyükbas hayvan fiyatlari, satislarin en fazla oldugu üç büyük ilimizde, Istanbul’un Avrupa yakasinda 170 lira ile 185 lira, Anadolu yakasinda 170 lira ile 180 lira, Ankara’da 140 lira ile 160 lira, Izmir’de 160 lira ile 170 lira arasinda degismektedir. Küçükbas hayvan fiyatlari ise canli kilogram olarak, Istanbul’un Avrupa yakasinda 160 lira ile 185 lira, Anadolu yakasinda 170 lira ile 180 lira, Ankara’da 130 lira ile 150 lira, Izmir’de 140 lira ile 155 lira arasinda seyretmektedir. Büyükbas hayvanlarda hisseli satislar da yapilmaktadir. Hisse fiyatlari illere göre degismekle birlikte 7 bin lira ile 20 bin lira arasinda degismektedir. Bazi illerimizde hisseli satislarda kisi basi hisse bedeli; Istanbul’da 8 bin lira ile 20 bin lira, Ankara’da 7 bin lira ile 15 bin lira, Izmir ve Çanakkale’de 10 bin lira ile 15 bin lira, Antalya’da 11 bin lira ile 12 bin lira, Denizli’de 8 bin lira ile 17 bin lira, Gaziantep’te 8 bin lira ile 12 bin lira, Balikesir’de 15 bin lira ile 16 bin lira, Trabzon’da 7 bin 500 lira ile 11 bin 500 lira, Karaman’da 14 bin lira ile 15 bin lira, Kayseri’de 11 bin lira ile 12 bin lira, Yozgat ve Sivas’ta 12 bin lira ile 17 bin lira arasinda degismektedir."
"Girdi maliyetlerindeki artislar ve yüksek et fiyatlari bu yilki kurbanlik fiyat artisinda etkili oldu"
"Basta yem olmak üzere isçilik, veteriner, ilaç, elektrik, nakliye vb. gibi masraflar da meydana gelen artislar kurbanlik fiyatlarini artirmistir" diyen Bayraktar sunlari kaydetti:
"Üreticilerimizin isletmelerinde çalistirdiklari bir isçiye ödedikleri brüt asgari ücret geçen yil 5 bin 4 lira iken bu yil yüzde 100 artisla 10 bin 8 liraya yükselmistir. Isletmelerinde kullandiklari elektrigin kilovati geçen yil 207 lira 94 kurus iken bu yil yüzde 3 artisla 213 lira 99 kurusa yükselmistir. Geçen yil tonunu bin 863 liraya aldiklari saman bu yil yüzde 99,7 artisla 3 bin 721 lira, 3 bin 101 liraya aldiklari kuru yonca otu yüzde 85,3 artisla 5 bin 746 lira, bin 431 liraya aldiklari misir silaji yüzde 70,2 artisla 2 bin 435 lira, 4 bin 265 liraya aldiklari bugday kepegi bu yil yüzde 34,2 artisla 5 bin 725 lira, 5 bin 977 liraya aldiklari besi yemi bu sene yüzde 21,1 artisla 7 bin 236 lira olmustur. Mazot fiyatlarinda ise geçen yila göre bir düsüs yasansa da nakliye fiyatlari hala yüksektir. Geçen yil Kars ilinden; Ankara’ya 25 bin liraya giden nakliye araci bu yil 28 bin liraya, Istanbul’a 35 bin liraya giden araç 38 bin liraya, Bursa ve Izmir’e 35 bin liraya giden araç 40 bin liraya gitmistir. Artan bu maliyetlerin yaninda yüksek et fiyatlari da kurbanlik fiyatlarini artirmistir. Geçtigimiz dönem de damizlik hayvanlarin kesime gitmesiyle birlikte besiye alinan hayvan sayisindaki azalis et fiyatlarini ciddi oranda artirmis, geçen yil 96 lira 93 kurus olan ortalama dana karkas fiyati bu yil yüzde 146,36 oraninda artarak 238 lira 76 kurusa yükselmistir."
“Hayvan satis yerlerindeki çadirlardan hala yüksek kiralar alinmaktadir”
Kurbanlik satmak isteyen üreticilerin, büyüksehirlerde her ilçede farkli olmak üzere satis yerlerine çadir kirasi ödedigini kaydeden Bayraktar, fiyatlarin illere ve ilçelere göre farklilik arz ettigine dikkat çekerek, "Kurban çadirlarindan yüksek ücretler alinmamasi yönünde belediyelere her yil çagrida bulunmamiza ragmen, ne yazik ki bu yüksek fiyat uygulamasi devam etmektedir. Kurban saticilari 15 gün kaldiklari sürede; Ankara’da 8 bin lira ile 14 bin lira, Bursa’da 12 bin lira ise 25 bin lira, Izmir’de 15 bin lira ile 30 bin lira, Istanbul’da ise 40 bin lira ile 60 bin lira civarinda çadir kirasi ödemislerdir. Bu konudaki talebimizi tekrarlamakta fayda görüyoruz. Üreticilerimiz kurbanlik hayvanini satmak için büyüksehirlere geldiginde nakliye ücreti ve çadir kirasinin yaninda burada kaldiklari süre boyunca yaptiklari harcamalar da eklendiginde ortalama 1 büyükbas hayvan fiyati kadar masraf etmektedir. Yani üreticilerimiz 1 büyükbas hayvanini sadece satis yerlerinde kurbanliklarini satmak için gözden çikarmak durumunda kaliyor. Belediye baskanlari bu konuda hassasiyet göstermelidir. Gelin üreticimizin elinden tutalim, onlara destek olalim. Hayvan satis yerlerinden mümkünse ücret almayin ya da cüzi bir fiyattan kiralayin. Bu alanlari bir gelir kapisi olarak degil bir hizmet kapisi olarak görelim. Üreticimizin maliyeti ne kadar düserse vatandasin kesesine de o kadar olumlu etki edecektir" ifadelerini kullandi.
Vakif ve derneklerin vekâlet ücretleri
TZOB Genel Baskani Bayraktar, Kurban Bayrami döneminde birçok dernek ve vakfin, hayir islemeyi düsünen vatandaslarin verdigi vekâletle onlar adina kurban kesmek için faaliyet içine girdiklerini vurgulayarak, "Dernek ve vakiflara yatirilan paralarin kurban kesiminde kullanilmasi ve bunlarin iyi bir sekilde denetlenmesi çok önemlidir. Vekâleten kurban kesmeyi taahhüt eden bu kuruluslarin, bu dönemde ne kadar hayvani nereden aldigi, hangi sartlarda ve nerelerde ne kadar kurbanlik kestigi, vekâleti veren kurban sahibinin vekâletinin yerine getirilip getirilmedigi yetkili kurumlar tarafindan siki bir sekilde kontrol edilmelidir. Aksi takdirde hem hayir islemeyi düsünen vatandaslarimizin hem de üreticilerimizin magduriyeti söz konusu olabilecektir. Ayrica dernek ve vakiflar kar amaciyla hareket etmemeli, toplu alimlarda üreticinin hakkini koruyacak fiyat politikasi uygulamalidir" seklinde konustu.
“2023 yilinda kurbanlik hayvanlara 69,3 milyar lira ödenecegi tahmin edilmektedir”
Bayraktar, söyle devam etti:
“Ortalama 400 kilogram canli agirliga sahip büyükbas hayvanin canli kilosunun 147,07 lira civarinda satilacagi düsünüldügünde bayram süresince kesilecek yaklasik 785 bin büyükbas hayvana ödenecek para 46 milyar 180 milyon lirayi bulacaktir. Bir küçükbas hayvanin ortalama 8 bin 900 liradan satilacagi tahminiyle, kesilecek yaklasik 2 milyon 600 bin küçükbas hayvana ödenecek paranin ise 23 milyar 140 milyon lira olacagi, toplamda halkimizin kesilecek 3,4 milyona yakin kurbanlik için 69,3 milyar liraya yakin para ödeyecegi tahmin edilmektedir.”
“Ekonomiye kazandirilacak tahmini deri degeri 363,8 milyon lira”
"Standartlara uygun kesilmis ve tuzlanmis yas koyun derisinin adeti yaklasik 30 liraya satilmaktadir. Tahmini 2 milyon 600 bin küçükbas hayvan kesilecegi hesap edildiginde küçükbas hayvanlarin derilerinin ekonomik degeri yaklasik olarak 78 milyon lirayi bulacaktir" bilgilerini veren Bayraktar su degerlendirmeyi yapti:
"Ayrica 400 kilogramlik bir sigirdan ortalama 30 kilogram deri çikmaktadir. Standartlara uygun elde edilmis, tuzlanmis sigir derisinin kilosunun 16 lira oldugu göz önüne alindiginda kesilecek 785 bin büyükbas hayvandan elde edilecek derinin degeri 376,8 milyon liraya ulasacaktir.
Toplam olarak kurbanliklardan standartlara uyulursa yaklasik 454 milyon 800 bin liralik deri geliri elde edilecektir. Fakat kurbanliklar çogu yerde ehil olmayan kisiler tarafindan kesildigi için deride ciddi olarak ekonomik kayip olusmaktadir. Bu kaybin yüzde 20’ler civarinda oldugu ve toplam kaybin 91 milyon lirayi buldugu tahmin edilmektedir. Buna göre, kayiplar nedeniyle, Kurban Bayrami’nda ekonomiye kazandirilacak tahmini derinin degeri 363 milyon 840 bin lira civarinda kalmaktadir.
Ziraat Odalarimizdan gelen bilgilere göre son yillarda özellikle küçükbas hayvan derilerini kimse almamakta, bu deriler mecburen çöpe atilmaktadir. Bu ülkemiz açisindan önemli bir kayiptir. Yetkililerin bu konuya egilmesi, ekonomik kaybin önüne geçecek tedbirleri almasini bekliyoruz."
“Kasaplara ödenen tahmini para 1,5 milyar lirayi bulacaktir”
TZOB Genel Baskani Bayraktar, sunlari kaydetti:
“Kurban bayramlari son yillarda kasaplar için önemli bir gelir kapisi olmustur. Kasaplar, hayvanlari kesme, yüzme, parçalama gibi isler için yaptiklari ise göre farkli bir ücret almaktadir. Kimileri sadece kesip dörde bölmekte, kimileri ise detayli parçalamaktadir. Ücretler de buna göre degismektedir.
Kasaplar büyükbas hayvanda sadece kesip, derisini yüzüp, dörde bölmek için bin 500 lira ile 3 bin lira arasi, detayli parçalamak için ise 3 bin 500 lira ile 5 bin lira arasi, küçükbasta ise 300 lira ile 600 lira arasi ücret talep etmektedirler.
Büyükbas hayvanlarinin ortalama yarisinin kasaplar tarafindan yaklasik 2 bin 250 lira ücret mukabilinde kesilecegi tahminiyle, 392 bin 500 büyükbas hayvan için kasaplara ödenecek meblag 883 milyon lirayi asacaktir.
Ayni sekilde küçükbas hayvanlarin yarisinin kasaplar tarafindan ortalama 450 lira ücret karsiliginda kesilecegi hesabiyla 1 milyon 300 bin küçükbas hayvan için kasaplara ödenecek tutar 585 milyon lirayi bulacaktir.
Buna göre, kasaplara ödenecek bedel toplamda tahmini 1 milyar 468 milyon lirayi bulacaktir.
Bunlarin yani sira kelle, iskembe, bagirsak gibi sakatatlar kurban kesenler tarafindan çogunlukla alinmamakta, kesim yerlerine veya toplayicilara birakilmaktadir. Bu da ciddi bir ekonomik deger olusturmaktadir.”
Bayraktar sözlerini söyle sürdürdü:
“Kurban Bayrami için milyonlarca hayvan besiye alinmakta, uzun süre beslenmekte ve 4 gün gibi kisa bir sürede kesilmektedir. Bu süreç ekonomik olarak ciddi bir hareketlenmeye yol açmaktadir. Beslenme amaçli hayvan alimlari ve beslenen kurbanliklarin satislari için ödenen para, yem, veteriner hizmetleri, hayvanlarin satis merkezlerine nakilleri, satis yeri kiralari, kisisel masraflar, kasap kesim ücretleri ve derilerin satilmasina kadar birçok ticari faaliyet bu dönemde yapilmakta ve bütün bunlar da ekonomik anlamda büyük meblaglara ulasmaktadir. Yogun emek sarf edilen ve böylesi yüksek meblaglarin döndügü bu faaliyet alani yasal çerçeveye oturtulmalidir. Vakif ve dernekler kesim öncesi belirledikleri alim miktarlarini Bakanliga bildirmeli, ne kadar hayvani nereden, kaç liraya aldigini, hayvan küpesi kayitlariyla vekâleti nasil paylastirdigini, elde edilen etleri nerelerde nasil dagittigini belgelemesi istenilmelidir. Ayrica vakif ve derneklerin yurtdisi fiyatlarini ülke içi fiyatlarina göre daha düsük tutmasi birçok vatandasin ucuz diye oralara yönelmesine neden olmakta, bu da iç pazar satislarini olumsuz etkilemektedir. Buna yönelik düzenleme yapilmalidir. Kurbanlik hayvan nakillerinde üreticilere nakliye destegi saglanmalidir. Kurbanlik hayvan pazarlarindaki çadirlarin belediyelerce düsük ücrete kiralanmasi saglanmalidir. Her yil belediyelerce belirlenen kurbanlik kesim alanlarinda ciddi yogunluk olusmaktadir. Yogunlugun olusmasi ve kesim yerlerinde yasanan magduriyetler vatandaslarin kurban kesim alani tercihlerini kisitlamaktadir. Belediyelerin yasanan yogunluklara karsi kesim alanlarini artirmasi, kesim yerlerinde hijyen kurallarina dikkat edilmesi noktasinda tedbirler almasi son derece önemlidir.”
“Et ve Süt Kurumu bayram sonrasinda elde kalan hayvanlari üreticiyi magdur etmeyecek bir fiyattan almalidir”
Üreticilerin, satislarin geçen yila göre yavas seyrettigini ifade ettigini aktaran Bayraktar, "Temennimiz talebin canlanarak satislarda beklenilen hizin yakalanmasi, üreticilerin hayvanlarinin tamamini uygun fiyata satarak emeklerinin karsiligini almasidir. Satislarin beklendigi gibi gerçeklesmemesi durumunda bayram döneminde satilamayan hayvanlar, Et ve Süt Kurumu tarafindan üreticilerin yaptigi ek masraflar da dikkate alinarak üreticiyi magdur etmeyecek bir fiyattan satin alinmalidir. Bu kurbanlik yetistiriciliginde sürdürülebilirlik açisindan çok önemlidir" diye konustu.