Depreme Karsi Dayaniksiz Yapilara Karbon Gücü
Dünyada uçak ve otomotiv lastikleri güçlendirme teknolojilerinde önde gelen, her 3 otomobil lastiginden birinde bulunan Kordsa, depreme karsi bina saglamligini artirmak için kapasitesini ve kaynaklarini sunacak. Sirketin CEO’su Ibrahim Özgür Yildirim, “Resmi makamlar çalismalarimizi takip ediyor. Tedarik zincirinde malzeme ve egitim tarafindayiz. Kapasite artisi yaparak 5 yilda acil güçlendirilmesi gereken tüm yapilara erisebiliriz” dedi.
Kahramanmaras merkezli 11 ili etkileyen depremlerde 50 bin 96 kisi enkaz altinda kalarak can verdi. Asrin felaketi bina saglamliginin ne kadar önemli oldugunu bir kez daha gözler önüne serdi. Fay hatlarinin geçtigi Türkiye’de kayitlara göre yapi stokunun yaklasik 8 milyonu 2000 yili öncesinde insa edilen binalardan olusuyor. Istanbul’da ise 750 bin civarindaki yapi 2000 yili öncesine ait ve bunlarin 100 bini acil olarak güçlendirilmeye ihtiyaç duyan yapi kategorisinde yer aliyor.
Bekleyen deprem tehlikesine karsi binalarin güçlendirmesiyle ilgili yöntemler degerlendirilmeye baslandi. Bu dogrultuda karbon fiber güçlendirme (CFRP) yöntemi gündeme geldi. Bu yöntemde çelikten 5 kat güçlü 4 kat hafif karbon fiber ile depreme dayaniksiz binalarin kolonlari sarilarak, deprem aninda yikilma, bozulma ve çökmenin önüne geçilebiliyor. Bina hasar alsa da içerisindekilere kaçmak için vakit olusturuluyor, bu sayede hayatta kalma sansini artiriyor.
Dünyada pazar büyüklügü 5 milyar dolar olan karbon fiber üretiminde Türkiye, önde gelen ülkeler arasinda yer aliyor. Lastik, kompozit ve insaat güçlendirme teknolojilerinde 50’yilini kutlayan sirketin CEO’su Ibrahim Özgür Yildirim, Kompozit Teknolojileri Mükemmelliyet Merkezi’nde insaat kompozitleri çalismalari hakkinda ve karbon fiber kolon sarmasi yöntemine dair bilgi verdi.
“Karbon fiberde bilim ve teknolojiyle çalismak gerekiyor”
Saglam yapilar insa etmek için Türkiye’de ‘alayli müteahhit’ kavraminin ortadan kaldirilmasi gerektigini belirten Yildirim, bilim ve teknolojiden uzak olarak herkesin müteahhit olabilmesini büyük bir sorun olarak gördügünü vurguladi.
Yapi güçlendirmesinin 1500-2000 derecede ipliklerin karbonize edilmesiyle elde edilen karbon fiberlerin bina kolonlarina sarilarak saglandigini anlatan Yildirim, karbon fiberlerin kaç kat ve hangi siklikta kullanilacagina binanin yapisi, yüksekligi, deprem riskine göre konumu ve beton türüne göre karar verildigini söyledi.
Yildirim, “Bina güçlendirmede bilim ve teknolojiyle çalismak gerekiyor. Hangi binaya ne kadar karbon fiber uygulanacagi, kumasla epoksi reçine uyumunu kritik konular olarak görüyoruz” diye konustu.
“Bazi firmalar insanlari kandiriyor”
Gelinen noktada vatandaslarin deprem korkusunu kullanarak bina güçlendirme adi altinda bir takim istismarlar yapildigina dikkat çeken Yildirim, “Bazi firmalar insanlari kandiriyor. Siyah polipropileni karbon fiber diye satmaya çalisiyorlar. Bu yolla binalara hiçbir sekilde kuvvet kazandirilamaz” dedi.
“Yapi güçlendirmeleri mevzuatla sabit tutularak yapilmali”
Karbon fiber güçlendirmenin konutlar disinda sehir yapilari, hastaneler, sanayi tesisleri, ticari yapilarda uygulanabildigini söyleyen Yildirim, “Türkiye’de acil olarak kritik öneme sahip hastaneler, okullar, devlet binalarinda yapi mevzuatlariyla sabit tutularak güçlendirilmelidir. Karbon fiber güçlendirme çalismalarimi hakkinda tüm yetkili makamlara bilgi verildi.
Bu konuda biz uygulayici firmalarla çalisiyoruz. Tedarik zincirinde malzeme ve egitim tarafindayiz” seklinde konustu.
Yildirim, “Jeoloji ve insaat mühendisleriyle çalisiyoruz. Fay hatlarina yakin bölgelerdeki binalara uygun ölçülerde ve nitelikte karbon fiber üretimi yapiyoruz” dedi.
“5 yilda güçlendirme ihtiyaci duyan tüm yapilara erisilebilir”
Her an yeni bir deprem riskiyle karsi karsiya bulunan Türkiye’de yapi güçlendirme kararlarinin hizli alinip bir an önce harekete geçilmesi gerektiginin altini çizen Yildirim, “Güçlendirmeye ihtiyaç duyan binalar için bir an önce harekete geçilmeli. Türkiye’de kaynak var, kapasite artislariyla 5 yilda saglamlastirilmayan bina kalmaz. Bir makine bir yilda 500 bin metrekare ürün üretebiliyor. Kapasite artislari da yaparak bu süreye yetisebilir, belki daha az zamanda da yapilabilir” seklinde konustu.
Maliyet; metrekare basina 4 bin lira
Karbon fiberle bina güçlendirmenin maliyeti hakkinda açiklama yapan Yildirim, yöntemin metrekare basina 4 bin lira olarak uygulandigini belirterek, “Bugün insaat maliyeti metrekare basina 16 bin lira olarak hesaplaniyor. Karbon fiber kolon güçlendirme yöntemi bina maliyetinin 4’te birine denk geliyor. Rakam verirsek metrekare basina 4 bin lira olarak hesap edilebilir. Insan hayatinin önemine bakarsa bu maliyetlerin karsilanabilir görüyoruz” diye konustu.