Gida Ve Içecek Sektörü 17,9 Milyar Dolar Ihracat Gerçeklestirdi

Türkiye Istatistik Kurumu tarafindan açiklanan Dis Ticaret Verileri baz alinarak Agrimetre tarafindan hazirlanan TGDF Dijital Veri Paneli’ne göre 2022 yilinin ilk 9 ayinda tarim, gida ve içecek sektörü 17,9 milyar dolar ihracat, 15,5 milyar dolar ithalat gerçeklestirdi. 1 ile 23 fasillari arasindaki tüm GTIP kalemleri ile 29. ve 35. fasillardan seçili ürünlerin dahil edildigi hesaplamalara göre, 2022 yilinin ilk 9 ayinda sektörün dis ticaret fazlasi önceki yilin ayni dönemine kiyasla yüzde 30,4 düstü.

Özel Ticaret Sistemi (ÖTS) çerçevesinde yayinlanan dis ticaret verilerine göre 2022 yilinin ilk 9 ayinda ihracat, önceki yilin ayni dönemine göre yüzde 17,1 oraninda artarak 17,92 milyar dolara, ithalat yüzde 31,4 artarak 15,47 milyar dolara ulasti. Eylül 2022’de, önceki yilin ayni ayina göre yüzde 8,7 artan aylik ihracat degeri 2,16 milyar dolar olarak gerçeklesirken, ithalat yüzde 13,9’luk bir artisla 1,68 milyar dolar oldu.

Dis ticaret fazlasi, geçtigimiz yilin gerisinde kaldi

Sektör yil genelindeki net ihracatçi konumunu korumasina ragmen, yilinda ilk 4’te 3’lük bölümünde geçtigimiz yilki dis ticaret fazlasinin gerisinde kaldi. 2022 yilinin ilk 9 ayinda dis ticaret fazlasi önceki yilin ayni dönemine göre yüzde 30,4 düsüsle, 2,45 milyar dolar olarak gerçeklesti. Yilin ilk aylarinda dis ticaret fazlasi önceki yilin yüzde 50 üzerindeydi. Mart ayinda bu oran yüzde 101,5’e ulasti. Ancak Nisan, Mayis ve özellikle Haziran aylarindaki yüksek aylik ithalat rakamlari ve Mayis ayinda aylik bazda dis ticaret açigi verilmesi, dis ticaret fazlasini asagiya çekti. Yilin ilk 6 ayinda dis ticaret fazlasi önceki yilin yüzde 22,1 gerisinde kaldi, bu gerileme yaz aylari boyunca devam etse de Eylül ayinda dis ticaret fazlasinin gerileme trendinin terse döndügü görüldü.

Birim ihracat degeri 2022 yilinin ilk 9 ayinda önceki yilin ayni dönemine göre yüzde 12,1 artarak 1.196 dolar/ton olarak gerçeklesti. Ithalat birim degeri ise önceki yila göre yüzde 17,7 artisla 698 dolar/ton’a yükseldi.

Dis ticarette öne çikan ürünler

2022 yilinin ilk 9 ayinda ihracatta öne çikan ürünler sirasiyla un (1,05 milyar dolar), rafine ayçiçegi yagi (0,80 milyar dolar) ve makarna (0,71 milyar dolar) olurken bu ürünler toplam ihracatin yaklasik yüzde 14,3’ünü olusturdu. 2022 yilinin ilk 9 ayinda en çok ithal edilen ürünler ise sirasiyla bugday (2,3 milyar dolar), soya fasulyesi (1,8 milyar dolar) ve ham ayçiçegi yagi (1,2 milyar dolar) oldu. Bu 3 ürün, toplam ithalatin yaklasik yüzde 34,3’ünü yani 3’te 1’inden fazlasini olusturdu. 2022 yili Eylül ayinda ihracatta öne çikan ürünler bugday unu (153,8 milyon dolar), rafine ayçiçegi yagi (109,8 milyon dolar) ve makarna (81,8 milyon dolar) oldu. Ayni dönemde en çok ithal edilen ürünler bugday (273,8 milyon dolar), ham ayçiçegi yagi (176,4 milyon dolar) ve soya fasulyesi (101,7 milyon dolar) oldu.

En fazla ithal edilen ürün kalemlerinde Rusya-Ukrayna’nin yeri

Yilin ilk 9 ayinda ithalatta ilk sirada yer alan bugdayin (2,3 milyar dolar) en fazla ithal edildigi ilk 2 ülke su anda savas halinde olan Rusya (1,7 milyar dolar) ve Ukrayna (0,5 milyar dolar) oldu. Yilin ilk 9 ayindaki bugday ithalatinda bu 2 ülkenin payi yüzde 90’in üzerinde yer aldi. Agustos ayinda yapilan 273,8 milyon dolarlik bugday ithalatinin da 163,5 milyon dolari Rusya’dan (yüzde 60), 103,8 milyon dolari ise Ukrayna’dan (yüzde 38) geldi. Ithalatta 3. sirada yer alan ham ayçiçegi yaginda yilin ilk 9 ayinda 1,2 milyar dolarlik ithalat yapildi. Burada da ilk 2 sirada Rusya (0,74 milyar dolar) ve Ukrayna (0,44 milyar dolar) yer aldi. Yilin ilk 9 ayindaki ham ayçiçegi ithalatinda bu 2 ülkenin payi yüzde 97,4 oldu. Türkiye’nin ithalatinda ilk 3 sirada yer alan 2 üründe, ithalatin çok büyük bir bölümü Rusya ve Ukrayna’dan yapildi.

En çok ihracat yapan sektörler

2022 yili ilk 9 ayina ait dis ticaret verileri sektörlere göre incelendiginde seker ve sekerli mamuller (1.820 milyon dolar), bitkisel yag (1.670 milyon dolar), yas meyve (1.397 milyon dolar), sert kabuklu meyveler (1.275 milyon dolar) ve balikçilik-su ürünleri (1.140 milyon dolar) sektörleri en fazla ihracat yapan sektörler olarak siralandi. Toplam ihracatin yüzde 40,7’si bu 5 sektör tarafindan gerçeklestirildi.



2022 yili ilk 9 ayinda hayvan yemi (4.610 milyon dolar), bitkisel yag (3.006 milyon dolar), un (2.598 milyon dolar), seker ve sekerli mamuller (566 milyon dolar) ile kakao-çikolata (461 milyon dolar) sektörleri ise en çok ithalat yapan sektörler olarak siralandi. Toplam ithalatin yüzde 72,7’si, neredeyse 4’te 3’ü bu 5 sektör tarafindan gerçeklestirildi.

Bu oranin yüksek olmasi ve geçmis dönemlere göre artmasi, ithalatin az sayida sektörde yogunlastigini gösterdi. Hayvan yemi sektörü, 2022 yilinin ilk 9 ayinda 4.610 milyon dolar hacim ile toplam ithalatin yüzde 29,8’ini, yaklasik 3’te 1’ini olusturdu. Bitkisel yag sektörü, 2021 yilinda 3 milyar dolari asan ithalat ile toplam ithalatin yüzde 17,9’unu olusturmustu. 2022 yilinin ilk 9 ayinda da 3.006 milyon dolar ile toplam ithalatin yine yüzde 19,4’ünü olusturdu.

Ihracatin arttigi ve azaldigi sektörler

2022 yilinin ilk 9 ayinda, önceki yilin ayni ayina göre ihracatini deger olarak en fazla arttiran sektörler bitkisel yag sektörü (437 milyon dolar artis), un sektörü (254 milyon dolar artis), hayvan yemi sektörü (224 milyon dolar artis), seker ve sekerli mamuller sektörü (216 milyon dolar artis) ile balikçilik ve su ürünleri sektörü (210 milyon dolar artis) oldu. Ayni dönemde ihracatin geriledigi sektörler sert kabuklu meyveler sektörü (305 milyon dolar düsüs), yas meyve sektörü (58 milyon dolar düsüs), sebze sektörü (20 milyon dolar düsüs) ile kahve, çay ve baharat sektörü (7 milyon dolar düsüs) oldu. 2022 yilinin ilk 9 ayinda, önceki yilin ayni ayina göre ithalati deger olarak en fazla artan sektörler hayvan yemi sektörü (1.305 milyon dolar artis), bitkisel yag sektörü (940 milyon dolar artis), un sektörü (848 milyon dolar artis), seker ve sekerli mamuller sektörü (366 milyon dolar artis) ile bakliyat sektörü (179 milyon dolar artis) oldu. Ayni dönemde ithalati en çok düsen sektörler canli hayvan ticareti sektörü (153 milyon dolar düsüs), pirinç degirmenciligi sektörü (116 milyon dolar düsüs), kakao ve çikolata sektörü (97 milyon dolar düsüs), tohumculuk sektörü (47 milyon dolar düsüs) ve makarna sektörü (33 milyon dolar düsüs) oldu.

Dis ticarette öne çikan ülkeler

2022 yilinin ilk 9 ayina ait dis ticaret verileri ülkeler bazinda incelendiginde en çok ihracat yapilan 5 ülke Irak (2.727 milyon dolar), Almanya (1.175 milyon dolar), Rusya (1.164 milyon dolar), ABD (1.051 milyon dolar) ve Birlesik Krallik (527 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapilan ihracat, toplam ihracatin yüzde 37,1’ini olusturdu. Ülkelere göre en çok ihraç ettigimiz ürünler Irak için un, dondurulmus tavuk eti, domates salçasi; Almanya için findik içi, ambalajli findik, kiraz; Rusya için seftali, alabalik ve mandalina oldu. Ülke bazinda ithalat verileri incelendiginde, 2022 yilinin ilk 9 ayinda en fazla ithalat yapilan ülkeler Rusya (3.730 milyon dolar), Ukrayna (2.053 milyon dolar), Brezilya (1.709 milyon dolar), Malezya (863 milyon dolar) ve ABD (749 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapilan ithalat, toplam ithalatin yüzde 58,8’ini olusturdu.

Türkiye’nin en fazla ithalat yaptigi 2 ülke su anda savasta olan Rusya ve Ukrayna olurken, bu 2 ülkeden yapilan ithalat ise toplam ithalatin yüzde 37,4’ünü olusturdu. Rusya’nin tüm ithalattaki payi yüzde 24,1 oldu. Ithalatta öne çikan ürünler Rusya için bugday, ham ayçiçegi yagi ve dane misir; Ukrayna için bugday, ham ayçiçegi yagi ve dane misir; Brezilya için soya fasulyesi, kahve ve seker oldu.