Tarihi Milattan Önce 6500'Lere Dayanan 'Nakis' Sanatiyla Motifler Isleniyor
Mardin’de resim ögretmeni olan Diyarbakirli Pelda Aytas, tarihi milattan önce 6500’lere dayanan fakat çagdas sanatta yerini pek bulamayan “nakis” sanatiyla profesyonel sergilerde yer almaya basladi.
Türkiye’de de azinlik olan bu sanata ilgi gösteren Aytas, aidiyet, kimlik, toplumsal cinsiyet algisi, toplumsal cinsiyet normlari gibi konulari ele alirken, her çalismanin ebadina göre 10 gün ile 1,5 ay arasinda degistigini ve simdiye dek biri kolektif 2’de profesyonel sergiye katildigini dile getirdi. Aytas, çalismalarinin devam ettigin ve sergi hazirligi yaptigini kaydetti.
8 yildir resim ögretmenligi yaptigini söyleyen Aytas, Mardin’de görev yaptigin, Mardin’de yüksek lisansa basladigini dile getirdi. Nakis sanatina ilgisinin ve çalismalarina yüksek lisans sürecinde basladigini aktaran Aytas, “Tezim itibariyle böyle bir teknige basvurdum. Ilk önce sulu boya ve marker kalemle de çalismalar yapiyordum. Hala da yapmaya devam ediyorum. Nakisi 3 yildir yapiyorum. Tezim geregi kadinin sanat tarihi boyunca imgelenisi ve kadin sanatçilarinin tarihini arastirinca orada kadin emeginin, kadinin sanattaki yerinin farkina vardim. O sekilde bir yönelim oldu. Nakis sanatinin ilk kullanilmaya baslanmasi baya eskilere dayaniyor. Milattan önce 6500’lü yillarda Danimarka’da, Israil’de ilk kullanilmaya baslanmis. Fakat çagdas sanatta yerini bulmasi baya geç oldu denilebilir. Nakis sanati, kadin isi olarak görülür. Disi bir eylem olarak görülüp baya bir gerilere itilmis sanat türü aslinda. William Morris de buna tepki olarak bazi tekstil ürünlerini nakis sanatini kullanarak arts and crafts’i kurduktan sonra bu teknigin tekrar ön plana çikmasini saglamistir. O yüzden çagdas sanata da kendini baya geç kabul ettirdigi için tanimlamalari da daha sonradan tekrardan güncellenmistir. Ilk önce goblen, nakis ve kanaviçe olarak adlandiriliyordu. Simdi genel bir baslik altinda toplanilmis. Tekstil sanati, kumas sanati olarak geçiyor. Lif sanati, Fiber sanati da denilebiliyor” dedi.
“Türkiye’de azinlik olsa da yüzde 10’luk bir yer alis”
"Yaptigima kumas sanati da denilebilir" diyen Aytas, “Bez üzerine nakis teknigiyle ve kumas ekleyerek yapiyorum. Iplerle resim yapiyorum. Simdi revaçta olan bir konu. Dünyada da bayagi yönelim var bu teknige karsi. Ama punch teknigi genelde kullaniliyor. O da bir igneleme isi denilen türden. Genelde kullanilan punch teknigi. Türkiye’de kullanilan punch teknigi. Ama Çin ignesi, Çin isi teknigi de çok kullanilan bir teknik. Aslinda baya talep gören bir teknik. Eskiden sergilerde o kadar çok görülmezdi nakis sanati, kumas sanati örnekleri. Ama su anda karma sergilerde yüzde 10’luk bir yer almis durumda. Türkiye’de de azinlik olsa da yine de bu sanat ve zanaat makasini daraltmaya çalisan sanatçilar var. Nakis sanatinda 36 adet çalismam var diyebilirim. Çalismalar sergilendi ama bazilari satilmayacak çalismalardi. Anit nakis gibi. Satilmasini istemedigim çalismalardi. Önümüzdeki süreçte de sergiler olacak. Onlar da satisa açik sergiler. Diyarbakir’da ve Istanbul’da sergilere katildim. Iki tanesi profesyonel sergi, bir tanesi de Diyarbakir’da kolektif katildigim bir sergi” seklinde konustu.
Çalisma süresinin detay ve ebadina göre günlerce sürdügünü ifade eden Aytas, “Küçük ölçekte yaptigim ve fazla detay içermeyen çalismalar 10 gün, iki haftayi bulabiliyor. Ama büyük çalismalar 1,5 ayda sürüyor. Isledigim konular genelde kendi çevremde olan, gündelik yasamdan kareler içeren, siradan anlarin çalismalari, ama bazen toplumsal olaylara da duyarsiz kalmayip yaptigim çalismalar oluyor. Genel konu basliklari mekan-aidiyet, mekan-kimlik, toplumsal cinsiyet algisi, toplumsal cinsiyet normlari diye siralayabiliriz” diye konustu.