En büyük maske kullanım hataları! 'Faydadan çok zararı olur...'

Artık maskeler hayatımızın vazgeçilmez bir parçası. Kimileri bez maskeleri tercih ediyor kimi cerrahi kimi N95 ve türevlerini. Hangisini kullanırsak kullanalım Maske kullanmanın bazı kuralları var ama pek çoğumuz bunu göz ardı ediyoruz. Maske hijyeni en az maske takmak kadar önemli çünkü aynı maskeyi gereğinden uzun süre kullanmak, kolumuza takmak ya da katlayıp cebimize koymak sandığınızdan çok daha riskli… Peki gün içinde kullandığımız maskenin maksimum koruma sağlaması ve etkili kalması için nelere dikkat etmemiz gerekiyor.

• Ne sıklıkla değiştirmeliyiz?

• Kirlenmiş maskeden virüs bulaşır mı?

• Bez maskeleri nasıl ve hangi sıklıkta yıkamalıyız?

• Cebimize koysak ne olur?

• Islanırsa ya da yere düşerse ne yapmalıyız?

MASKEYE DOKUNMAYIN, İPLERİNDEN TUTARAK ÇIKARIN

Çoğumuz bir kafede ya da restoranda oturduğumuzda maskelerimizi hemen çıkarıyoruz ancak New South Wales Üniversitesi'nde Uluslararası Biyogüvenlik Profesörü Raina MacIntyre, maskenize dokunmadan önce ellerinizi yıkamanız veya dezenfekte etmeniz gerektiğini ve sadece iplerine dokunarak çıkarmamız gerektiğini söylüyor.

KİRLİ BİR MASKEDEN VİRÜS BULAŞABİLİR Mİ?

Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanı Dr. Zeynep Bayındır'a yüzümüzden çıkarırken kirli elimizle dokunduğumuz ve tekrar kullandığımız maskeden virüs kapma ihtimalimiz var mı diye sorduğumuzda maalesef ‘evet' cevabını alıyoruz.

Bayındır “Koronavirüsle mücadelede aşılanmayla birlikte maske-mesafe ve hijyenin önemi çok büyük. Damlacık yoluyla bulaşın engellenmesi amacıyla kullandığımız maskelerin yanlış kullanımı maalesef virüsü kapmamıza neden olabilir” diyor ve ekliyor. Gün içerisinde ellerimizle birçok yüzeye temas ediyoruz. Koronavirüsün cansız yüzeylerde ortalama 72 saat hayatta kaldığını düşünürsek (bu durumu diğer virüsler için de geçerli) ellerimizle maskemize virüsü bulaştırmış oluruz. Bu maskeyi tekrar kullandığımızdaysa ağız ve burun mukozalarımızdan içeri girecek olan virüslerin bizi enfekte etme olasılığı artar.”

Bayındır, gün içerisinde ortak alanlarda dokunduğumuz kapı kolu, asansör düğmeleri, klavyeler, mouse, masa, market arabaları, para vb. yüzeylerdeki birçok bakteri ve virüsün ellerimize ve el hijyeni sağlamadan dokunduğumuz her yere bulaşmış olduğunu, bunun hasta olma olasılığımızı arttığını söylüyor. İşte bu yüzden maskenin doğru kullanımı çok önemli.

Maskeyi takıp çıkarırken el hijyeninin sağlanması, ağız, çene ve burnu kapatacak şekilde kullanılması, maskeli iken elimizin maske ile temasından kaçınılması, temas durumunda el hijyeni sağlanması ve uygun şekilde saklanması gerekiyor.

Maskemizi çıkarmadan önce ellerimizi yıkamak ya da el dezenfektanı kullanmanın bu riski büyük oranda ortadan kaldıracağını belirten Bayındır, bu esnada maskeyi doğru çıkarmanın önemini vurguluyor. Maskenin nasıl doğru çıkarılması gerektiğini ise şu sözlerle anlatıyor.

“Eğer maskemizi çıkartırken dış ortamdaki damlacık yoluyla taşınan virüslerin yoğun olarak bulunduğu alan olan ağız ve burnumuzu kapatan bölgeden tutarak çıkartırsak ellerimizi tekrardan kirletmiş oluruz. Maskeyi iplerinden tutarak çıkarmak ve sonrasında tekrar el hijyeni sağlamak virüs bulaşını engellemek açısından çok önemli.”

MASKEYİ ÇANTAYA ATMAK FAYDADAN ÇOK ZARAR

Maske yüzünde olmadığı zamanlarda, tekrar maskesini takana kadar koluna takanlar, çantasına rastgele atanlar, arka cebine tıkıştıranlar var. Maskenin bu şekilde saklanması virüsün bulaşması açısından ne kadar riskli?

Maskenin bu şekilde saklandıktan sonra tekrar kullanılmasının maalesef faydadan çok zarara neden olduğunu söyleyen Bayındır, bu şekilde maskenin iç ve dış yüzeylerinin birbirine değerek her iki yüzeyin de kirlenmesine neden olduğumuzu, aynı zamanda çantamızın içinde ve cebimizde olan diğer eşyalara da virüsü bulaştırmış olacağımızı söylüyor.

Peki örneğin maskemizi takıp dışarı çıktık ve yemek yemeye bir restorana girdik. Maskemizi çıkardık ve yemekten sonra tekrar takacağız. Bu süre zarfında maskemizi nasıl saklamalıyız?

MacIntyre ise “Maskenizi kullanmadığınız zamanlarda cebinize koymak veya çantanıza öylece atmak yerine bir poşete ya da kese kağıdına koyun, elinizde biraz dezenfektan varsa, maskeyi saklamadan önce hafifçe bir sprey sıkabilirsiniz” diyor.

Bayındır, yeni taktığımız ve henüz kirlenmediği düşündüğümüz maskeyi el hijyeni sağlayarak çıkarttıktan sonra içe doğru katlayarak temiz bir kağıt poşete ya da havlu kağıda sararak saklamamız gerektiğini, maske ile işimiz bittiğinde mutlaka yeniden el hijyeninin sağlanarak Yemek yemeye başlanmasını gerektiğinin önemle altını çiziyor.

AYNI TARAFI DIŞA BAKSIN

CDC'nin (ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri) internet sitesinde de maskenizi daha sonra tekrar kullanmak üzere geçici olarak saklayabileceğimiz söyleniyor.
MacIntyre ise “Maskenizi kullanmadığınız zamanlarda cebinize koymak veya çantanıza öylece atmak yerine bir poşete ya da kese kağıdına koyun, elinizde biraz dezenfektan varsa, maskeyi saklamadan önce hafifçe bir sprey sıkabilirsiniz” diyor.

Bayındır, yeni taktığımız ve henüz kirlenmediği düşündüğümüz maskeyi el hijyeni sağlayarak çıkarttıktan sonra içe doğru katlayarak temiz bir kağıt poşete ya da havlu kağıda sararak saklamamız gerektiğini, maske ile işimiz bittiğinde mutlaka yeniden el hijyeninin sağlanarak Yemek yemeye başlanmasını gerektiğinin önemle altını çiziyor.

CDC'nin (ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri) internet sitesinde de maskenizi daha sonra tekrar kullanmak üzere geçici olarak saklayabileceğimiz söyleniyor.

DOĞAYA ATILAN BİR MASKE 450 YILDA YOK OLUYOR

Yolda sokakta yerlerde kullanılmış maskeleri görüyoruz. Maskelerin çevreye atılması hem sağlık açısından riskli hem de doğaya zarar veriyor.

RMIT Üniversitesi'nden bir araştırmacı olan Dr Mohammad Saberian'a göre, dünya genelinde her gün 6.8 milyar tek kullanımlık maske kullanılıyor. Tek kullanımlık yüz maskeleri çoğunlukla biyolojik olarak parçalanamayan plastiklerden yapıldığından, doğaya atılan bir maske 450 yılda yok oluyor.

Saberian ve RMIT'deki meslektaşları, tek kullanımlık yüz maskelerinin yol yapım malzemelerine karıştırılarak geri dönüştürülebileceğini, maskelerin dezenfekte edildikten sonra parçalanabileceklerini ve bina molozlarıyla karıştırılabileceğini öneriyorlar.

Avustralya'da yüz maskeleri çöp kutusuna atılıyor, evsel atıklarla birlikte toplanıyor ve çöp sahasına gönderiliyor. Saberian, en azından hastaneler, yaşlı bakım tesisleri ve alışveriş merkezleri gibi yoğun yerler için yüz maskeleri veya atık KKD için belirlenmiş çöp kutuları uygulanması gerektiğini söylüyor.