Azerbaycan-Pakistan-Türkiye Parlamento Baskanlari Bakü Beyannamesi'ni Kabul Etti
TBMM Baskani Mustafa Sentop: 'Savasi kaybetmesine ragmen 20 Haziran seçimlerinden sonra yeniden seçilen Pasinyan'in, imzaladigi belgelerin uygulanmasini hizlandirmasini ümit ediyoruz. Bu adimi samimiyetle atmasi halinde Türkiye olarak ayni anlayisla karsilik verecegimizi tekrar ifade etmek isterim' 'Afganistan'da siddetin bir an evvel son bulmasi, taraflarin müzakere edilmis siyasi bir çözümde uzlasmasi gerekiyor' Azerbaycan Milli Meclisi Baskani Sahibe Gafarova: 'Adalet için verdigimiz savasta hem Pakistan hem Türkiye'den aldigimiz destek sonsuza kadar zihinlerimizde, gönüllerimizde kalacaktir' Pakistan Milli Meclisi Baskani Asad Kaiser: 'Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye bayraklarinin yan yana dalgalanmasindan memnuniyet duyuyorum'
Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan parlamento baskanlari, Bakü Beyannamesi'ni kabul etti.
Azerbaycan-Pakistan-Türkiye Üçlü Parlamento Baskanlari Birinci Toplantisi, Azerbaycan Milli Meclisi Baskani Sahiba Gafarova'nin ev sahipliginde, TBMM Baskani Mustafa Sentop ve Pakistan Milli Meclis Baskani Asad Kaiser'in katilimiyla baskent Bakü'de yapildi.
Beyannamenin icra toplantisinda kabul edilmesinin ardindan TBMM Baskani Mustafa Sentop, Pakistan Milli Meclisi Baskani Asad Kaiser ve Azerbaycan Milli Meclisi Baskani Sahibe Gafarova, Azerbaycan parlamentosunda konusma yaptiktan sonra beyanname imza altina alindi.
TBMM Baskani Sentop, Bakü'de bulunmaktan büyük memnuniyet duydugunu belirterek Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan arasindaki köklü iliskileri "dostluk ve kardeslik" paydasinda tanimladiklarini söyledi.
Bu paydanin tarihi, siyasi, beseri ve kültürel bilesenlerden olusan müsterek bir zemini ifade ettigini dile getiren Sentop, "Söz konusu zeminde gelistirdigimiz müstesna iliskilerimizin, zor zamanlarda ve milli davalarda sergilenen ortak bir anlayisla kendini ispat etmis tutarli iliskiler olmasindan gurur duyuyoruz. Halklarimizin saadet, keder ve kader algisinin bir olmasinin 21'inci asirda ne kadar nadir ve kiymetli bir his oldugunun da farkindayiz. Ezeli ve ebedi dostlar olarak yüz yüze geldiginde birbirine samimiyetle tebessüm eden halklarimizin, ülkelerimizin istikbali bakimindan en büyük teminatimiz oldugunu düsünüyoruz." degerlendirmesinde bulundu.
Üç ülkenin parlamento baskanlari olarak yeni bir girisimi Bakü'de baslatmanin heyecanini yasadiklarini belirten Sentop, müsterek gayretlerle olgunlasacak bu girisimin parlamentolar arasi is birligini daha da zenginlestirecek somut projelere hayat vermesini temenni ettigini kaydetti.
Azerbaycan ordusunun vatan muharebesi sirasinda Azerbaycan'la olan birlik ve beraberligi dünyaya gururla ilan ettiklerini animsatan Sentop, yan yana dalgalanan bayraklarin, dayanismanin sanli sembolü olarak hafizalardaki yerini aldigini söyledi.
Sentop, zafere giden yolda sehit olan 2 bin 906 kahramana Cenabihak'tan rahmet, Azerbaycan halkina bassagligi diledi.
Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye olarak yakin cografyayi ilgilendiren kroniklesmis meselelerin çözümlenmesi için üzerlerine düsen birçok sorumluluk oldugunu ifade eden Sentop, siyasi meselelerin yaninda savunma, ulastirma, bölgesel baglantililik, ticaret, enerji, egitim, turizm, bilgi ve iletisim teknolojileri sahalarindaki ortak faaliyetlerin de üçlü is birliginin temel taslarindan oldugunu dile getirdi.
Sentop, Bakü Beyannamesi'nde ilan ettikleri iradenin hayata geçirilebilmesi için parlamentolarda uygun kurumsal zemini hazirlamalari gerektigini anlatarak parlamento baskanlari olarak aradaki samimi iletisimle bu süreci kolaylikla tamamlayacaklarini ve üçlü mekanizmayi süratle kurumsallastiracaklarina inandigini kaydetti.
- "Vakur bir açilim"
Azerbaycan'in muzaffer bir devlet olarak kapsamli bir baris anlasmasi imzalamak için Ermenistan'a yaptigi çagriyi "vakur bir açilim" olarak degerlendirdiklerini belirten Sentop, bu süreçte muvaffakiyetler temenni ettigini söyledi. Sentop, söyle devam etti:
"Ermenistan'in söz konusu çagriya iyi niyetli ve yapici bir anlayisla karsilik vermesinin yapabilecegi en dogru hamle olacagina inaniyoruz. Savasi kaybetmesine ragmen 20 Haziran seçimlerinden sonra yeniden seçilen Pasinyan'in, imzaladigi belgelerin uygulanmasini hizlandirmasini ümit ediyoruz. Bu adimi samimiyetle atmasi halinde, Türkiye olarak ayni anlayisla karsilik verecegimizi tekrar ifade etmek isterim.
Bu süreç zarfinda, Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan'in dayanismasinin baris isteyenleri cesaretlendirecegini ve süreci hizlandirabilecegini düsünüyoruz. Karabag gibi Kibris da Türkiye'nin yarim asirlik milli ve asli meselesidir. 50 seneden uzun bir süredir Kibris meselesine çözüm bulunamamasinin esas sebebi, Rum tarafinin hakimiyetçi zihniyeti ve Ada'nin esit sahibi Kibris Türkleriyle iktidari ve refahi paylasmak istememesidir. Kibris Türk tarafi ise Cenevre'de egemen esitliklerinin ve uluslararasi esit statülerinin tescil edilmesini, bilahare iki devlet arasinda müzakerelerin baslamasini isteyerek Birlesmis Milletler Genel Sekreteri'ne yazili bir teklifte bulunmustur. Kibris Türk tarafi teklifini, adadaki iki devlet arasinda is birligi iliskisi tesisi üzerine insa etmistir. Kibris Türk tarafinin söz konusu vizyonunun Kibris'ta çözümü saglayacagina, ayni zamanda da bölgesel baris ve istikrari güçlendirecegine inaniyoruz ve bahse konu vizyonu destekliyoruz."
- "Ambargo statükosu degismeli"
Kibris Türkü'nü senelerdir insanlik disi ambargolara maruz birakan statükonun degismesini samimiyetle arzu ettigini vurgulayan Sentop, sözlerini söyle sürdürdü:
"Uluslararasi toplumdan da bu sürece destek vermesini, Kibris Türk tarafinin yeni teklifini ön yargisiz sekilde degerlendirmesini bekliyoruz. Bu çerçevede, Azerbaycan Milli Meclisi Disisleri ve Parlamentolar Arasi Iliskiler Komitesi Baskani Sayin Samed Seyidov baskanligindaki heyetin 20 Temmuz Baris ve Özgürlük Bayrami gibi anlamli bir günde Kuzey Kibris Türk Cumhuriyeti’ni ziyaret etmesini son derece önemli buldugumuzu ifade etmek isterim. Bu temaslarin karsilikli olarak artarak devam etmesi Kibris Türk halkina hakli davasinda kuvvet verecektir. Bu temaslarin karsilikli olarak artarak devam etmesi Kibris Türk halkina hakli davasinda kuvvet verecektir. Bu baglamda, ambargo ve kisitlamalarin hafifletilmesine yönelik Azerbaycan tarafindan atilacak adimlara da önem atfediyoruz."
TBMM Baskani Sentop, Pakistan'in da Kibris Türkleriyle olan dayanismasinin artarak devam edecegine inandigini dile getirdi.
- "Afganistan'da taraflar bir an evvel uzlasmali"
Afganistan'in yeni bir iç savasin esigine geldigini endiseyle müsahede ettiklerini söyleyen Sentop, Afgan ordusunun Taliban'in saldirilarina karsi koymakta zorlandigini belirtti.
Afganistan'da artan istikrarsizlik ve kötülesen güvenlik durumun bölge ülkelerine çok boyutlu etkileri olacagina dikkati çeken Sentop, "Giderek kötülesen güvenlik sartlarinin tetikledigi, basta bölge ülkeleri olmak üzere, Türkiye'ye yönelik artan bir göç baskisi da mevcut. Bu tabloda Afganistan'in dis dünyayla bagini saglayan Kabil Havaalani'nin açik kalmasinin önemli oldugunu düsünüyoruz." dedi.
Türkiye bu baglamda bir sorumluluk üstlenmeye hazirlandigini aktaran Sentop, "Afganistan'da siddetin bir an evvel son bulmasi, taraflarin müzakere edilmis siyasi bir çözümde uzlasmasi gerekiyor. Ancak özellikle Taliban'in, son dönemde sahada elde ettigi kazanimlar nedeniyle müzakere masasinda maksimalist bir tutum takindigini takip ediyoruz. Arzumuz Taliban basta olmak üzere bütün taraflarin, Afgan halkinin huzur ve refahi için daha yapici bir tutum benimsemeleridir." diye konustu.
- "Azerbaycan'in zaferinden memnunuz"
Pakistan Milli Meclisi Baskani Asad Kaiser de Azerbaycan halkini 44 günde elde edilen zafer dolayisiyla tebrik ederek bu zaferden Pakistan halkinin da memnuniyet duydugunu ifade etti.
"Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye bayraklarinin yan yana dalgalanmasindan memnuniyet duyuyorum." diyen Kaiser, isgal altindaki topraklarin kurtarilmasinin kolay olmadigini ancak Allah'in gereken kudret ve cesareti Azerbaycan askerlerine bahsettigini dile getirdi.
Kaiser, benzer sekilde Hindistan'in Cammu Kesmir bölgesindeki hukuk disi isgalinin biterek halkin baris ve refah içindeki özgürlügüne en kisa zamanda ulasmasini umdugunu ifade etti.
Türkiye ve Azerbaycan'a, Pakistan'in yanlarindaki duruslari nedeniyle tesekkür eden Kaiser, Bakü Beyannamesi ile sunulan önerilerin uygulamaya konuldugunu da görmek istediklerini kaydetti.
- "Tarihi bir olay" degerlendirmesi
Azerbaycan Milli Meclisi Baskani Gafarova da toplantinin Azerbaycan Parlomentosu'nda gerçeklestirilmesinin, üç kardes ülkenin, meclis baskanlarinca burada temsil edilmesinin tarihi bir olay oldugunu söyledi.
Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan arasindaki müsterek güven ve kardeslik temelinde zuhur bulan ikili iliskilerin uzun yillardir devam ettiginin altini çizen Gafarova, Azerbaycan'in Karabag'daki zaferine de degindi. Gafarova, "Adalet için verdigimiz savasta hem Pakistan hem Türkiye'den aldigimiz destek sonsuza kadar zihinlerimizde, gönüllerimizde kalacaktir." dedi.
Parlamentolar arasindaki yakin iliskilerin, halklar arasindaki iliskilerin gelismesine hizmet edecegini belirten Gafarova, üçlü parlamento baskanlari toplantisinin da uluslararasi platformlarda müsterek çikarlarin desteklenmesi açisindan önem arz ettigini vurguladi.
Gafarova, bu mekanizmanin kurumsallasmasini ve daha etkin mekanizmalarin gelismesini saglamasini umdugunu ifade ederek üç kardes ülkenin uluslararasi huzuru ve refahi tesis etmek için gösterdigi gayretlerin daha güçlenmesini beklediklerini söyledi.
Gafarova, Ermenistan'i mayinlara iliskin haritalari ibraz etmedigi için de kinadigini belirtti.
Konusmalarin ardindan üç parlamento baskani Bakü Beyannamesi'ni imzaladi.
- Bakü Beyannamesi
Parlamento baskanlari, Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye arasinda kardeslik, tarihi ve kültürel baglar, karsilikli saygi ve güven temelinde var olan iliskilerin öneminin altini çizerek devletler ve milletler arasinda var olan iliskilerin daha da derinlestirilmesi için üç ülke arasindaki parlamenter diyalogu ve is birligini güçlendirmenin gerekliligini kabul etti.
Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye'nin bölgelerinde barisi, istikrari ve kalkinmayi insa etme ve gelistirmede oynadiklari önemli rolleri ve katkilari vurgulanan Beyanname'de, kendi bölgelerinde, istikrar, güvenlik ve refahi gelistirmek için Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye arasinda daha kapsamli is birliginin stratejik öneminin alti çizildi. Beyannamede, sunlar kaydedildi:
"Parlamento baskanlari, dis destekli terör eylemleri tehdidi dahil ancak bunlarla sinirli olmamak üzere siber saldirilar, hibrit savas biçimleri, hedefli dezenformasyon kampanyalari ve birçok ülkede Müslüman topluluklarin baris içinde bir arada yasamasini etkileyen artan Islamofobi egilimleri gibi ülkelerinin karsi karsiya oldugu sayisiz zorlugun ve ortaya çikan tehditlerin bilincinde olarak;
Uluslararasi hukukun ilke ve normlarina, ayrica ülkelerimizin taraf oldugu uluslararasi anlasmalar ve diger uluslararasi belgelerdeki yükümlülüklerimize olan bagliligimizi is birliginin pekistirilmesi için yeniden teyit ederek;
Kovid-19 salgininin ekonomik büyümeye iliskin dünya çapindaki etkilerinin farkinda olarak;
Ermenistan'in yaklasik 30 yildir sürmekte olan isgalinin ardindan, bölgesel bütünlügünü yeniden saglayan Azerbaycan hükümetini ve halkini tebrik ederek;
Ve Azerbaycan-Pakistan-Türkiye Üçlü Parlamento Baskanlari Birinci Toplantisi'na ev sahipliginden ötürü Azerbaycan Milli Meclisine sükranlarini ifade ederek:
Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye'nin kardes halklarini daha da yakinlastirmak için hem ikili hem de çok tarafli düzeyde parlamentolar arasi diyalog ve is birligini gelistirmeye yönelik çaba gösterme kararliliklarini beyan ettiler."
Beyannameyle, mevcut iliskileri güçlendirme ve daimi komitelerin, dostluk gruplarinin ve parlamentolarin idari personelinin iletisimini tesvik etme konusundaki kararliliklarini teyit eden parlamento baskanlari, uluslararasi anlasmazliklarin çözümünde ve uluslararasi barisin ve güvenligin pekistirilmesinde ikili ve çok tarafli parlamenter iliskilerin rolünü vurguladi.
Yapici bir diyalog ve is birligi için basarili bir platform sunma çabalarinda uluslararasi kuruluslari, özellikle de parlamenter asambleleri desteklediklerini ifade eden parlamento baskanlari, kadin parlamenterlerin karar alma süreçlerindeki rol ve sorumluluklarini arttirmaya yönelik girisimleri ve atilan adimlari desteklediklerini belirtti.
Parlamento baskanlari, karsilikli menfaatlerin söz konusu oldugu bölgesel ve küresel konularda yakinen çalismaya hazir olduklarini ve uluslararasi parlamenter kuruluslarda üç kardes ülke olarak ortak bir durus sergilemeye çalisacaklarini ifade ederek, bölgesel ve uluslararasi parlamenter platformlarda Islamofobi, ayrimcilik ve Müslüman azinliklara yönelik baskilara karsi mücadele konusunda ortak çabalari koordine etmeyi teyit etti.
Beyannameye göre; ulastirma, ticaret, enerji, halklar arasi temas, egitim, sosyal ve kültürel teati, turizm ve bilgi ve iletisim teknolojisinde bölgesel baglantisalliga iliskin daha iyi is birligi insa etme çabalarinda hükümetlerine kapsamli destek verme hususunda mutabik kalindi.
Baskanlar, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgininin genis kapsamli etkilerine iliskin müzakerelerde bulunurken bilgi ve en iyi deneyimlerin teati sürecini destekleme hususunda mutabik kaldi ve bu sorunla etkin ve kapsamli bir sekilde mücadele edebilmek adina uluslararasi is birliginin ve dayanismanin güçlendirilmesi çagrisinda bulundu.
Bagimsizlik, egemenlik, bölgesel bütünlük ve devletlerin uluslararasi sinirlarinin dokunulmazligi için güçlü desteklerini ve karsilikli saygilarini yeniden tasdik eden üç meclis baskani, Ermenistan Cumhuriyeti'nin Azerbaycan'a mayinli alanlarin haritalarini vermeyi reddetmesini kinayarak, kurtarilmis topraklari yeniden insa etme ve yerinden edilmis kisileri evlerine döndürme çabalarinda Azerbaycan ile tam dayanisma içinde olduklarini vurguladi.
Bir sonraki üçlü toplantinin ise Pakistan'da, Mart 2022'de gerçeklestirilmesinde mutabik kalindi.
Kaynak: AA
Azerbaycan-Pakistan-Türkiye Üçlü Parlamento Baskanlari Birinci Toplantisi, Azerbaycan Milli Meclisi Baskani Sahiba Gafarova'nin ev sahipliginde, TBMM Baskani Mustafa Sentop ve Pakistan Milli Meclis Baskani Asad Kaiser'in katilimiyla baskent Bakü'de yapildi.
Beyannamenin icra toplantisinda kabul edilmesinin ardindan TBMM Baskani Mustafa Sentop, Pakistan Milli Meclisi Baskani Asad Kaiser ve Azerbaycan Milli Meclisi Baskani Sahibe Gafarova, Azerbaycan parlamentosunda konusma yaptiktan sonra beyanname imza altina alindi.
TBMM Baskani Sentop, Bakü'de bulunmaktan büyük memnuniyet duydugunu belirterek Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan arasindaki köklü iliskileri "dostluk ve kardeslik" paydasinda tanimladiklarini söyledi.
Bu paydanin tarihi, siyasi, beseri ve kültürel bilesenlerden olusan müsterek bir zemini ifade ettigini dile getiren Sentop, "Söz konusu zeminde gelistirdigimiz müstesna iliskilerimizin, zor zamanlarda ve milli davalarda sergilenen ortak bir anlayisla kendini ispat etmis tutarli iliskiler olmasindan gurur duyuyoruz. Halklarimizin saadet, keder ve kader algisinin bir olmasinin 21'inci asirda ne kadar nadir ve kiymetli bir his oldugunun da farkindayiz. Ezeli ve ebedi dostlar olarak yüz yüze geldiginde birbirine samimiyetle tebessüm eden halklarimizin, ülkelerimizin istikbali bakimindan en büyük teminatimiz oldugunu düsünüyoruz." degerlendirmesinde bulundu.
Üç ülkenin parlamento baskanlari olarak yeni bir girisimi Bakü'de baslatmanin heyecanini yasadiklarini belirten Sentop, müsterek gayretlerle olgunlasacak bu girisimin parlamentolar arasi is birligini daha da zenginlestirecek somut projelere hayat vermesini temenni ettigini kaydetti.
Azerbaycan ordusunun vatan muharebesi sirasinda Azerbaycan'la olan birlik ve beraberligi dünyaya gururla ilan ettiklerini animsatan Sentop, yan yana dalgalanan bayraklarin, dayanismanin sanli sembolü olarak hafizalardaki yerini aldigini söyledi.
Sentop, zafere giden yolda sehit olan 2 bin 906 kahramana Cenabihak'tan rahmet, Azerbaycan halkina bassagligi diledi.
Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye olarak yakin cografyayi ilgilendiren kroniklesmis meselelerin çözümlenmesi için üzerlerine düsen birçok sorumluluk oldugunu ifade eden Sentop, siyasi meselelerin yaninda savunma, ulastirma, bölgesel baglantililik, ticaret, enerji, egitim, turizm, bilgi ve iletisim teknolojileri sahalarindaki ortak faaliyetlerin de üçlü is birliginin temel taslarindan oldugunu dile getirdi.
Sentop, Bakü Beyannamesi'nde ilan ettikleri iradenin hayata geçirilebilmesi için parlamentolarda uygun kurumsal zemini hazirlamalari gerektigini anlatarak parlamento baskanlari olarak aradaki samimi iletisimle bu süreci kolaylikla tamamlayacaklarini ve üçlü mekanizmayi süratle kurumsallastiracaklarina inandigini kaydetti.
- "Vakur bir açilim"
Azerbaycan'in muzaffer bir devlet olarak kapsamli bir baris anlasmasi imzalamak için Ermenistan'a yaptigi çagriyi "vakur bir açilim" olarak degerlendirdiklerini belirten Sentop, bu süreçte muvaffakiyetler temenni ettigini söyledi. Sentop, söyle devam etti:
"Ermenistan'in söz konusu çagriya iyi niyetli ve yapici bir anlayisla karsilik vermesinin yapabilecegi en dogru hamle olacagina inaniyoruz. Savasi kaybetmesine ragmen 20 Haziran seçimlerinden sonra yeniden seçilen Pasinyan'in, imzaladigi belgelerin uygulanmasini hizlandirmasini ümit ediyoruz. Bu adimi samimiyetle atmasi halinde, Türkiye olarak ayni anlayisla karsilik verecegimizi tekrar ifade etmek isterim.
Bu süreç zarfinda, Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan'in dayanismasinin baris isteyenleri cesaretlendirecegini ve süreci hizlandirabilecegini düsünüyoruz. Karabag gibi Kibris da Türkiye'nin yarim asirlik milli ve asli meselesidir. 50 seneden uzun bir süredir Kibris meselesine çözüm bulunamamasinin esas sebebi, Rum tarafinin hakimiyetçi zihniyeti ve Ada'nin esit sahibi Kibris Türkleriyle iktidari ve refahi paylasmak istememesidir. Kibris Türk tarafi ise Cenevre'de egemen esitliklerinin ve uluslararasi esit statülerinin tescil edilmesini, bilahare iki devlet arasinda müzakerelerin baslamasini isteyerek Birlesmis Milletler Genel Sekreteri'ne yazili bir teklifte bulunmustur. Kibris Türk tarafi teklifini, adadaki iki devlet arasinda is birligi iliskisi tesisi üzerine insa etmistir. Kibris Türk tarafinin söz konusu vizyonunun Kibris'ta çözümü saglayacagina, ayni zamanda da bölgesel baris ve istikrari güçlendirecegine inaniyoruz ve bahse konu vizyonu destekliyoruz."
- "Ambargo statükosu degismeli"
Kibris Türkü'nü senelerdir insanlik disi ambargolara maruz birakan statükonun degismesini samimiyetle arzu ettigini vurgulayan Sentop, sözlerini söyle sürdürdü:
"Uluslararasi toplumdan da bu sürece destek vermesini, Kibris Türk tarafinin yeni teklifini ön yargisiz sekilde degerlendirmesini bekliyoruz. Bu çerçevede, Azerbaycan Milli Meclisi Disisleri ve Parlamentolar Arasi Iliskiler Komitesi Baskani Sayin Samed Seyidov baskanligindaki heyetin 20 Temmuz Baris ve Özgürlük Bayrami gibi anlamli bir günde Kuzey Kibris Türk Cumhuriyeti’ni ziyaret etmesini son derece önemli buldugumuzu ifade etmek isterim. Bu temaslarin karsilikli olarak artarak devam etmesi Kibris Türk halkina hakli davasinda kuvvet verecektir. Bu temaslarin karsilikli olarak artarak devam etmesi Kibris Türk halkina hakli davasinda kuvvet verecektir. Bu baglamda, ambargo ve kisitlamalarin hafifletilmesine yönelik Azerbaycan tarafindan atilacak adimlara da önem atfediyoruz."
TBMM Baskani Sentop, Pakistan'in da Kibris Türkleriyle olan dayanismasinin artarak devam edecegine inandigini dile getirdi.
- "Afganistan'da taraflar bir an evvel uzlasmali"
Afganistan'in yeni bir iç savasin esigine geldigini endiseyle müsahede ettiklerini söyleyen Sentop, Afgan ordusunun Taliban'in saldirilarina karsi koymakta zorlandigini belirtti.
Afganistan'da artan istikrarsizlik ve kötülesen güvenlik durumun bölge ülkelerine çok boyutlu etkileri olacagina dikkati çeken Sentop, "Giderek kötülesen güvenlik sartlarinin tetikledigi, basta bölge ülkeleri olmak üzere, Türkiye'ye yönelik artan bir göç baskisi da mevcut. Bu tabloda Afganistan'in dis dünyayla bagini saglayan Kabil Havaalani'nin açik kalmasinin önemli oldugunu düsünüyoruz." dedi.
Türkiye bu baglamda bir sorumluluk üstlenmeye hazirlandigini aktaran Sentop, "Afganistan'da siddetin bir an evvel son bulmasi, taraflarin müzakere edilmis siyasi bir çözümde uzlasmasi gerekiyor. Ancak özellikle Taliban'in, son dönemde sahada elde ettigi kazanimlar nedeniyle müzakere masasinda maksimalist bir tutum takindigini takip ediyoruz. Arzumuz Taliban basta olmak üzere bütün taraflarin, Afgan halkinin huzur ve refahi için daha yapici bir tutum benimsemeleridir." diye konustu.
- "Azerbaycan'in zaferinden memnunuz"
Pakistan Milli Meclisi Baskani Asad Kaiser de Azerbaycan halkini 44 günde elde edilen zafer dolayisiyla tebrik ederek bu zaferden Pakistan halkinin da memnuniyet duydugunu ifade etti.
"Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye bayraklarinin yan yana dalgalanmasindan memnuniyet duyuyorum." diyen Kaiser, isgal altindaki topraklarin kurtarilmasinin kolay olmadigini ancak Allah'in gereken kudret ve cesareti Azerbaycan askerlerine bahsettigini dile getirdi.
Kaiser, benzer sekilde Hindistan'in Cammu Kesmir bölgesindeki hukuk disi isgalinin biterek halkin baris ve refah içindeki özgürlügüne en kisa zamanda ulasmasini umdugunu ifade etti.
Türkiye ve Azerbaycan'a, Pakistan'in yanlarindaki duruslari nedeniyle tesekkür eden Kaiser, Bakü Beyannamesi ile sunulan önerilerin uygulamaya konuldugunu da görmek istediklerini kaydetti.
- "Tarihi bir olay" degerlendirmesi
Azerbaycan Milli Meclisi Baskani Gafarova da toplantinin Azerbaycan Parlomentosu'nda gerçeklestirilmesinin, üç kardes ülkenin, meclis baskanlarinca burada temsil edilmesinin tarihi bir olay oldugunu söyledi.
Türkiye, Azerbaycan ve Pakistan arasindaki müsterek güven ve kardeslik temelinde zuhur bulan ikili iliskilerin uzun yillardir devam ettiginin altini çizen Gafarova, Azerbaycan'in Karabag'daki zaferine de degindi. Gafarova, "Adalet için verdigimiz savasta hem Pakistan hem Türkiye'den aldigimiz destek sonsuza kadar zihinlerimizde, gönüllerimizde kalacaktir." dedi.
Parlamentolar arasindaki yakin iliskilerin, halklar arasindaki iliskilerin gelismesine hizmet edecegini belirten Gafarova, üçlü parlamento baskanlari toplantisinin da uluslararasi platformlarda müsterek çikarlarin desteklenmesi açisindan önem arz ettigini vurguladi.
Gafarova, bu mekanizmanin kurumsallasmasini ve daha etkin mekanizmalarin gelismesini saglamasini umdugunu ifade ederek üç kardes ülkenin uluslararasi huzuru ve refahi tesis etmek için gösterdigi gayretlerin daha güçlenmesini beklediklerini söyledi.
Gafarova, Ermenistan'i mayinlara iliskin haritalari ibraz etmedigi için de kinadigini belirtti.
Konusmalarin ardindan üç parlamento baskani Bakü Beyannamesi'ni imzaladi.
- Bakü Beyannamesi
Parlamento baskanlari, Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye arasinda kardeslik, tarihi ve kültürel baglar, karsilikli saygi ve güven temelinde var olan iliskilerin öneminin altini çizerek devletler ve milletler arasinda var olan iliskilerin daha da derinlestirilmesi için üç ülke arasindaki parlamenter diyalogu ve is birligini güçlendirmenin gerekliligini kabul etti.
Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye'nin bölgelerinde barisi, istikrari ve kalkinmayi insa etme ve gelistirmede oynadiklari önemli rolleri ve katkilari vurgulanan Beyanname'de, kendi bölgelerinde, istikrar, güvenlik ve refahi gelistirmek için Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye arasinda daha kapsamli is birliginin stratejik öneminin alti çizildi. Beyannamede, sunlar kaydedildi:
"Parlamento baskanlari, dis destekli terör eylemleri tehdidi dahil ancak bunlarla sinirli olmamak üzere siber saldirilar, hibrit savas biçimleri, hedefli dezenformasyon kampanyalari ve birçok ülkede Müslüman topluluklarin baris içinde bir arada yasamasini etkileyen artan Islamofobi egilimleri gibi ülkelerinin karsi karsiya oldugu sayisiz zorlugun ve ortaya çikan tehditlerin bilincinde olarak;
Uluslararasi hukukun ilke ve normlarina, ayrica ülkelerimizin taraf oldugu uluslararasi anlasmalar ve diger uluslararasi belgelerdeki yükümlülüklerimize olan bagliligimizi is birliginin pekistirilmesi için yeniden teyit ederek;
Kovid-19 salgininin ekonomik büyümeye iliskin dünya çapindaki etkilerinin farkinda olarak;
Ermenistan'in yaklasik 30 yildir sürmekte olan isgalinin ardindan, bölgesel bütünlügünü yeniden saglayan Azerbaycan hükümetini ve halkini tebrik ederek;
Ve Azerbaycan-Pakistan-Türkiye Üçlü Parlamento Baskanlari Birinci Toplantisi'na ev sahipliginden ötürü Azerbaycan Milli Meclisine sükranlarini ifade ederek:
Azerbaycan, Pakistan ve Türkiye'nin kardes halklarini daha da yakinlastirmak için hem ikili hem de çok tarafli düzeyde parlamentolar arasi diyalog ve is birligini gelistirmeye yönelik çaba gösterme kararliliklarini beyan ettiler."
Beyannameyle, mevcut iliskileri güçlendirme ve daimi komitelerin, dostluk gruplarinin ve parlamentolarin idari personelinin iletisimini tesvik etme konusundaki kararliliklarini teyit eden parlamento baskanlari, uluslararasi anlasmazliklarin çözümünde ve uluslararasi barisin ve güvenligin pekistirilmesinde ikili ve çok tarafli parlamenter iliskilerin rolünü vurguladi.
Yapici bir diyalog ve is birligi için basarili bir platform sunma çabalarinda uluslararasi kuruluslari, özellikle de parlamenter asambleleri desteklediklerini ifade eden parlamento baskanlari, kadin parlamenterlerin karar alma süreçlerindeki rol ve sorumluluklarini arttirmaya yönelik girisimleri ve atilan adimlari desteklediklerini belirtti.
Parlamento baskanlari, karsilikli menfaatlerin söz konusu oldugu bölgesel ve küresel konularda yakinen çalismaya hazir olduklarini ve uluslararasi parlamenter kuruluslarda üç kardes ülke olarak ortak bir durus sergilemeye çalisacaklarini ifade ederek, bölgesel ve uluslararasi parlamenter platformlarda Islamofobi, ayrimcilik ve Müslüman azinliklara yönelik baskilara karsi mücadele konusunda ortak çabalari koordine etmeyi teyit etti.
Beyannameye göre; ulastirma, ticaret, enerji, halklar arasi temas, egitim, sosyal ve kültürel teati, turizm ve bilgi ve iletisim teknolojisinde bölgesel baglantisalliga iliskin daha iyi is birligi insa etme çabalarinda hükümetlerine kapsamli destek verme hususunda mutabik kalindi.
Baskanlar, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgininin genis kapsamli etkilerine iliskin müzakerelerde bulunurken bilgi ve en iyi deneyimlerin teati sürecini destekleme hususunda mutabik kaldi ve bu sorunla etkin ve kapsamli bir sekilde mücadele edebilmek adina uluslararasi is birliginin ve dayanismanin güçlendirilmesi çagrisinda bulundu.
Bagimsizlik, egemenlik, bölgesel bütünlük ve devletlerin uluslararasi sinirlarinin dokunulmazligi için güçlü desteklerini ve karsilikli saygilarini yeniden tasdik eden üç meclis baskani, Ermenistan Cumhuriyeti'nin Azerbaycan'a mayinli alanlarin haritalarini vermeyi reddetmesini kinayarak, kurtarilmis topraklari yeniden insa etme ve yerinden edilmis kisileri evlerine döndürme çabalarinda Azerbaycan ile tam dayanisma içinde olduklarini vurguladi.
Bir sonraki üçlü toplantinin ise Pakistan'da, Mart 2022'de gerçeklestirilmesinde mutabik kalindi.