Yörük Ali Efe Akademik Bilginin Işığında Anlatıldı
Kentin halkla doğrudan bütünleşmesinde bir köprü vazifesi gören Adnan Menderes Üniversitesi (ADÜ) himayesinde “Kuva-yi Milliye’nin 100. Yılı” münasebetiyle düzenlenen “Yörük Ali Efe Uluslararası Halk Kültürü Araştırmaları Sempozyumu”nda toplamda 105 bildirinin sunulduğu oturumlar sona erdi.
Oturumda; Aydın’da Meslevilik hakkında ayrıntılı bilgi verilerek, dinsel inançların en önemli rolünün ortak kimliği simgeleyerek insanları bir araya getirmesi olduğu aktarıldı.
“Atasözleri milli mirasımızdır”
Miletos Salonu’nda Prof. Dr. Duran Nemutlu’nun oturum başkanlığında gerçekleşen “Halk Kültüründe Atasözleri” konu başlıklı oturumda, yöneticilerin taşıması gereken özellikler ve nitelikler hakkında çeşitli atasözleri incelendi. Oturumda atasözlerinde kadının yerine de değinilirken, atasözlerinin günümüzü şekillendiren öğüt ve deneyim içeren sözlerden oluşan milli mirasımız olduğu belirtildi.
Magnesia Salonu’nda gerçekleşen Doç.Dr. Caner Işık’ın moderatörlüğünü yaptığı “Halk Kültüründe El Sanatları ve Zanaatları” konu başlıklı oturumda, Nazilli Otel Binası örneği üzerinden günümüzün modern yapıları olan otellerin tarihsel oluşum süreçleri aktarıldı. Aydın’ın bir diğer geleneksel ve kültürel özelliklerinden biri olan deve güreşlerinde, develere takılan süsleme motiflerinin içerdiği anlamların aktarıldığı oturumda, çini malzemelerinde kullanılan kandil motiflerinin kullanımı ve yapılmış eserler katılımcılarla paylaşıldı.
Prof. Dr. Ayten Kaplan’ın oturum başkanlığıyla gerçekleşen “Müzik Araştırmaları” konu başlıklı oturumda, ülkemizin dört farklı yöresinin müzik kültürü incelendi. Farklı bir müzik anlayışına sahip, her yörenin farklı tını ve enstrümanları üzerinde yürütülen araştırmalar bağlamında, Karadeniz müziğinden, Klasik Batı müziğine kadar Türk müzik geleneği yansıtıldı. Aydın yöresinde Efelerin Tezenesi olarak bilinen Emin Tenekeci’nin geliştirip mucidi olduğu tar-bağlamanın bir hırsızlık sonucu kaybolduğu aktarılırken, bu bağlamanın bulunması konusunda çağrıda bulunuldu.Maiandros Salonu’nda gerçekleşen oturum, Klasik Batı Müziği’nin bir parçası olan fagot dinletisiyle renklendirildi.
Miletos Salonu’nda Doç. Dr. Caner Işık’ın oturum başkanlığında gerçekleşen “Sözlü Kültür ve İletişim Araştırmaları” konulu oturumda, karşılaştırmalı edebiyat alanının halk kültürüne olan katkısı anlatıldı. Oturumda Türk Sineması’nda Yörük Ali Efe temsili üzerinden efelik vurgusu yapılırken, sözlü kültürün ve iletişimin önemi vurgulandı.
Magnesia Salonu’nda Prof. Dr. Halil Çivi moderatörlüğünde gerçekleşen “Halk Kültüründe Sosyolojik Araştırmalar” konulu oturumda, efelik ve eşkıyalık kavramları ayrıntılı olarak ele alınarak, efeliğin tarımın ticarileşmesi sonucu ortaya çıktığı ifade edildi. İnsanların boş zamanlarını kültürel faaliyetlerle nasıl daha etkin ve verimli kullanabileceği üzerine önerilerde bulunulan oturumda, anketler üzerinden de değerlendirmeler yapıldı.
Dr. Öğr. Üyesi Ali Abbas Çınar moderatörlüğünde Maiandros Salonu’nda gerçekleşen “Kültürel Miras Araştırmaları” konulu oturumda, Türk kahvesinin dostluğun ve arkadaşlığın simgesi olduğu, eski dönemlerde insanlar arası iletişimin daha etkin olduğu belirtildi ve köy odalarında oynanan oyunlar katılımcılara aktarıldı.
Prof. Dr. Tanju Demir’in oturum başkanlığında gerçekleşen “Tarih Araştırmaları” konu başlıklı oturumda, milli mücadelede Aydın’ın ve efelerinin oynadığı rolden bahsedildi. Kuvayı Milliye’nin gücü, Rum çetelerine karşı efelerin ve zeybeklerin direnişi hakkında bilgilerin verildiği oturumda, Demirci Mehmet Efe’nin Nazilli Heyet-i Milliyesi’ne ait yazışmaları aktarıldı.
“Devecilik kültürü zeybeklik kültürüyle bağlantılıdır”
Oturum başkanlığını Prof. Dr. Atakan Koç’un yaptığı “Halk Kültüründe Gelenek Araştırmaları” konu başlıklı oturumda, deve güreşleri ve deve yetiştiriciliği hakkında bilgiler verildi.
Deve güreşlerini besleyen kültürün eğlence kültüründen ayrı düşünülemeyeceği ifade edilirken, devecilik kültürünün zeybeklik kültürüyle de bağlantılı olduğu belirtildi. Güreşlerde devenin incinmemesi üzerine koyulmuş kurallar üzerinde durulurken, devecilerin ritüellerinden bahsedildi.
Aydınlı Batı Anadolu Efeleri Olmasaydı Kurtuluş Savaşı’nın Kazanılması İmkansızdı
Maiandros Salonu’nda Prof. Dr. Vüsale Musalı’nın moderatörlüğünde gerçekleşen “Halk Kültüründe Edebiyat Araştırmaları” konu başlıklı oturumda Musalı, ‘Rus oryantalist V.A.Gordlevsky’nin Anadolu Türk Halk Kültürü Üzerine Araştırmaları’ başlıklı sunumuyla Rus oryantalistin bakış açısından yörüklerle ilgili değerlendirmeler yaptı. Sökeli Cafer Efe ve Söke’yle ilgili bilgilerin verildiği oturumda, Aydınlı Batı Anadolu efelerinin Kurtuluş Savaşı’ndaki önemine vurgu yapılarak, kritik zamanlardaki çabaları ve başarılarıyla düzenli ordunun kurulması sürecindeki katkıları aktarıldı.
Miletos Salonu’nda oturum başkanlığını Prof. Dr. Gülçin Yahya Kaçar’ın gerçekleştirdiği“Halk Kültüründe İnanç Araştırmaları” konu başlıklı oturumda, Anadolu kültüründeki inanışlara değinildi. Koçarlı’daki Bilal Dede Türbesi’ örneğinden yola çıkarak halk biliminin amacı sorgulandı. Kurban geleneğinin kültürümüzdeki yerine de vurgu yapılan oturumda, doğum, çocuğun dünyaya gelişi gibi olayların ritüellerinden bahsedildi.
Dr. Öğr. Üyesi Müslüme Güneş’in başkanlığında Magnesia Salonu’nda gerçekleşen “Aydın Kültür Araştırmaları” konu başlıklı oturumda, ‘Aydın Halk Masalları’, ‘Aydın Merkezinde Yeni Gün, Yeni Bahar, Yeni Yıl’, ‘Oyhan Hasan Bıldırki’nin Şiirleri Üzerine Temetik Bir İnceleme’, ‘Halk Baytarlığı Kapsamında Aydın İli Gözkaya Köyünde Geleneksel Hayvan Sağaltım Yöntemleri’ konularında sunumlar gerçekleşti.
Sempozyumun üçüncü gününde; “Halk Kültüründe Edebiyat ve Tarih Araştırmaları” konu başlıklı Prof. Dr. Ahmet Nahmedov’ nunmoderatörlüğündeki oturumda; Anadolu’da yaşanan demografik hareketlilikler ve olaylar hakkında bilgi verildi.
İzmir’in kurtuluşunda büyük rol oynayan ve şehrin son şehidi olan Subay Yüzbaşı Kemal Bey’in hayatının ve sergilediği mücadelenin anlatıldığı oturumda, Türk örf ve geleneklerinin yaşatıldığı halk hikayeleri ile Azeri kültürüne göre farklılıklar anlatıldı.
Doç. Dr. Caner ışık moderatörlüğünde gerçekleşen “Halk Kültüründe Gelenek Araştırmaları”konu başlıklı oturum, 2018 yılında vefat eden Necat Çetin anılarak başlandı. Necat Çetin ve Doç. Dr. Caner Işık’ın birlikte hazırladığı fakat Çetin’in yayınlanmadan vefat ettiği çalışmada, Rumlar tarafından Yakapınar Köyü’nün maruz kaldığı olaylar ve bunlar akabindeki nüfus değişimi aktarıldı. Oturumda ayrıca Türk kültüründe helvanın önemli bir yere sahip olduğu belirtilerek, Topkapı Sarayı’ndaki helvahane bölümünden ve helvanın yöreden yöreye farklı çeşitleri olduğundan bahsedildi.
“Yörüklerin mekanları kültür mirasıdır, koruma altına alınmalıdır”
Doç. Dr. Tuncay Ercan Sepetçioğlu’nun oturum başkanlığında gerçekleşen “Sosyoloji Araştırmaları” konu başlıklı oturumda, Aydın ili yörüklerinde yaşama yön veren mekanlar, evler ve yapılar incelendi. Konar geçer bir yapıya sahip olan yörüklerin kıl ya da keçeden yapılan çadır geleneğinden kerpiç ve taş tuğla yapılı evlere geçişi anlatılırken, birer kültür mirası olan bu yapıların koruma altına alınması gerektiği vurgulandı. MagnesiaSalonu’nda gerçekleştiren oturumda finansal okuryazarlık doğrultusunda insanların nasıl bir yaşayış türü olduğu üzerine konuşmalar yapılırken, ekonomi karşısında tüketicinin tavır ve davranışlarının nasıl şekillendiği anlatıldı.
Magnesia Salonu’nda Prof. Dr. Kayhan Delibaş başkanlığında gerçekleşen “Sosyoloji Araştırmaları” konu başlıklı oturumda, Aydın örneğinde Türkiye’de içgöçün; kentleşme, bütünleşme ve gettolaşma gerçekleri, çeşitli analiz ve araştırmalar doğrultusunda incelendi. Aydın halkının jeotermal santraller hakkındaki düşüncelerine de yer verilen oturumda, değişen toplum yapısı ve ekolojik dengekonularında bilgiler verildi.
Doç. Dr. Selçuk Kürşad Koca’nın oturum başkanlığında gerçekleşen “ Halk Kültüründe Edebiyat Araştırmaları” başlıklı oturumda, Leyla Erbil’in öykülerinde yer alan halk hekimliğinde geleneksel tedavi yöntemleri hakkında bilgi verilerek, bu yöntemler üzerine tartışıldı. Germen ırkının, kültür yapısının özelliklerinin anlatıldığı bir diğer sunumda ise Germen toplumundaki kalıplaşmış kavramlar ve anlamları aktarıldı.