Ekmek Fırınlarındaki Müstakil Bina Zorunluluğuna İptal
Danıştay 8. Dairesi, "Büyükşehir belediyesi ile nüfusu 100 bini geçen belediye sınırları içinde açılacak ekmek fırınlarının bu amaca tahsisli ayrık nizamda müstakil binalarda açılmış olması" şartı getiren yönetmelik hükmünü iptal etti.
Daire, 2010 tarihli İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin, "Büyükşehir belediyesi ile nüfusu 100 bini geçen belediye sınırları içinde açılacak ekmek fırınlarının bu amaca tahsisli ayrık nizamda müstakil binalarda açılmış olması (Ancak, alışveriş merkezleri içinde bulunan bin metrekare ve üstü alana sahip hipermarket, süpermarket, grossmarket ve megamarket gibi adlarla açılan iş yerleri bünyesinde yer alan fırınlarda ayrık nizamda müstakil bina şartı aranmaz)" ibaresinin iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle açılan davayı esastan sonuçlandırdı.
Danıştay 8. Dairesi, yönetmeliğin ilgili hükmünü iptal etti.
Kararda, dava konusu yönetmeliğin ilgili maddesiyle büyükşehir belediyesi ve nüfusu 100 bini geçen belediye sınırları içerisinde açılacak ekmek fırınlarının bu amaca tahsisli ayrık nizamda müstakil binalarda olması düzenlemesi getirildiği, bu konuda alışveriş merkezleri bünyesinde belli bir alana sahip marketlerde bulunan fırınların düzenleme dışında tutulduğu belirtildi.
İdarelerin, halk sağlığı ve güvenliğini sağlamak amacıyla belirli kurallar ve kriterler getirmesinin mümkün olduğu ifade edilen kararda, ancak bu kuralların yönetmelikle düzenlemesi durumunda, yönetmeliğin yasal dayanağının bulunması veya bu konuda üst hukuk normlarında düzenleyici işlem tesisine yetki vermesi gerektiğinin açık olduğu kaydedildi.
-"Nüfus ve büyükşehir kriterinin yasal dayanağı bulunmamaktadır"
Kararda, şu tespitler yapıldı:
"Yönetmelik maddesiyle ülkemizde en çok tüketilen gıda maddelerinden olan ekmek ve ekmek çeşitlerinin üretiminden tüketiciye ulaşıncaya kadar halk sağlığının ve güvenliğinin korunması amacının gerçekleştirilmesi için sağlık ve çevre şartlarına göre belirli standartların sağlanabilmesine yönelik koşullar getirildiği, bu tür iş yerlerinin kamu sağlığı ve güvenliği bakımından müstakil bina ve ayrık nizamda koşulu getirilerek kamu yararının amaçlandığı anlaşılmakla beraber söz konusu düzenlemeyle getirilen 'nüfus' ve 'büyükşehir' kriterinin yasal dayanağı bulunmamaktadır."
Kararda, davalı idare tarafından yapılan savunmalarda, yönetmelikle nüfusu belli bir sayının üzerinde bulunan yerleşim yerlerinde açılacak fırınlarda belli bir standardın getirilmesinin amaçlandığı, konutların altında ve uygunsuz yerlerde fırın açılmasının engellendiği, büyük marketlerin, üst ölçekli imar planları ile oluşması ve yapımı esnasında ekmek üretimi için özel düzenleme yapılması nedeniyle kapsam dışında tutulduğunun ileri sürüldüğü belirtildi.
-"Eşitsizliğe neden olur"
Halk sağlığı ve güvenliği bakımından büyükşehir belediyesi sınırlarında veya belli bir nüfus sayısı üzerinde olan yerleşim yerleri ile büyükşehir sınırları içerisinde bulunmayan ya da belli bir nüfus altında olanlar açısından herhangi bir fark bulunmadığına işaret edilen kararda, şöyle denildi:
"Bu yönüyle getirilen düzenlemenin, hem taşınmaz maliki hem iş yeri ruhsatı talep eden hem de bu taşınmazlarda faaliyet gösteren iş yerlerinden etkilenen vatandaşlar açısından eşitsizliğe sebep olduğu görülmektedir. Başka bir ifadeyle, fırınlara halk sağlığı ve güvenliği amacıyla belirli bir standardın getirilmesi amaçlanıyorsa da söz konusu kriterlerin aynı faaliyet konusuna ilişkin tüm iş yerlerini kapsaması gerektiği açıktır."
Kararda, yönetmelik yürürlüğe girmeden önce ruhsatını konut ve fırın şeklinde alan ve tapu senedine işleten taşınmaz malikleri yönünden ise düzenleme yapılırken geçiş hükümlerine yer verilmemesi nedeniyle de mülkiyet hakkının kullanımının engellediği belirtildi.
Bu nedenlerle yasal dayanağı bulunmayan, getirilen düzenlemenin objektif kriteri belirlenmeden, aynı hukuki durumda olanlara ilişkin farklı kriterler getiren ve mülkiyet hakkının kullanılmasını engelleyen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı kaydedildi.
Kaynak: AA
Danıştay 8. Dairesi, yönetmeliğin ilgili hükmünü iptal etti.
Kararda, dava konusu yönetmeliğin ilgili maddesiyle büyükşehir belediyesi ve nüfusu 100 bini geçen belediye sınırları içerisinde açılacak ekmek fırınlarının bu amaca tahsisli ayrık nizamda müstakil binalarda olması düzenlemesi getirildiği, bu konuda alışveriş merkezleri bünyesinde belli bir alana sahip marketlerde bulunan fırınların düzenleme dışında tutulduğu belirtildi.
İdarelerin, halk sağlığı ve güvenliğini sağlamak amacıyla belirli kurallar ve kriterler getirmesinin mümkün olduğu ifade edilen kararda, ancak bu kuralların yönetmelikle düzenlemesi durumunda, yönetmeliğin yasal dayanağının bulunması veya bu konuda üst hukuk normlarında düzenleyici işlem tesisine yetki vermesi gerektiğinin açık olduğu kaydedildi.
-"Nüfus ve büyükşehir kriterinin yasal dayanağı bulunmamaktadır"
Kararda, şu tespitler yapıldı:
"Yönetmelik maddesiyle ülkemizde en çok tüketilen gıda maddelerinden olan ekmek ve ekmek çeşitlerinin üretiminden tüketiciye ulaşıncaya kadar halk sağlığının ve güvenliğinin korunması amacının gerçekleştirilmesi için sağlık ve çevre şartlarına göre belirli standartların sağlanabilmesine yönelik koşullar getirildiği, bu tür iş yerlerinin kamu sağlığı ve güvenliği bakımından müstakil bina ve ayrık nizamda koşulu getirilerek kamu yararının amaçlandığı anlaşılmakla beraber söz konusu düzenlemeyle getirilen 'nüfus' ve 'büyükşehir' kriterinin yasal dayanağı bulunmamaktadır."
Kararda, davalı idare tarafından yapılan savunmalarda, yönetmelikle nüfusu belli bir sayının üzerinde bulunan yerleşim yerlerinde açılacak fırınlarda belli bir standardın getirilmesinin amaçlandığı, konutların altında ve uygunsuz yerlerde fırın açılmasının engellendiği, büyük marketlerin, üst ölçekli imar planları ile oluşması ve yapımı esnasında ekmek üretimi için özel düzenleme yapılması nedeniyle kapsam dışında tutulduğunun ileri sürüldüğü belirtildi.
-"Eşitsizliğe neden olur"
Halk sağlığı ve güvenliği bakımından büyükşehir belediyesi sınırlarında veya belli bir nüfus sayısı üzerinde olan yerleşim yerleri ile büyükşehir sınırları içerisinde bulunmayan ya da belli bir nüfus altında olanlar açısından herhangi bir fark bulunmadığına işaret edilen kararda, şöyle denildi:
"Bu yönüyle getirilen düzenlemenin, hem taşınmaz maliki hem iş yeri ruhsatı talep eden hem de bu taşınmazlarda faaliyet gösteren iş yerlerinden etkilenen vatandaşlar açısından eşitsizliğe sebep olduğu görülmektedir. Başka bir ifadeyle, fırınlara halk sağlığı ve güvenliği amacıyla belirli bir standardın getirilmesi amaçlanıyorsa da söz konusu kriterlerin aynı faaliyet konusuna ilişkin tüm iş yerlerini kapsaması gerektiği açıktır."
Kararda, yönetmelik yürürlüğe girmeden önce ruhsatını konut ve fırın şeklinde alan ve tapu senedine işleten taşınmaz malikleri yönünden ise düzenleme yapılırken geçiş hükümlerine yer verilmemesi nedeniyle de mülkiyet hakkının kullanımının engellediği belirtildi.
Bu nedenlerle yasal dayanağı bulunmayan, getirilen düzenlemenin objektif kriteri belirlenmeden, aynı hukuki durumda olanlara ilişkin farklı kriterler getiren ve mülkiyet hakkının kullanılmasını engelleyen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı kaydedildi.