Evliya Çelebi Eskişehir’e 365 Yıl Önce Geldi

Veren, yaptığı açıklamada, Evliya Çelebi’nin Osmanlı döneminde 1611 ile 1682 yıllarında yaşayan Türk gezgini olduğunu ve 2011 yılının UNESCO tarafından Evliya Çelebi yılı olarak ilan edildiğini hatırlattı. Evliya Çelebi’nin Eskişehir’e ilk defa 25 Eylül 1648 tarihinde geldiğinin kaydetmekte olduğunu anlatan Ergün Veren, bu çalışmasını “Eskişehir’i Görsem” isimli kitabının 80 inci ve devamındaki sayfalarda ortaya koyduğunu, Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinin Topkapı Sarayı Kütüphanesi’ndeki Bağdat 305 numaralı yazmasının transkripsiyonu incelediğinde Eskişehir ile ilgili bölümler ve Eskişehir isminin geçtiği yerler ile karşılaşıldığını belirtmekte olduğunu kaydetti.

Yazar Ergün Veren, “Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesindeki Eskişehir’e Folklorik Yaklaşım” başlıklı bölümünde “Evliya Çelebi’nin Osmanlı padişahlarından IV. Murat’ın tahta çıkışında sonra Şam Beylerbeyliğine atanan Murtaza Paşa’nın bu yolculuğuna katıldığını, Hicri 1058 yılının Şaban ayı sonlarında (16 Eylül 1648) yola çıktıklarını, İstanbul Üsküdar’dan başlayan yolculuğun Eskişehir’e kadar gelinen bölümünde Gebze, Hersek, Derbent, Sülün köyü, İznik, Lefke ve Söğüt’ten geçildiğini, Evliya Çelebi buraları anlatırken Gebze’den Hesek’e 8 bin adımda; Hersek’ten Derbent’e 7 saatte; İznik’ten Lefke’ye 9 saatte; Lefke’den Söğüt’e 12 saatte geldiklerini söylediğini, özellikle İznik’ten ayrıntılarıyla söz etmekte şehrin tüm cami, yapı ve diğer özelliklerini anlattığını, bundan da burada birkaç gün kaldıklarının anlaşıldığını, gündüzleri yolculuk yapıp geceleri mola verip misafir edildikleri gerçeğiyle ortalama bir hafta sonra Eskişehir’e ulaştıkları, bunun da yaklaşık olarak 25 Eylül 1648 tarihine rastladığını anlatmaktadır” diye belirtti.

Bunların dışında Eskişehir isminin geçtiği yerlere seyahatnamede yer yer rastlanıldığının üzerinde duran Ergün Veren, şunları anlattı;
“Evliya Çelebi’nin Şam Beylerbeyliğine tayin edilen Murtaza Paşa ile geçişte konaklamasından başka çeşitli tarihlerde paşalar ve padişah arasında mektup ulaştırma görevleri sırasında birkaç kez daha Eskişehir’den geçtiğini, ancak bunların kesin tarihlerini tespit etmenin mümkün olmadığını dile getirmektedir. Eskişehir yöresinin araştırmacılar ve akademisyenler tarafından geniş kapsamlı ve koordineli olarak araştırılıp incelenmesi tarihi, sosyolojik, bilimsel ve etik açıdan bir zorunluluktur.”