Türkiye İle İrak Bölgesel Yönetimi Arasında 'Tarihi” Petrol Boru Hattı Anlaşması

İngiliz haber ajansı Reuters’ın görüşmelere yakın bir kaynaktan aldığı bilgilere göre anlaşmaların, Orta Doğu için önemli jeopolitik sonuçlar doğurabileceği, Irak Bölgesel Kürt Yönetimi’nin dünya piyasalarına günde 2 milyon petrol varili ve Türkiye’ye en az 10 milyar metreküp gaz tedarik etmesine olanak sağlayabileceği belirtildi.

Ankara ile Bağdat hükümeti arasındaki kuvvetli bağlar ve Türkiye’nin yıllarca yaptığı terörle mücadele nedeniyle birkaç yıl öncesine kadar böyle bir ilişki mümkün görülmezken, Türkiye’nin artan enerji ihtiyacı da güneybatı sınırlarının ötesinde bulunan kaynakların görmezden gelinmesini zor kılıyor.

Kaynaklardan alınan bilgiye göre, Kürt Bölgesel Hükümeti Başbakanı Neçirvan Barzani’nin geçtiğimiz hafta İstanbul’u ziyaret ettiği sırada her iki taraf da anlaşmaların temel ilkeleri üzerinde anlaştı ve ikinci bir petrol boru hattı ile Irak’ın kuzeyinden Türkiye’ye gidecek petrol güzergahının teknik detaylarını planladı

Anlaşmaların “resmi ve tarihi” özellik taşıdığına değinen görüşmelere yakın bir kaynak, “Türkiye yıllarca kasti olarak Kuzey Irak ile herhangi bir ilişki kurmaktan kaçındı. Ancak artık yeni bir periyodun başlangıcına geldik. Gerçekten cesur ancak gerekli bir adımdı” ifadelerini kullandı.

Öte yandan Türkiye’nin Irak Kürtleri ile bu tarz bir ilişkiye girmiş olması, Irak petrolü üzerinde tek otorite olduğunu iddia eden ve Kürt tarafının petrol bağımsızlığı elde etmesinin Irak’ın bölünmesine yol açacağını söyleyen Bağdat’ın tepkine neden oldu. Irak anayasasına göre petrol ihracat gelirlerinin tümü Bağdat’tan geçmesi gerekiyor.

Kürt tarafı ise kendi bölgesinde geliştireceği kaynakların bütün Irak’ın yararına olacağını savunuyor. Ancak Bağdat, Kürtlerin ayrı bir ihracat kapasitesine sahip olmaları durumunda bağımsızlık da istemelerinden endişe ediyor.

Öte yandan Türkiye de defalarca Bağdat’ın hassasiyetlerine saygı duyduğunu ve Arap yönetimindeki merkez hükümet ile Kürt yönetimindeki otonom bölgenin arasındaki ihtilafı daha da derinleştirecek adımlar atmayacağını belirtmişti.

AĞIR PETROL İÇİN BORU HATTI
Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi enerji endüstrisini geliştirmek adına ABD’li petrol devi ExxonMobil (XOM), Chevron (CVX) ve Total (FP.PA) ile anlaşmalar yaptı. Ankara da Exxon’la anlaşma yapan ve Kürt Yönetimi ile anlaşmalarda taraf olacak olan Turkish Energy Company (TEC) isimli devlet destekli firmayı kurdu.

Kürt Bölgesel Yönetimi sponsorluğunda neredeyse tamamlanmış olan ilk petrol boru hattı halihazırda mevcut olan bir Irak-Türkiye boru hattına bağlanacak ve Irak Kürdistanı’nın petrolünü Aralık itibariyle dünya pazarına taşıyacak.

Kerkük’ten Türkiye’nin Akdeniz limanı Ceyhan’a giden mevcut petrol boru hattı, günlük 1,6 milyon varil kapasitesinin yalnızca bir kısmını taşıyor ve teorik olarak Kuzey Irak, petrolünün günlük 700 bin varilini taşıyabilecek kapasitede bulunuyor. Ancak bu ve önümüzdeki yıl yeni petrol sahalarının gelişiyle birlikte Kürt tarafının üretimi arttıkça ikinci bir boru hattına ihtiyaç duyulacak.

Anlaşmalara yakın bir kaynak, “İkinci boru hattı temel olarak kuzey sahalardan gelecek olan ağır petrol için olacak. Taq Taq ve Tawke’nin çıkarttığı işlenmemiş petrol yüksek kalitede ve iki cinsi karıştırmak her iki ham petrolün de değerini düşürür” dedi.

Hükümet kaynaklarından alınan bilgiye göre Türk boru hattı firması Botaş, ikinci boru hattının inşasında etkili olacak. Ayrıca özel bir Türk firmasının da projeyle ilgilendiği ifade edildi.

Geçtiğimiz hafta İstanbul’u ziyaret eden Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi Doğal Kaynaklar Bakanı Ashti Hawrami, yeni boru hattının günlük en az 1 milyon varil ham petrol taşıma kapasitesine sahip olacağını belirtmişti. İhracatların bağımsız olarak ölçüleceğini söyleyen Hawrami, Bağdat da dahil olmak üzere bütün taraflara süreci gözlemlemeleri için denetçi göndermeleri çağrısında bulunmuştu. Hawrami ayrıca, Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi’nin, otonom bölgenin payı kesildikten sonra gelirlerin yüzde 83’ünü Bağdat yönetimine göndermeye hazır olduklarını yinelemişti.

Planlara yakın bir kaynaktan alınan bilgiye göre gelirler direk olarak Kürt Bölgesel Yönetimi’ne ait hesaplara yatırılacak. Ancak Bağdat bu tarz planları yasadışı olarak görüyor.

DOĞALGAZ ANLAŞMASI
Petrol, dikkatlerin odak noktası olurken Türkiye, OPEC üyesi Irak ile aynı zamanda zengin doğalgaz rezervlerine sahip olması dolayısıyla ilgileniyor. Pahalı Rus doğalgazına bağımlı olan Türkiye’nin 10 yıl içerisinde Avrupa’nın 3. büyük enerji tüketicisi olan İngiltere’yi geçeceği tahmin ediliyor. Türkiye, Azerbaycan ve İran’dan doğalgaz, Cezayir’den ise sıvılaştırılmış doğalgaz alıyor ancak çeşitlilik arıyor.

Kaynaklar, Türkiye’nin Kürt Bölgesel Yönetimi ile arasında kurulacak boru hattıyla yılda 10 milyar metreküp Kürt doğalgazını çok daha ucuza ithal edebileceğini belirtiyor. Hükümet kaynakları, “Türkiye’nin mevcut altyapısı bu ilişkiye olanak sağlıyor. Kuzey Irak kendi boru hattını kuracak ancak Türkiye’nin de burada çok büyük etkisi olabilir. Aynı zamanda Botaş da önemli bir rol oynayabilir” ifadelerini kullandı.

TEC ile Kürt Bölgesel Yönetimi arasında doğalgaz satın alımına yönelik bir anlaşmanın Aralık ayında imzalanmasının beklendiğini belirten kaynaklar, boru hattı ve doğalgaz işleme tesislerinin inşasının milyarlarca dolar tutacağı ve gelecek yıl içerisinde başlayabileceğini bildirirken, ilk gaz akışının 2017 yılının başlarında olabileceği bilgisini verdi.