Dr. Çağlar: Van'da Hasarlı Binalarda Güçlendirmeyi Tavsiye Etmiyoruz
Sakarya Üniversitesi (SAÜ) İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç.
Van-Erçis`te meydana gelen deprem sonrası bölgede incelemelerde bulunan SAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü öğretim üyeleri Doç. Dr. Naci Çağlar ve Doç. Dr. Erkan Çelebi, depreme maruz kalan binaların durumu hakkında açıklamalarda bulundu. Erciş depremiyle yıkılan veya hasarlı olan binaların yönetmeliğe uygun olmadığını kaydeden Doç. Dr. Çağlar, göze çarpan en önemli sorunların başında malzeme dayanımının çok çok kötü olmasının geldiğini ifade etti. Betonarme yapının iki ana malzemesinden biri olan beton malzemesinin bölgede çok kötü olduğunu kaydeden Çağlar, "Beton dayanımı, istenilen değerin çok altındaydı. Bu yüzden meydana gelen hasarın yoğunluğunda, bu olumsuzluğun önemli bir katkısı olduğunu gözlemledik. Depremde bir diğer yıkıcı etki de kötü işçilik. Yapılardaki işçilik, çok özensiz ve düzensiz. Eğer yönetmeliğe uyulsaydı bu tarz hasarların olması beklenmezdi." diye konuştu.
Yönetmeliğe uyulması durumunda can kaybının olmayacağını, binalar hasar görse dahi yıkılmayacağını kaydeden Çağlar, en önemli sorunlardan birinin de bilinçsizce yapılan yapılar olduğunu dile getirdi. Betonda kullanılan malzemelerin, boyutlarına uygun olarak seçilmediğini, iyi elenmediğini ve temizlenmediğini anlatan Çağlar, şunları söyledi:
"İçinde başka malzemeler olduğu için de beton bütünlüğü oluşturulmamış. Her ne kadar binalar ayakta kalmış olsa da bunlar depreme dayanıklı anlamına gelmiyor maalesef. Donatı yerleştirilmesi bilinçsizce ve yetersizce uygulanmış. Dolayısıyla, binalardaki hasarlar, oluşması beklenen yerlerde değil de oluşması istenmeyen yerlerde oluşmuş. Bu durum yapılar için çok ciddi olumsuzları peşinden getiriyor."
Deprem sonrası binaların onarılabileceğini, depreme karşı güçlendirilebileceğini belirten Çağlar, "Fakat güçlendirmeyi tavsiye etmiyoruz. Çünkü burada ciddi hasarlar var. Beton dayanımı, olması gerekenin çok altında." ifadesini kullandı.
Doç. Dr. Erkan Çelebi ise inceledikleri bazı deprem yönetmeliğine uygun yapılarda, kolon diplerinin patladığını gördüklerini kaydederek, şöyle konuştu: "Bu durumda boyuna donatı burkuluyor ve içindeki çekirdek beton parçalanıyor. Böyle yapı onarılmaz. Çünkü bütün kolonları patlamış. Yapı çok şiddetli bir depremde hasar alır ama hasar noktaları kolon uçlarında oluşmamalı. kiriş uçlarında oluşmalı. Kiriş uçlarında hasar oluşmuş ve ayakta kalmış hiç bir yapı görmedik. Hepsi kolon uçlarında oluşmuş. Yani deprem yönetmeliği son derece basit bir dille diyor ki kuvvetli kolon, zayıf kiriş ilkesine göre depreme dayanıklı yapılar yapın. Bizde tam tersi oluşmuş. Kiriş kuvvetli olunca, kolon taşıma gücünü kaybetmiş."
İnşaat mühendislerinin yapmış oldukları tasarım hatalarına da değinen Çelebi, "Tasarım hataları en çok karşılaştığımız hatalardan birisi. Özellikle Van-Erciş`te gördüklerim içerisinde asmolen döşeme sistemleri yaygın olarak yapılarda kullanılmış. İncelediğimiz bazı yapılarda tek yönde çalışan asmolen döşemeler kullanılmış. Tek doğrultuda yeterli dayanıma sahip olan bu asmolen döşemeler, diğer doğrultuda yatay yükü düşey elemanlara aktarmada zayıf kalmış ve deprem yönetmeliğinin bu tip döşemelerde ön görmüş olduğu ek önlemler alınmayınca, yapının bütün kolonları özellikle temel birleşim noktalarında ciddi hasarlar görmüş." şeklinde konuştu.