Hollanda'da siyasi deprem: Seçimlerin tartışmasız galibi aşırı sağcı Wilders

Hollanda'da erken genel seçim sonuçları, ülkede deprem etkisi oluşturdu. İktidarın büyük ortağı Hıristiyan Demokratlar Birliği (CDA) ağır bir yenilgi alırken, İslam ve yabancı karşıtı politikalarıyla tanınan aşırı sağcı Geert Wilders'ın lideri olduğu Özgürlük Partisi (PVV) ise büyük başarı elde etti. Wilders'ın partisi 9 olan milletvekili sayısını 24'e yükseltti. CDA ise 41'den 22'ye geriledi. PVV bu sonuçla ülkenin en büyük üçüncü partisi konumuna geldi. CDA lideri ve Başbakan Jan Peter Balkenende ağır yenilginin ardından zaman kaybetmeksizin parti liderliğinden istifa ettiğini açıkladı. İlk sonuçların açıklanmasından sonra eşiyle birlikte basının karşısını geçen Balkenende, alınan sonuçların 'derin bir hayal kırıklığı oluşturduğunu' belirterek, yeni mecliste milletvekili olarak da görev almayacağını kaydetti.

Çarşamba günü yapılan seçimde yarışı Liberal Parti (VVD) önde bitirdi. Son ana kadar İşçi Partisi (PvdA) ile başa baş yarışan VVD, sabaha karşı tamamlanan sayımlar sonunda aldığı 31 sandalye ile birinci olurken, PvdA ise 30 sandalyede kaldı. Kazandığı milletvekili sayısı 31 olarak açıklanan PvdA'nın son anda bir sandalyeyi Hayvanlar Partisi'ne kaptırdığı belirtildi. VVD'nin daha öce mecliste 21, PvdA'nın 33 üyesi vardı.

Liberaller aldıkları bu sonuçla, tarihlerinde ilk kez ülkenin en büyük partisi olma başarısını gösterdi. Seçimlerde başarıyla çıkan diğer iki parti ise Yeşil Sol (GL) ile Demokratlar 66 (D66) oldu. Yeşiller 7 olan milletvekili sayılarını 10'a yükseltirken, D66 ise daha önce 3 üyeyle temsil edildiği meclise 10 milletvekili gönderme başarısı gösterdi. 2006 seçimlerinde büyük başarı elde Sosyalist Parti de (SP) 10 sandalye birden kaybederek 15 milletvekili kazanabildi. Eski Entegrasyon Bakanı Rita Verdonk'un partisi ise herhangi bir varlık gösteremeyerek meclis dışında kaldı.

Seçim sonuçlarının açıklanması VVD ve PVV partilerinde mutluluğa, iktidarın büyük ortağı CDA'da ise peş peşe istifalara yol açtı. Yüzde elli oranında oy kaybı yaşayan partide Balkenende'den sonra parti başkanı Peter van Heeswijk de istifa ettiğini açıkladı. Bütün parti liderleri Balkenende'nin istifasını büyük bir saygıyla karşıladılar. CDA'da bir iki gün içinde yeni liderin belirlenmesi bekleniyor.

Yeni meclise ilk etapta beş Türk asıllı isim de girmeyi başardı. Buna göre İşçi Partisi'nden Nebahat Albayrak ve Metin Çelik, Hıristiyan Demokratlar Birliği'nden Coşkun Çörüz, Demokratlar 66'dan Fatma Koşer Kaya ve Sosyalist Parti'den ise Sadet Karabulut milletvekili olmaya hak kazandı. Tercihli oyların belirlenmesinden sonra bu sayı daha da artabilir.

WİLDERS KOALİSYONA GİRMEK İSTİYOR

İktidar partisinde hüzün yaşanırken PVV ve VVD'de ise mutluluk rüzgârı esti. 15 sandalye birden kazanarak ülkenin siyasi tarihinde büyük bir başarıya imza atan Wilders, sonuçtan büyük bir mutluluk duyduğunu söyledi. "Hollanda için muhteşem bir gün!" diyerek seçim sonuçlarına ilişkin görüşlerini açıklayan Wilders, yeni oluşacak koalisyonda yer almak istediklerini dile getirdi. Emeklilik yaşının 65'ten 67'ye yükseltilmemesi noktasındaki ısrarlarında yumuşama olacağı sinyali de veren Wilders, koalisyon için bu fedakârlıkta bulunmaya hazır olduklarını dile getirdi.

Bir sandalyeyle de olsa seçimlerden birinci çıkan Liberal Parti (VVD) lideri Mark Rutte de Wilders ile ortak hükümet kurabileceklerine dönük mesaj verdi. Wilders'ın tartışmasız seçimin en büyük galibi olduğunu ve 15 sandalye birden kazandığına işaret eden Rutte, bu partinin görmezden gelinemeyeceğini söyledi. Mark Rutte, seçimden önce de açıkladığı gibi hükümeti kurma görevini aldıktan sonra en geç 1 Temmuz'a kadar yeni koalisyonu kurmayı planladığını dile getirdi. Seçimlerden ikinci çıkan İşçi Partisi ile Yeşil Sol, Demokratlar 66 ve Sosyalist Parti'den oluşan sol blok ise Wilders ile koalisyona karşı. Dört parti de seçimden önce Wilders ile ortak olmayacaklarını deklare etmişlerdi. Seçim sonucunu değerlendiren İşçi Partisi lideri Job Cohen ise, sorumlukla hareket edeceklerini ve 'kendilerine yakın partilerle' görüşeceklerini dile getirdi.

Kraliçe Beatrix'in en yakın zamanda yeni hükümetin kurulması için Rutte'ye görev vermesi bekleniyor. Senato ve Temsilciler Meclisi başkanlarıyla bir araya geleceği açıklanan Kraliçe, ilk etapta seçim sonuçlarını değerlendirip görevlendirmeyi ondan sonra yapacak.

PvdA BÜYÜK ŞEHİRLERDE BİRİNCİ

Seçim sonuçlarına bakıldığında Hollanda'yı çok parçalı bir koalisyon modelinin beklediği görülüyor. 150 sandalyeli mecliste koalisyonu kuracak partilerin en az 76 sayısını bulmaları gerekiyor. Oluşan tabloya göre seçimden birinci çıkan VVD'nin sağ veya sol partilerle de bir araya gelme ihtimali var. VVD'nin sağdaki Wilders'ın PVV'si ve CDA'yı seçmesi halinde koalisyon 76, soldaki PvdA, Yeşil Sol ve D66'yı seçmesi halinde ise 81 sandalyeli olacak. Politik gözlemciler, VVD, PVV ve CDA'dan oluşacak bir sağ koalisyona daha çok şans tanıyorlar.

Halkın yüzde 74,5'nin sandığa gitti ülkede başta Amsterdam, Rotterdam, Lahey ve Utrecht olmak üzere yabancıların fazla yaşadığı büyük şehirlerin hemen hepsinde İşçi Partisi birinci olurken, onu Liberaller takip etti. Willders'ın ise özellikle Maastricht, Heerlen ve Roermond gibi şehirlerin yer aldığı Limburg bölgesinin genelinde ve VVD'nin de ülkenin batı kesimlerinde büyük başarı elde ettiği açıklandı. Limburg bölgesinde her dört kişiden birinin Wilders'e oy verdiği ortaya çıktı.

İŞÇİ VE İŞVEREN TEMSİLCİLERİ TEMKİNLİ

Seçim sonuçlarına ilişkin değerlendirmede bulunan işçi ve işveren temsilcileri ise temkinli yaklaşımı yeğledi. Ülkenin en büyük sendikası FNV Başkanı Agnes Jongerius, seçim sonunda zor bir tablo ortaya çıktığını belirtirken, Hollanda Sanayi ve İşverenler Konfederasyonu (VNO-NCW) Başkanı Bernard Wientjes se sonucu şaşırtıcı buldu. Ekonomik krizden dolayı büyük tasarruf yapmayı planlayan Liberal Parti'nin birinci olması FNV Sendikası'nı endişelendirdi. Seçim sonuçlarına bakıldığında vatandaşların büyük çaplı tasarrufa karşı olduklarının görüleceğini açıklayan FNV Başkanı Jongerius, Liberaller ile İşçi Partisi ortaklığına sıcak baktıklarını kaydetti.