Kent Arsivi Osmanli Tarihine Isik Tutacak
Bursa ile ilgili bilgi, belge, fotograf ve her türlü dokümani bünyesinde barindiran Dijital Kent Arsivini aralik ayinda halka açan Bursa Büyüksehir Belediyesi, simdi de Osmanli tarihine isik tutacak Kadi Sicillerini de dijital hale getirerek, Kent Arsivine aktariyor. Bu sayede, kadilarin devlet merkeziyle yaptiklari resmî yazismalardan ferman ve hükümlere, halkin sikâyet ve dileklerinden mahkeme kararlarina kadar pek çok veriyle Osmanli tarihini her yönüyle incelemek mümkün olacak.
Kütüphaneler Sube Müdürlügü tarafindan 1998 yilinda Ankara’daki Millî Kütüphane’den mikrofilm formunda alinan ve 2010 yilinda dijital hâle getirilerek Sehir Kütüphanesi Bursa Belgeligi Koleksiyonuna kazandirilan “Bursa Kadi Sicilleri” artik herkes tarafindan ulasilabilir hale gelecek.
En önemli hukukî belgeler
Bursa Kadi Sicilleri’nin dijital arsive aktarilma süreciyle ilgili tanitim toplantisi Tayyare Kültür Merkezi’nde yapildi. Proje koordinatörleri Prof. Dr. Salih Pay ve Doç. Dr. Abdullah Çakmak’in katildigi toplantida konusan Bursa Büyüksehir Belediye Baskani Alinur Aktas, Kadi sicillerinin, Osmanli Devleti’nin en önemli hukukî belgeleri olarak kabul edildigini hatirlatti. En eskisi 1455 yilina ait olan, Bursa ve kazalari ile Sögüt’e ait büyük bir belge potansiyeline sahip Bursa Kadi Sicilleri’nin, Osmanli arsivleri içinde önemli bir yeri oldugunu vurgulayan Baskan Aktas, “Ancak farkli mahkeme kâtiplerinin el yazilari ile rika, nesih, divani ve siyakat gibi farkli yazi çesitleriyle yazilmis bu sicillerin okunmasindaki güçlüklerin yani sira dizinleri de olmadigi için içeriklerinde aranan bilgiye kolayca ulasilamamaktadir. Bu durumda Kütüphaneler Sube Müdürlügü ve Prof. Dr. Salih Pay koordinasyonunda bir araya gelen arastirmacilardan olusan ekibimiz tarafindan Kadi Sicillerinin özetlerinin çikarilarak indekslemelerinin yapildigi bir proje hayata geçirilmis oldu. Bursa belgeligi koleksiyonunda bin 59 adet Bursa Kadi Siciline ait 268 bin 322 sayfa bulunuyor” dedi.
Essiz bir kaynak
Proje çerçevesinde Haziran 2024 sonuna kadar 15’inci yüzyildan 20’nci yüzyila kadar olan 147 defterden 26 bin 262 sayfanin okunarak özetlenecegini ifade eden Baskan Aktas, “31 Ocak 2024 tarihi itibariyle 15., 18. ve 19’üncü yüzyillara ait 33 defterden 6 bin 624 sayfa okundu. Sicillerin kopyasi ile birlikte arastirma ekibi tarafindan olusturulan özetleri Dijital Kent Arsivi’ne peyderpey eklenerek Osmanli tarihi arastirmacilarinin faydasina sunulmaya baslandi. Bugün itibariyle arsiv programina en eski defter olan 15’inci yüzyildan iki deftere ait hükümler ile 18’inci yüzyila ait 5 defterde bulunan toplam 9 bin 858 hüküm özetleri aktarildi. Projenin devaminda bütün defterlerin okunmasiyla birlikte Osmanli tarihine isik tutacak büyük bir adim atilmis olacak. Artik Bursa’miz dijital dünyaya açik hâle geldi. Akademisyenler, arastirmacilar ve ilgililer için essiz bir kaynak sunuyoruz. Bu sayede; nice çalismanin, arastirmanin, tezin, kitabin, projenin olusumunda bizim de katkimiz olacak. Bu açidan da ayrica mutlu ve gururluyuz. Bu büyük hazineye kentarsivi.bursa.bel.tr adresinden ulasmak mümkün olacak. Projeye emek veren ve bir hazineyi ortaya çikartan degerli ekip üyelerine ve çalisma arkadaslarimiza tesekkür ediyor, Bursa Kadi Sicilleri’nin Dijital Bursa Kent Arsivi’ne kazandirilmasi projesinin sehrimize ve ülkemize hayirli olmasini diliyorum” diye konustu.
En eski sicil Bursa’ya ait
Proje Koordinatörü Prof.Dr. Salih Pay de Istanbul’dan sonra en fazla kadi sicilinin bulundugu yerin Bursa oldugunu, ancak en eski tarihli 1455’e ait sicillerin ise Bursa’ya ait olmasinin çok önemli oldugunu kaydetti.
Bu tarihten daha eski kayitlarin ise çesitli nedenlerde günümüze ulasamadigini kaydeden Pay, “O dönemde mahkemeye intikal eden her seyi kadi sicillerinde bulabiliyoruz. Evlenme, bosanma, nafaka, alacak-verecek, bagis, hibe, hirsizlik, adli hadiseler, kölelerin azadi, insanlar arasindaki problemlerin çözümlenmesi, vakiflar, vekalet, zimmet ve benzeri pek çok konu sicillerde yer aliyor. Yani çok zengin bir muhtevaya sahipler” dedi.
Projede yer alan Prof.Dr. Osman Çetin de milli kültür bakimindan son derece önemli bir projede yer almaktan büyük bir bahtiyarlik hissettigini belirterek, “Sicillerin özetleri son derece önemlidir. Bursa tarihine çok sey kazandiracagina inaniyorum” dedi.
Bursa Kent Arsivi’ne aktarilan kadi sicilleri üzerinde nasil çalisma yapilabilecegi konusunda bir sunum yapan Doç. Dr. Abdullah Çakmak da “Biz bu çalisma ile Bursa tarihine dair çalismalarin artmasini arzuluyoruz” dedi.