Depreme Dayanikli Profiller Türkiye'de Üretilecek
Karabük Üniversitesi (KBÜ) Mühendislik Fakültesi akademisyenleri "TÜBITAK 1005 Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünler Arastirma Destek Programi" çerçevesinde ürettikleri "H-Tipi Çelik Profiller için Hizlandirilmis Sogutma ve Kendini Temperleme Ünite Tasarimi, Imalati ve Mekanik Özelliklere Etkisinin Incelenmesi" projesi ile ithal edilen depreme dayanikli profillerin Türkiye’de üretimini hedefliyor.
Türkiye’de kullanilan fakat üretimi yapilmayan QST profillerinin üretimi için bu proje ile birlikte ilk adimlar atildi. Projenin sanayide yayginlastirilmasi ile daha büyük ebat profillerde nozul sayisinin artirimi ve nozullarin devreye girmesi ile sanayi ebatli üretime uyarlanabilmesinin mümkün olmasi ve ithal edilen ürünlerin Türkiye’de üretimine yönelik altyapinin olusturulmasi planlanmakta. Bu proje çerçevesinde hizlandirilmis sogutma saglayan özel nozul sisteminin kullanimi, su yatagi sistemini kullanan firmalardan ayiran özelligi olup, düsük üretim maliyetli, katma degeri yüksek ürün elde edebilmesi ile hem çevre dostu bir üretim hem de QST çeliklerin ithalatinin önüne geçilerek cari açigin azaltilmasi hedefleniyor.
Depreme dayanikli profillerin üretiminde öncü olacak
Depreme dayanikli profillerin gelistirilmesi üzerine yaptiklari çalisma hakkinda konusan Ögretim Üyesi Prof. Dr. Hayrettin Ahlatci, bu proje çerçevesinde hem yüksek mukavemetli hem toklugu iyi 120 ve 140 ebadinda H profili testlerini yaptiklarini belirtti.
Bu testin sonucunda tokluklarinin kayip vermeden mukavemetlerinin yüzde 40 oraninda artis gösterdigini ifade eden Ahlatci, "275 megapascaldan 500 megapascala kadar artis elde edilmistir. Ülkemizin deprem kusaginda olmasindan dolayi yumusak zemin hareketliligi binalarin yikilmasina neden olmaktadir. Avrupa’daki çelik sektörü ve piyasalar su verilmis ve temperlenmis profiller kullanimi üzerine çalismalarda bulunmus hatta deprem standartlarinda bu yönde degisiklik yapmislardir. Bizler bu konuda TÜBITAK destegiyle çalismalara basladik ve olumlu sonuçlar elde ettik. Bu projenin ilerlemesinde ve bitirilmesine KARDEMIR’in katkisi vardir. Simdi H tipi profillerin hizlandirilmis sogutma ile üretimi ülkemizde bulunmamaktadir. Bu çalismayla bazi kuruluslarda bizler ön ayak olarak bunlarin kurulmasi veya çalismalarina baslamasinda bir katkimiz bulunacaktir" dedi.
"Türkiye’de ilk"
Bu projenin Türkiye’de bir ilk oldugunu vurgulayan Ismail Esen ise "Bu ünite profesyonel bir sekilde hava ve su karisimini isil islem yapilacak metal yüzeyine belirli oranda püskürtmek üzere alttan üstten ve yandan nozullarla istedigimiz ayarda püskürtebilen ve bu atölye ortaminda montajini ekiple beraber yaptigimiz bir ekipmandir. Tasarimi ve imalatinin yüzde 90’i bu gördügünüz laboratuvarda gerçeklestirilmistir. Üzerinde her kismin ayri ayri hava ve su miktarini ayarlayabilen, karisimini orijinal bir sekilde ayarlayabilen, profilin boyutlarina göre ayarlanabilen sistemlerle donatilmis bir sistemdir. Sistem tamamen profesyonel bir makine imalati tarzinda üretilmis kendi içinde lineer hareket edebilen su verme islemi, lineer hareket edebilen sicak profilin içeriye girip çikmasini saglayan sistemiyle, hava ve su sistemiyle tamamen orijinal bir sistemdir. Türkiye’de ilktir." diye konustu.
Patentlenebilecek ve Türkiye’deki sanayi kuruluslarinda uygulandigi takdirde büyük fayda verecek bir sistem oldugunu anlatan Esen, sunlari kaydetti:
"Bu sistemle elde edebilecek çeliklerin dünya pazarinda büyük sistemlerin, büyük gökdelenlerin, statlarin veya hafif ve dayanikli yapilarin yapilmasi mümkün olacaktir. Ihracatta da büyük bir ivme kazandiracagini düsündügümüz bir proje çalismasidir."
Düsük vasifli çeligin katma degeri artacak
Prof. Dr. Bilge Demir, gerçeklestirilen proje ile düsük vasifli bir çeligin katma degerinin arttirilmasinin mümkün oldugunu belirtti.
KARDEMIR’in ürettigi birçok yapisal çelige bu çalismanin uygulanabilecegini aktaran Demir, "Gördügünüz ünite hizli sogutma ile düsük vasifli bir çeligin vasifli bir hale getirilmesi yani diger bir ifadeyle aslinda degeri düsük olan bir seyin daha yüksek degerli bir hale getirilmesi yani katma degerinin arttirilmasidir. Katma degeri yüksek ürünlerin elde edilmesi her zaman ekonominin ve teknolojinin bir hedefidir. Çelik, yapisal malzemelerin en önde olanidir, metallerin en fazla olan yüzde 94 nispetinde ve en yaygin olanidir, en ekonomik, en teknolojik olanidir. Karabük bu konuda çok sanslidir. Su anki bu projeyle yapilan çalisma çok daha hassas ve kontrollü bir çalismadir. Bunun açiliminda bütün KARDEMIR’in ürettigi birçok yapisal çelige bu çalisma uygulanabilir." ifadelerine yer verdi.
"Bunun yaninda mühendislik açisindan sekillendirilebilir olmasi ve kaynak edilebilir olmasi çok önemlidir" diyen Demir, sunlari kaydetti:
"Yüksek alasimlarla böyle bir profili elde etme imkaniniz ekonomik ve teknolojik olarak mümkün degildir. Bunu yapabileceginiz en önemli yöntemlerden bir tanesi burada gördügünüz projeyle saglanabilecek hizli sogutmadir. Bu alandaki çalismalarin en önemlilerinden bir tanesi bu projeyle gerçeklestiriliyor. Ikinci asamada da hem üniversitemiz hem KARDEMIR açisindan çok daha yüksek katma degerli ürünler, sadece yapisal malzemeler açisindan degil savunma sanayi ve teknolojisi açisindan da termomekanik islemlerle yani kontrollü sekillendirme, haddeleme ve kontrollü sogutmayla bu tür çeliklerin daha da öte bir özellik ve dayanima kavusturulmasidir."