Enfeksiyon Hastaliklari Uzmanindan Maymun Çiçegi Virüsü Uyarisi
Enfeksiyon Hastaliklari ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmani Dr. Nagihan Demir, son dönemlerde dünyada hizla yayilmaya baslayan maymun çiçegi virüsünün bulasma yolu ve tedavisi ile ilgili bilgi vererek uyarilarda bulundu.
Hastalik tüm dünyada endiseye neden oldu. Gaziantep Özel ANKA Hastanesi Enfeksiyon Hastaliklari ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmani Dr. Nagihan Demir, maymun çiçegi hastaligi ve bulasma yoluyla ilgili bilgi vererek, uyarilarda bulundu.
Dr. Demir, “Maymun çiçegi (Monkeypox virüsü), insanlarda ve diger hayvanlarda maymun çiçegi hastaligina neden olan, çift sarmalli bir zoonotik DNA virüsüdür, Poxviridae ailesindeki Orthopoxvirus cinsine aittir. Variola, sigir çiçegi ve asi virüslerini içeren insan ortopoks virüslerinden biridir. Virüs esas olarak Orta Afrika ve Bati Afrika’nin tropikal ormanlarinda bulunur. Ilk olarak 1958’de laboratuvar maymunlarinda çiçek benzeri bir hastalik olarak görülen Maymun çiçegi virüsü vakasi insanda ilk olarak 1970 yilinda Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde görülmüstür. Söz konusu tarihten itibaren diger Orta ve Bati Afrika ülkelerindeki insanlarda maymun çiçegi virüsü vakasi bildirilmistir. Virüs hem hayvandan insana hem de insandan insana bulasabilir. Hayvandan insana bulasma, bir hayvan isirigi yoluyla veya enfekte bir hayvanin vücut sivilariyla dogrudan temas yoluyla gerçeklesebilir. Maymun çiçegi virüsü bir kisiden digerine lezyonlar, vücut sivilari, solunum damlaciklari ve yatak örtüsü gibi kontamine materyallerle temas yoluyla bulasir. Yetersiz pismis et ve enfekte hayvanlarin diger hayvansal ürünlerini yemek, bir risk faktörüdür. Hastalik anneden bebegine plasenta yoluyla da bulasabilir. Monkeypox, öncelikle bulasici insanlarla yakin temas yoluyla yayilir. 2022 salginindan önce, maymun çiçegi cinsel yolla bulasan bir enfeksiyon (CYBE) olarak düsünülmüyordu. Ancak Salginin ilk evrelerinde virüsün cinsel partnerler arasinda hizla yayilmasi, cinsel iliskinin baska bir bulasma yolu olabilecegi düsündürmekle birlikte CYBE olup olmadigi henüz belli degil” dedi.
Hastaligin belirtileri
Hastaligin kuluçka süresinin 10 ila 14 gün arasinda degistigini dile getiren Dr. Demir, ’Enfeksiyon iki döneme ayrilabilir. Ates, yogun bas agrisi, lenfadenopati (lenf bezlerinin sismesi), sirt agrisi, kas agrilari ve siddetli halsizlik ile karakterize invazyon dönemi 0-5 gün arasinda sürer. Lenfadenopati, baslangiçta benzer görünebilen diger hastaliklarla (suçiçegi, kizamik, çiçek hastaligi) karsilastirildiginda maymun çiçegi virüsü vakasinin ayirt edici bir özelligidir. Deri döküntüsü genellikle atesin ortaya çikmasindan sonraki 1-3 gün içinde baslar. Döküntü, gövdeden ziyade yüz ve kol ve bacaklarda daha fazla olma egilimindedir. Döküntüler genelde yüzde baslayip (vakalarin yüzde 95’inde) ve avuç içlerini ve ayak tabanlarini (vakalarin yüzde 75’inde) etkiler. Ayrica oral mukozalar (vakalarin yüzde 70’inde), genital bölge (yüzde 30) ve konjonktiva ile birlikte kornea da (yüzde 20) etkilenir. Döküntü, ardisik olarak maküllerden (düz tabanli lezyonlar) papüllere (hafifçe kabarik sert lezyonlar), veziküllere (berrak sivi ile dolu lezyonlar), püstüllere (sarimsi sivi ile dolu lezyonlar) ve kuruyup dökülen kabuklara dogru degisiklik gösterir. Maymun çiçegi genellikle 2 ila 4 hafta süren semptomlari olan kendi kendini sinirlayan bir hastaliktir. Siddetli vakalar çocuklar arasinda daha sik görülür. Maymun çiçegi virüsü vaka ölüm orani genel popülasyonda yüzde 0 -11 arasinda degismektedir ve küçük çocuklar arasinda daha yüksektir. Tanida, polimeraz zincir reaksiyonu (PCR), dogrulugu ve duyarliligi göz önüne alindiginda tercih edilen laboratuvar testidir’’ seklinde konustu.
Hastaligin tedavisi
Henüz maymun çiçegi virüsü enfeksiyonu için kanitlanmis, güvenli bir tedavi olmadigini söyleyen ANKA Hastanesi Enfeksiyon Hastaliklari ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmani Dr. Nagihan Demir, ’’Maymun çiçegi salginini kontrol altinda tutmak amaciyla çiçek hastaligi asisi, antiviraller ve Intravenöz immün globulin (VIG) kullanilabilir. Bununla birlikte, su anda, orijinal (birinci nesil) çiçek hastaligi asilari artik halka açik degildir. 2019’da çiçek hastaligi ve maymun hastaliginin önlenmesi için daha yeni bir asi onaylanmakla birlikte henüz kamu sektöründe yaygin olarak mevcut degil’’ diye konustu.
Hastaligin ilk tespiti
6 Mayis 2022’de Birlesik Krallik’ta, hastaligin endemik oldugu Nijerya’ya seyahat eden ve oradayken 29 Nisan 2022’de maymun çiçegi ile uyumlu semptomlar gösteren bir Ingiliz hasta ile devam eden bir maymun çiçegi salgini dogrulandi. Ardindan Ingiltere disinda da virüs vakalari bildirildi.
Portekiz’de 23 , Isveç’te 1, Italya’da 1, Belçika’da 3, Amerika Birlesik Devletleri’nde 2, 21 Mayis 2022 itibariyle , Hollanda’da bir , Kanada’da yedi, Ispanya’da 31, Almanya’da 3, Israil’de, Avustralya’da 2 ve Isviçre’de 1 vaka bildirildi.