Merkez Bankasi PPK Toplanti Özetini Yayinladi
Merkez Bankasi para Politikasi Kurulu (PPK) toplanti özet metninde “Kurul, para politikasinda fiyat istikrari hedefi dogrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten bir yaklasim sergilemeyi sürdürecektir” denildi.
Özette su ifadelere yer verildi: “Tüketici fiyatlari Mayis ayinda yüzde 0,89 oraninda artmis, yillik enflasyon 0,55 puan düsüsle yüzde 16,59 olarak gerçeklesmistir. Yillik enflasyon, enerji ve temel mal gruplarinda gerilerken, gida grubunda görece yatay seyretmis, hizmet grubunda ise yükselmistir. Bu dönemde uygulanan kapanma tedbirleriyle belirli sektörlerde iktisadi faaliyet kesintiye ugrarken, söz konusu sektörlerde fiyat artislari da sinirli kalmistir. Bu görünüm altinda, B ve C göstergelerinin yillik enflasyonlari ve egilimleri bir miktar gerilemekle birlikte yüksek seviyelerini korumustur.
Gida ve alkolsüz içecekler grubu fiyatlari Mayis ayinda yüzde 0,29 oraninda yükselmis, grup yillik enflasyonu 0,06 puan artisla yüzde 17,04 olmustur. Yillik enflasyon, islenmemis gidada 0,06 puan düsüsle yüzde 14,61’e gerilerken, islenmis gidada 0,13 puan artisla yüzde 19,49’a yükselmistir. Yillik enflasyon, islenmemis gidada taze meyve ve sebze alt grubunda gerilerken, kirmizi et fiyatindaki belirgin artisin etkisiyle diger islenmemis gida alt grubunda yükselmistir. Islenmis gida fiyatlari ise aylik yüzde 0,87 oraninda yükselmistir. Ekmek ve tahillar alt grubunda fiyatlar yüzde 1,00 oraninda artarken, diger islenmis gidada alkolsüz içecekler dikkat çeken kalem olmustur. Çig süt referans fiyatlarindaki artis da gida enflasyonu üzerindeki riskleri canli tutan bir diger unsur olmustur. Uluslararasi gida ve tarimsal emtia fiyatlarindaki artis egilimi Mayis ayinda hizlanmis, tahil ve yaglar basta olmak üzere tüm alt gruplarda yüksek artislar izlenmistir.
Enerji fiyatlari Mayis ayinda yüzde 1,50 oraninda artarken, grup yillik enflasyonu 0,73 puan düsüsle yüzde 17,71’e gerilemistir. Uluslararasi ham petrol fiyatlarindaki artis ve döviz kuru gelismelerinin yani sira, esel mobil sisteminde yapilan uyarlamalar ile tavan fiyat uygulamasindan çikilmasi neticesinde yüzde 3,84 oraninda yükselen akaryakit fiyatlari bu gelismede belirleyici olmustur. Mayis ayindaki ÖTV artisinin sarkan etkileriyle Haziran ayinda da akaryakit fiyatlarinda artislar gerçeklesecegi, ancak yüksek baz etkisi nedeniyle enerji grubu yillik enflasyonunun gerilemeye devam edecegi degerlendirilmektedir. Son düzenlemelere ragmen, esel mobil uygulamasinin, dogrudan ve dolayli olarak, fiyat artislarini sinirlandirici etkisini sürdürdügü önemle vurgulanmalidir.
Temel mal fiyatlari Mayis ayinda yüzde 0,86 oraninda artmis, grup yillik enflasyonu 2,29 puan düsüsle yüzde 20,84’e gerilemistir. Yillik enflasyon, giyim ve ayakkabida daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda azalmistir. Giyim ve ayakkabi alt grubu fiyatlarinda son aylarda gözlenen yüksek artis egilimi, kapanma etkileriyle önemli ölçüde yavaslamis ve yillik enflasyon 5,40 puan azalisla yüzde 5,56’ya düsmüstür. Dayanikli mal alt grubunda fiyatlar yüzde 0,91 oraninda yükselirken, yillik enflasyon 1,76 puan gerilemis, ancak yüzde 30,74 ile yüksek seviyelerde seyretmeye devam etmistir. Otomobil ve mobilya kalemlerinde uluslararasi emtia fiyatlarinin yani sira döviz kuru gelismelerinin etkileri izlenirken, elektrikli ve elektriksiz aletlerde gözlenen ilimli seyir enflasyonu sinirlamistir.
Hizmet fiyatlari Mayis ayinda yüzde 1,18 oraninda yükselmis, grup yillik enflasyonu 0,50 puan artarak yüzde 13,62 olarak gerçeklesmistir. Yillik enflasyon, ulastirma hizmetleri grubunda belirgin bir oranda yükselirken, lokanta-otel, haberlesme ve kirada daha sinirli bir artis göstermis, diger hizmetlerde ise bir miktar gerilemistir. Ulastirma hizmetleri yillik enflasyonundaki yükseliste, salgin tedbirleri kapsaminda uygulanan kapasite kisitlamalarina bagli olarak sehirlerarasi otobüs ücretlerindeki artis da belirleyici olmustur. Kapanmaya bagli olarak lokanta-otel alt grubunda fiyat artislari daha ilimli gerçeklesirken, düsük baz nedeniyle yillik enflasyon yükselis egilimini korumustur.
Piyasa katilimcilarinin enflasyon beklentileri Haziran ayinda artis kaydetmistir. Cari yil sonu enflasyon beklentisi 0,65 puan artisla yüzde 14,46 seviyesinde olusurken, gelecek on iki aya iliskin enflasyon beklentisi 0,31 puan artisla yüzde 12,12’ye, gelecek yirmi dört ay beklentisi ise 0,17 puan artisla yüzde 10,16’ya yükselmistir.
Enflasyonu Etkileyen Unsurlar ve Riskler
Gelismis ülkeler basta olmak üzere dünya genelinde asilamanin hizlanmasi küresel ekonomide toparlanma sürecini desteklemektedir. Bu toparlanma sürecinde imalat sanayi faaliyeti ve küresel ticaretteki ivmelenmenin yani sira hizmetlerde gözlenen canlanma da etkili olmaktadir. Devam eden asilama çalismalari küresel ekonominin performansina iliskin salgin kaynakli asagi yönlü riskleri azaltmaktadir.
Emtia fiyatlarindaki artis egilimi, bazi sektörlerdeki arz kisitlari ve tasimacilik maliyetlerindeki artis uluslararasi ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarinin yükselmesine yol açmaktadir. Yükselen küresel enflasyon ve enflasyon beklentilerinin uluslararasi finansal piyasalar üzerindeki etkileri önemini korumaktadir. Bir önceki PPK döneminden bugüne, ABD Merkez Bankasi’nda kurul üyelerinin medyan beklentilerine göre faiz artisi beklentisi öne çekilirken, enflasyon öngörüleri de yükselmistir. Politika faizlerinin tarihsel ortalamalarin oldukça altinda seyrettigi gelismekte olan ülkelerde normallesme sürecinin basladigi görülmektedir. Bu görünüm, bir önceki PPK dönemine göre küresel finansal kosullarda artan belirsizliklere ve bir miktar sikilasmaya isaret etmektedir. Uzun vadeli tahvil faizlerinin seyrine iliskin belirsizlikler küresel finansal piyasalarda dalgalanmaya yol açmaktadir. Kurul, küresel enflasyon baskilarinin para politikalarinda ve dolayisiyla küresel finansal piyasalarda veri duyarliligini artirdigi ve buna bagli oynakliklarin görülebilecegi yönündeki görüsünü korumustur.
Gelismekte olan ülkelere yönelik portföy girisleri bir önceki PPK toplantisindan sonraki dönemde, hem borçlanma senedi piyasalarinda hem de hisse senedi piyasalarinda olumlu seyretmistir. Bununla birlikte, gelismis ülkelerde uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklik ve küresel finansal kosullarin seyri gelismekte olan ülkelere yönelen portföy akimlarina iliskin riskleri canli tutmaktadir.
Üretici fiyatlari, uluslararasi emtia fiyatlari, döviz kuru gelismeleri ve tedarik sorunlarina bagli olarak Mayis ayinda da belirgin bir sekilde yükselmis, artislarin sektörler geneline yayildigi izlenmistir. Haziran ayinda enerji disi emtia fiyatlarinda kismen olumlu bir görünüm olmasina ragmen, Türk lirasinda gerçeklesen deger kayiplari ve birikimli etkiler nedeniyle tüketici fiyatlari üzerinde maliyet baskilarinin güçlü kalmaya devam ettigi degerlendirilmektedir.
Parasal sikilastirmanin etkisiyle krediler ilimli bir seyir izlemektedir. Bununla birlikte, kisa vadeli egilimlere bakildiginda bireysel kredi kullaniminda salgin kisitlamalari nedeniyle ertelenmis talebin de etkisiyle belirgin artis gözlenmektedir. Kurul, bireysel kredilerin daha ilimli bir büyüme sergilemesinin, enflasyon görünümü ve dis denge üzerindeki riskleri sinirlamak için önemli oldugunu degerlendirmistir. Bu çerçevede, kredilerin seyri ve kompozisyonu makroekonomik istikrar açisindan yakindan takip edilmektedir.
Yurt içi iktisadi faaliyet güçlü seyretmektedir. GSYIH, 2021 yili ilk çeyreginde yillik yüzde 7,0, çeyreklik olarak ise yüzde 1,7 oraninda artarak, iktisadi faaliyetin salginin sinirlayici etkilerine ragmen potansiyelinin üstünde olduguna iliskin geçmis degerlendirmeleri teyit etmistir. Bu dönemde, nihai yurt içi talep özel tüketim kaynakli yavaslamis, toplam yatirimlar ve net ihracat dönemlik büyümeye pozitif katki yapmistir. Üretim yönünden degerlendirildiginde, sanayi ve insaat katma degeri dönemlik büyümenin temel belirleyicisi olurken, hizmetler katma degeri salgin kaynakli kisitlamalarin etkisiyle büyümeye sinirli katki vermistir.
Ikinci çeyrekte, salgin kisitlamalarina ve finansal kosullardaki sikilasmaya bagli olarak iç talep bir miktar ivme kaybederken, dis talep gücünü korumaktadir. Nisan ayina iliskin açiklanan sanayi üretimi, ciro endeksi ve perakende satis hacim endeksi verileri, Nisan ayi ortasindan itibaren salginin yayilimini önlemek adina uygulanmaya baslanan tedbirlerin iktisadi faaliyeti sinirlandirdigini göstermistir. Nisan ayinda sanayi üretim endeksi bir önceki aya kiyasla yüzde 0,9, bir önceki çeyrege göre yüzde 0,3 oraninda düsüs kaydetmistir. Sanayi ciro endeksleri, bu dönemde yavaslamanin yurt içi talep kaynakli olduguna isaret etmistir. Benzer sekilde hizmet ciro endeksi konaklama ve yiyecek hizmetleri kaynakli düsüs gösterirken, perakende satis hacmi de kisitlamalar kaynakli düsüs kaydetmistir.
Yüksek frekansli veriler, 29 Nisan-17 Mayis 2021 dönemi için açiklanan ilave salgin kisitlamalarinin iktisadi faaliyeti yavaslatmaya devam ettigine, sonrasindaki kademeli normallesme adimlari ile birlikte hareketliligin tedbir döneminin öncesini hizli bir sekilde asmasiyla iktisadi faaliyette belirgin bir toparlanma görüldügüne isaret etmektedir. Nitekim kartla yapilan harcamalara iliskin haftalik verilere göre, kisitlamalardan daha çok etkilenen hizmet sektörleri ile perakende ticarete konu olan kalemlerde Mayis ayinin ikinci yarisindan itibaren yüksek oranli artislar gerçeklesmistir. Önümüzdeki dönemde asilamanin toplumun geneline yayilarak hizlanmasi salgindan olumsuz etkilenen hizmetler ve turizm sektörlerinin canlanmasina ve iktisadi faaliyetin daha dengeli bir bilesimle sürdürülmesine olanak tanimaktadir.
Kisitlamalarin iktisadi faaliyet üzerindeki etkisi isgücü piyasasina da yansimistir. Nisan ayinda tarim disi istihdam bir önceki aya göre yüzde 1,1 oraninda gerilerken, toplam issizlik orani 0,9 puan artisla yüzde 13,9 olmustur. Yüksek frekansli veriler, kisitlamalarin gevsetilmesiyle birlikte is imkânlarinda ve isgücüne katilim oranlarinda hizli bir toparlanmaya isaret etmektedir. Bu çerçevede, önümüzdeki dönemde hizmetler sektöründe istihdam artislari görülebilecegi degerlendirilmektedir. Ancak isgücüne katilim oranlarindaki artis, istihdam artislarinin issizlik oranlarina yansimasini sinirlayabilecektir.
Nisan ayinda mevsimsellikten arindirilmis cari islemler dengesinde iyilesmenin basladigi görülmektedir. Mayis ayi geçici dis ticaret verilerine göre mevsimsellikten arindirilmis olarak altin hariç ihracat ve ithalat aylik bazda artis kaydetmistir. Emtia fiyatlarindaki yükselise karsin, ihracattaki güçlü artis egilimi, kredilerdeki yavaslama, altin ithalatindaki belirgin gerileme ve asilamadaki kuvvetli ivmenin turizm faaliyetlerini canlandirmasinin cari islemler dengesinde baslayan iyilesmeyi hizlandirmasi beklenmektedir. Kurul, iktisadi faaliyetteki toparlanmanin sürekliligi ve finansal istikrar açisindan cari islemler dengesindeki seyrin önemine yaptigi vurguyu korumustur.
Para Politikasi
Para politikasi durusu, enflasyon görünümüne yönelik yukari yönlü riskler dikkate alinarak, temkinli bir yaklasimla enflasyonun kalici olarak düsürülmesi ve fiyat istikrari hedefine ulasilmasi odaginda belirlenecektir. Bu dogrultuda politika durusu, enflasyon gelismeleri ve enflasyon beklentileri dikkate alinarak dezenflasyon sürecini en kisa sürede tesis edecek ve orta vadeli hedeflere ulasincaya kadar bunun sürekliligini saglayacak bir sikilik düzeyinde belirlenmeye devam edilecektir.
Son dönemde ithalat fiyatlari kaynakli maliyet unsurlarinin yani sira, talep kosullari, bazi sektörlerdeki arz kisitlari ve enflasyon beklentilerindeki yüksek seviyeler, fiyatlama davranislari ve enflasyon görünümü üzerinde risk olusturmaya devam etmektedir. Diger taraftan, parasal sikilastirmanin krediler ve iç talep üzerindeki yavaslatici etkileri gözlenmeye baslamistir. Enflasyon ve enflasyon beklentilerindeki yüksek seviyeler dikkate alinarak, Nisan Enflasyon Raporu tahmin patikasindaki belirgin düsüs saglanana kadar para politikasindaki mevcut siki durus kararlilikla sürdürülecektir. Bu dogrultuda Kurul, politika faizinin yüzde 19 düzeyinde sabit tutulmasina karar vermistir.
Enflasyonun kisa dönemde, basta emtia fiyatlari olmak üzere arz ve talep yönlü çesitli unsurlarin etkisiyle oynak bir seyir izlemesi beklenmektedir. Siki parasal durus; enflasyon beklentileri, fiyatlama davranislari ve finansal piyasa gelismeleri baglaminda dissal ve geçici oynakliklara karsi önemli bir tampon islevi görecektir.
TCMB, fiyat istikrari temel amaci dogrultusunda elindeki tüm araçlari kararlilikla kullanmaya devam edecektir. Enflasyonda kalici düsüse isaret eden güçlü göstergeler olusana ve orta vadeli yüzde 5 hedefine ulasincaya kadar politika faizi, güçlü dezenflasyonist etkiyi muhafaza edecek sekilde, enflasyonun üzerinde bir düzeyde olusturulmaya devam edilecektir.
Fiyatlar genel düzeyinde saglanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düsüs, ters para ikamesinin baslamasi, döviz rezervlerinin artis egilimine girmesi ve finansman maliyetlerinin kalici olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrari ve finansal istikrari olumlu etkileyecektir. Böylelikle, yatirim, üretim ve istihdam artisinin saglikli ve sürdürülebilir bir sekilde devami için uygun zemin olusacaktir.
Kredi piyasasi ve iktisadi faaliyete iliskin göstergelerin yani sira döviz kuru oynakligi ve ithalat fiyatlarindaki gelismeler dogrultusunda enflasyon üzerindeki talep ve maliyet yönlü etkiler önemini korumaktadir. Cari islemler dengesinde baslayan iyilesmenin dis ticaret ve turizmdeki gelismelerin etkisiyle önümüzdeki aylarda belirginleserek sürmesi beklenmektedir. Diger taraftan, yurt içi talep, uluslararasi fiyatlar ve küresel risk istahina iliskin görünüm, ödemeler dengesine yönelik dis finansman ihtiyaci kaynakli riskleri canli tutmaktadir. Kurul, para politikasinda fiyat istikrari hedefi dogrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten bir yaklasim sergilemeyi sürdürecektir.
Kurul, fiyat istikrarinin saglanmasi için, güçlü bir politika koordinasyonuyla tüm paydaslari içeren bütüncül bir makro politika bilesimine ihtiyaç bulundugu degerlendirmesini yinelemistir.
Kurul, kararlarini seffaf, öngörülebilir ve veri odakli bir çerçevede almaya devam edecektir."