(Özel) Yalakkaya Satranca Rakip Olacak

Türk dünyası ve Türkiye’de, yörelere göre değişiklik gösteren bir çok değişik adı ve değişen kurallarla oynanan Türk zeka ve strateji oyunu Mangala, Balıkesir ve çevre köylerinde Yalakkaya adı ile biliniyor. Uzun yıllar çocuk oyunları üzerine çalışmalar yaparak araştırmalarda bulunan NEF Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitim Bölümü Ana Bilimdalı Başkanı Prof.Dr.Kamile Gülüm geçen yıl Türk Yurdu adında bir topluluk kurduklarını ifade ederek amaçlarının Türk kültür ve medeniyetini yaşatarak gelecek nesillere aktarmak olduğuna dikkat çekti. Prof.Dr.Kamile Gülüm “Zaman değiştikçe kültüre ait bir çok değerlerde değişmeye ve unutulmaya yüz tutuyor. Bunların başında çocuk oyunları geliyor. Artık dijital oyunların çıkması, bilgisayarın çocuk oyunlarının yerini alması nedeniyle çocuklar sokaklarda oynayamıyor. Bu nedenle de bir çok oyun unutuldu. Çocuklar güdümlü oyunlar oynuyorlar. Bunlar çocukların üreticiliğini öldürüyor. 2007’den beri ben Türk çocuk oyunlarını araştırıyorum, derlemeler yapıp bunları derslere uyarlıyorum. İlk aklımıza gelen ve Türk satrancı olarak bilinen Mangala oyunuydu. Mangala oyununu geçen hafta içinde bir Avrupa Birliği projesi kapsamında 6 ülkenin katıldığı kültürel miras projesi toplantısında anlattım ve inanılmaz ilgi duydular. Satranç nasıl dünyada yaygınsa bizim mangala oyunu da santranc gibi yaygınlaşabilir fikrimiz oluştu. Bu oyunu bilen kişilere sorduk soruşturduk. Ayşe hocamız buradaki adının Yalakkaya olduğunu söyledi bize. Biz mangala ve Yalakkaya oyununu karşılaştırdık aralarında çok büyük farklar olmadığını gördük. Çocuklarımız Yalakkaya oyununu öğreniyorlar. Okullarda biz bunu sosyal bilgiler derslerine uyarlayacağız. Tüm Türkiye’de yaygınlaşabilir, yurt dışında da yaygınlaşmasını ve turnuvalar düzenlenmesini istiyoruz. Bu amaçla da okulumuzda Yalakkaya tahtaları yaptırdık. Oyunda amaç karşı tarafı göçürebilmek. O her bir kuyu, ocağı haneyi temsil ediyor. Normal bir strateji, savaş ve zeka oyunudur”dedi.



“Anadolu’da 225 çeşidi bulunuyor”

Atatürk Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Tarih öğretmeni Ayşe Gümüş yaptığımız araştırmalar neticesinde etkinlikler sırasında Türk ve zeka oyunu olarak Mangala oyununu bulduklarını ifade ederek “Bu oyunu bulduktan sonra öğrencilerimizin aslında ona benzer yeni bir oyun olduğunu köylerinde oynadıklarını tespit ettik. Balıkesir köylerine giderek oyunu derlemeye başladık. Ortamandıra, Çukur Hüseyin ve Kabakdere köylerinde oyunu derlediğimizde çok şaşırdık çünkü yeni bir oyun bulduğumuzun farkında değildik. Aslında bunların Kaşgarlı Mahmut’un kitabında yazdığı gibi göçürme oyunu olduğu ve Mangalanın Osmanlıda oynanan şekli olduğunu ve Anadolu’da 225 çeşidi bulunduğunu bizimde bunlardan birini bulduğumuzu keşfetmiş olduk. Çok keyifli bir oyun 2 kişiyle oynanabildiği gibi 4-6-8 kişiyle de oynanabildiğini tespit ettik. Çocuklarımız ve bu oyunu bilen kişiler okula gitmeden daha bu oyunu oynayarak sayı saymayı ve matematiği öğrendiklerini ve bu şekilde okula başladıklarını dile getirdiler. Bu oyunu derleyerek kayıt altına almaya çalıştık”şeklinde konuştu.



“Her taş kendi askerimiz olarak hesaplanıyor”

Türk Yurdu Topluluğu üyesi sosyal bilgiler öğrencisi Tuğrul Toprak oyunu yaşatmak adına bir topluluk kurduklarına işaret ederek oyunun kendisine ilginç gelen yanının göçme tarzında oyunlar olduğunu söyleyerek “Her taş kendi askerimiz, her yuva kendi ocağı olarak hesaplanıyor. Türk kültüründe bunlar sabit olması gereken şeyler. Kültür aktarımı olarak önemli benim için”dedi.

Hemşirelik 4. Sınıf öğrencisi Nurgül Öz ise oyunun tamamen Türk kültürünü yansıttığına vurgu yaparak “Karşı tarafı yenmek için strateji kurmanız gerekiyor”şeklinde konuştu.