Doç. Dr. Ceyhun Özçelik Akdeniz Tayfunları Hakkında Uyardı

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ceyhun Özçelik Akdeniz Tayfunları hakkında uyarılarda bulundu. Özçelik yaptığı açıklamada, “Tayfunlar yeryüzündeki en önemli hava küre olaylarından biridir. Atlas Okyanusu’nda ve Büyük Okyanus’un doğusunda Hurricane; Doğu Asya’da Typhoon Hint Okyanusu’nda meydana geldiğinde Cyclone olarak adlandırılmaktadır. Akdenizde meydana geldiği için Akdeniz (Mediterranean) ve Tayfun (Hurricane) kelimelerinin birleşimi olan Medicane olarak adlandırılır. Dilimizde Akdeniz tayfunları veya kısaca Aktayfunlar olarak adlandırılabilirler. Akdeniz Tayfunları tropik Cyclone’larla benzer karakteristiklere sahiptir. Yılda ortalama 1-2 defa görülmektedirler. Eylül-Ocak ayları arasında şiddeti ve büyüklüğü Akdeniz’in taban batımetrisi ve iklim koşullarına göre değişiklik göstermekle beraber maksimum 300 km’ye kadar uzanabilen bir büyüklüğe sahip olabilmektedirler. Maksimum rüzgar hızı 100 km/sa, maksimum tsunami dalga yüksekliği 1,5 m olan ve birkaç gün etkili olabilen kategori 1 tayfunları seviyesine erişebilirler” dedi.

- Yıkıcı etkisini karaya çıktığı noktada gösterir

Özçelik, “Tayfunlar ısıdan ve nemli havadan beslenirler. Bu nedenle sıcak bölgelerde oluşurlar. Sıcağın etkisiyle, nemli hava deniz yüzeyinden yükselir ve yüzeye yakın bölgede hava miktarının azalmasına yol açar. Azalan hava basıncın düşmesine ve de çevredeki yüksek basınçlı havanın bu alçak basınçlı bölgeye doğru itilmesine sebep olur. İç kesimlerde yükselen havanın sirkülasyonu sonucu büyüyerek bir dönel bulut, rüzgar, buharlaşma ve yağış sistemine dönüşür. Birinci evrede hava taşınımları meydana gelirken, ikinci evrede dönen bir göz şeklinde bir hava sistemi oluşur. Bu aşamada tayfun durağan olup, iyice şekillenir. Üçüncü aşamada ise belli bir doğrultuda yönelerek yıkıcı etkisini karaya çıktığı noktada gösterir” diye ifade etti.

- 1969’da Cezayir ve Tunus’ta 600 kişi öldü

Ceyhun Özçelik açıklamasının sonunda ise, “İyon Denizi’nde Eylül ayının son haftasında oluşmaya başlayan Akdeniz Tayfunu Girit Adası dolaylarında ve sonrasında Ege Denizi’nde seyrederek gücünü kaybetmesi beklenmektedir. Tayfunun etkisinin en fazla hissedileceği yer karaya çıktığı yer olacağından, meteorolojik ajansların tayfun güzergah tahminlerinin dikkatle takip edilmesi gerekmektedir. Tsunamik etkinin deniz seviyesine yakın kesimlerde daha önemli olması dolayısıyla, tayfunun karaya çıkması muhtemel konumlardaki yerleşim yerlerinde 1 ila 1.5 metre tsunami dalgası gözlenmesi muhtemeldir. Söz konusu bölgelerde, oluşacak yüksek şiddetteki rüzgar nedeniyle çatı, direk, ağaç vb. yapı ve cisimlerden kaynaklı can ve mal kayıplarının önüne geçilmesi için tedbir alınması ve önemin gösterilmesi gerekmektedir. Benzer şekilde tayfunun getireceği yağışın ( yaklaşık toplam 80 - 100 mm) özelikle alt yapısı yetersiz kent alanlarında oluşturacağı etkilere karşı ilgili birimlerce tedbirlerin alınması ve vatandaşlar tarafından dikkatli olunması gerekmektedir. Akdeniz tayfunların çoğu önemli bir etki oluşturmamasına rağmen geçmişte önemli sonuçlar doğuran Akdeniz Tayfunları söz konusudur. Örneğin, 1969 yılında meydana gelen Akdeniz tayfunu Cezayir ve Tunus’u vurmuş ve gerçekleşen tayfunda 600 civarında ölü, 250 bin civarında evsiz bırakmıştır. Bunun dışında Qendresa tayfunu maksimum 111 km/sa rüzgar hızına ulaşmış ve Malta’ya vurmuştur. 1996 yılında Cornelia tayfunu 90 km/sa bir rüzgar hızına erişmiş ve Aeolian Adası’na vurmuştur” diye ifade etti.