'Seçim Sistemi Tartışmaları' Lübnan'ı Yeniden Krizin Eşiğine Getirdi
Lübnan, iki buçuk yıl süren cumhurbaşkanlığı krizinin ardından en son 2009 yılında yapılan parlamento seçimleri için yeniden sandığa gitmeye hazırlanıyor. Genel seçimlerde belirleyici olacak seçim sistemi tartışmaları, ülkede yeni bir siyasi krizin habercisi olarak yorumlanıyor
ENES KANLI - Lübnan, siyasi nedenlerle 2013'ten bu yana ertelenen parlamento seçimleri için yeniden sandığa gitmeye hazırlanıyor. Genel seçimlerde belirleyici olacak seçim sistemi tartışmaları, ülkede yeni bir siyasi krizin habercisi olarak yorumlanıyor.
Lübnan'da iki buçuk yıl süren cumhurbaşkanlığı krizi uzlaşının ardından General Mişel Avn'ın, meclisin 46'ncı oturumunun ikinci turunda 83 vekilin oyunu alarak 13'üncü cumhurbaşkanı seçilmesiyle 31 Ekim 2016'da sonlanmıştı. Cumhurbaşkanının belirlenmesi sonrasında hükümet kuruldu ve siyasi süreç rayına oturdu. Lübnan siyaseti şimdi de 2009 seçimlerinden bu yana iki kez ertelenen genel seçimlerde belirleyici olacak seçim sistemi yasasına kilitlendi.
Ülkede en son 8 yıl önceki genel seçimlerde kullanılan '1960 yasası' diye isimlendirilen, her seçim bölgesinde en çok oyu alan partinin listesinin tüm vekilleri kazandığı 'çoğunluk sistemi', Sünni Müstakbel Hareketi, Dürzi Lider Velid Canbolat ve azınlık partileri tarafından destekleniyor.
Buna karşın, Cumhurbaşkanı Avn'ın kurucusu olduğu Maruni Hristiyan Özgür Yurtsever Hareketi (ÖYH) ve Hizbullah seçime katılan her partinin aldığı oy oranına göre milletvekili çıkarabileceği 'nispi temsil' sistemini savunuyor.
Son günlerde hararetlenen tartışmaların ardından, Müstakbel Hareketi, Maruni Hristiyan Lübnan Güçleri, Dürzi Lider Velid Canbolat ve Şii Emel Hareketi lideri Nebih Berri, çoğunluk ve nispi sistem arasında ikisinin birleştirildiği bir karma sistem teklifinde bulundu.
Ancak Hizbullah hem eski yasaya hem de karma seçim yasasına karşı çıkıyor. Nispi sistemin parlamentodaki temsilini olumsuz etkileyecek olmasına rağmen, Hizbullah 8 Mart Bloğu içindeki müttefiki ÖYH'nin 'nispi temsil' teklifinde ısrar ediyor.
-'Hizbullah reform istemiyor'
Beyrut Amerikan Üniversitesinden siyasi analist ve araştırmacı Makram Rabah, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, 'Hizbullah'ın reformu veya siyaset sistemini düzenlemeyi planladığını düşünmüyorum. Sadece ileride kendilerine sorun çıkartabilecek siyasi eliti zayıflatma peşindeler. Hizbullah'ın Cumhurbaşkanı Avn'a desteği sistemi çökertme amacı taşıyor. Demokratik bir biçimde oynamak istemediklerinde, daha önceden silahı ve kabadayılığı kullandılar. Son iki yıldır cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ve yakın tarihte de yaptıkları buydu. Hizbullah, seçim sisteminde gerçek bir reforma veya gerçek bir değişime yatırım yapmak istemiyor. Onun yerine, durumun belirsiz kalmasını istiyor. Belirsizlik ve sistemin raydan çıkması Hizbullah'a daha çok yarıyor.' dedi.
Cumhurbaşkanı Avn'ın tartışmalarda bir taraf olmaktan daha ziyade 'hakem rolünü' üstlenmesi gerektiğine işaret eden Rabah, seçimleri gerçekleştiremeyerek parlamentonun bir kez daha görev süresini uzatması halinde uluslararası toplumun Lübnan'ın yanında yer almayacağını belirtti.
Dürzi siyasetçi Velid Canbolat'ın liderlik ettiği Demokratik Blok Milletvekili Mişel Helu ise seçim yasası tartışmalarına ilişkin, 'Herkes mutabakat sağlamadığı müddetçe seçim kanunu hazırlamamız mümkün değil, tüm tarafların hakkını aldığını düşünmesi gerekiyor.' diye konuştu.
Partisinin en başında 1960 yasası diye tanımlanan çoğunluk yasasından yana olmadığını, seçim yasasında reform talep ettiğini belirten Helu, 'Ancak parlamentonun görev süresini uzatmaktansa, 60 yasasıyla seçimlere gitmek daha iyidir. Meclisin görev süresini uzatmak artık mümkün değil.' ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Avn, '1960 yasasıyla seçimlere gitmeyi de parlamentonun görev süresini uzatmayı da reddettiğini açıklamış', '60 yasasıyla seçimlere gitmektense, parlamentonun boş kalmasını tercih ettiğini' söylemişti. Canbolat ise Avn'ın açıklamalarına 'mantık dışı' diyerek yüklenmişti.
-Lübnan meclisindeki dağılım
Ülkedeki memur atamalarından cumhurbaşkanlığı, meclis başkanlığı ve başbakanlık gibi görevlere kadar mezhepsel kotalarla yönetilen Lübnan, en son parlamento seçimlerini 2009 yılında gerçekleştirdi. Meclis, 2013 ve 2014 yıllarında görev süresini iki sefer uzattı.
Lübnan meclisinde 128 milletvekili bulunuyor. Anayasa gereği Hristiyan ve Müslümanlara eşit sayıda, 64'er kontenjan ayrılmış durumda. Meclisteki son durumda Hristiyanlar, 34 Maruni, 14 Rum Ortodoks, 8 Rum Katolik, 5 Ermeni Ortodoks, 1 Ermeni Katolik ve 2 diğer Hristiyan azınlıklar şeklinde yer alıyor. Müslüman kontenjanında ise 27 Sünni, 27 Şii, 8 Dürzi ve 2 Nusayri bulunuyor.
14 Mart Bloku, eski Başbakan Refik Hariri’nin 2005'te suikast sonucu öldürülmesinin ardından oğlu Saad Hariri önderliğinde kuruldu. Bu grubun içinde Suriye karşıtı partiler yer alıyor.
8 Mart Bloku'nda ise Suriye'deki rejim yanlısı Şii Hizbullah, Emel Hareketi, Hristiyan Maruni Özgür Yurtsever Hareketi, Suriye Sosyalist Milliyetçi Partisi ve Ermeni Taşnak Partileri bulunuyor.
Kaynak: AA
Lübnan'da iki buçuk yıl süren cumhurbaşkanlığı krizi uzlaşının ardından General Mişel Avn'ın, meclisin 46'ncı oturumunun ikinci turunda 83 vekilin oyunu alarak 13'üncü cumhurbaşkanı seçilmesiyle 31 Ekim 2016'da sonlanmıştı. Cumhurbaşkanının belirlenmesi sonrasında hükümet kuruldu ve siyasi süreç rayına oturdu. Lübnan siyaseti şimdi de 2009 seçimlerinden bu yana iki kez ertelenen genel seçimlerde belirleyici olacak seçim sistemi yasasına kilitlendi.
Ülkede en son 8 yıl önceki genel seçimlerde kullanılan '1960 yasası' diye isimlendirilen, her seçim bölgesinde en çok oyu alan partinin listesinin tüm vekilleri kazandığı 'çoğunluk sistemi', Sünni Müstakbel Hareketi, Dürzi Lider Velid Canbolat ve azınlık partileri tarafından destekleniyor.
Buna karşın, Cumhurbaşkanı Avn'ın kurucusu olduğu Maruni Hristiyan Özgür Yurtsever Hareketi (ÖYH) ve Hizbullah seçime katılan her partinin aldığı oy oranına göre milletvekili çıkarabileceği 'nispi temsil' sistemini savunuyor.
Son günlerde hararetlenen tartışmaların ardından, Müstakbel Hareketi, Maruni Hristiyan Lübnan Güçleri, Dürzi Lider Velid Canbolat ve Şii Emel Hareketi lideri Nebih Berri, çoğunluk ve nispi sistem arasında ikisinin birleştirildiği bir karma sistem teklifinde bulundu.
Ancak Hizbullah hem eski yasaya hem de karma seçim yasasına karşı çıkıyor. Nispi sistemin parlamentodaki temsilini olumsuz etkileyecek olmasına rağmen, Hizbullah 8 Mart Bloğu içindeki müttefiki ÖYH'nin 'nispi temsil' teklifinde ısrar ediyor.
-'Hizbullah reform istemiyor'
Beyrut Amerikan Üniversitesinden siyasi analist ve araştırmacı Makram Rabah, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, 'Hizbullah'ın reformu veya siyaset sistemini düzenlemeyi planladığını düşünmüyorum. Sadece ileride kendilerine sorun çıkartabilecek siyasi eliti zayıflatma peşindeler. Hizbullah'ın Cumhurbaşkanı Avn'a desteği sistemi çökertme amacı taşıyor. Demokratik bir biçimde oynamak istemediklerinde, daha önceden silahı ve kabadayılığı kullandılar. Son iki yıldır cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ve yakın tarihte de yaptıkları buydu. Hizbullah, seçim sisteminde gerçek bir reforma veya gerçek bir değişime yatırım yapmak istemiyor. Onun yerine, durumun belirsiz kalmasını istiyor. Belirsizlik ve sistemin raydan çıkması Hizbullah'a daha çok yarıyor.' dedi.
Cumhurbaşkanı Avn'ın tartışmalarda bir taraf olmaktan daha ziyade 'hakem rolünü' üstlenmesi gerektiğine işaret eden Rabah, seçimleri gerçekleştiremeyerek parlamentonun bir kez daha görev süresini uzatması halinde uluslararası toplumun Lübnan'ın yanında yer almayacağını belirtti.
Dürzi siyasetçi Velid Canbolat'ın liderlik ettiği Demokratik Blok Milletvekili Mişel Helu ise seçim yasası tartışmalarına ilişkin, 'Herkes mutabakat sağlamadığı müddetçe seçim kanunu hazırlamamız mümkün değil, tüm tarafların hakkını aldığını düşünmesi gerekiyor.' diye konuştu.
Partisinin en başında 1960 yasası diye tanımlanan çoğunluk yasasından yana olmadığını, seçim yasasında reform talep ettiğini belirten Helu, 'Ancak parlamentonun görev süresini uzatmaktansa, 60 yasasıyla seçimlere gitmek daha iyidir. Meclisin görev süresini uzatmak artık mümkün değil.' ifadelerini kullandı.
Cumhurbaşkanı Avn, '1960 yasasıyla seçimlere gitmeyi de parlamentonun görev süresini uzatmayı da reddettiğini açıklamış', '60 yasasıyla seçimlere gitmektense, parlamentonun boş kalmasını tercih ettiğini' söylemişti. Canbolat ise Avn'ın açıklamalarına 'mantık dışı' diyerek yüklenmişti.
-Lübnan meclisindeki dağılım
Ülkedeki memur atamalarından cumhurbaşkanlığı, meclis başkanlığı ve başbakanlık gibi görevlere kadar mezhepsel kotalarla yönetilen Lübnan, en son parlamento seçimlerini 2009 yılında gerçekleştirdi. Meclis, 2013 ve 2014 yıllarında görev süresini iki sefer uzattı.
Lübnan meclisinde 128 milletvekili bulunuyor. Anayasa gereği Hristiyan ve Müslümanlara eşit sayıda, 64'er kontenjan ayrılmış durumda. Meclisteki son durumda Hristiyanlar, 34 Maruni, 14 Rum Ortodoks, 8 Rum Katolik, 5 Ermeni Ortodoks, 1 Ermeni Katolik ve 2 diğer Hristiyan azınlıklar şeklinde yer alıyor. Müslüman kontenjanında ise 27 Sünni, 27 Şii, 8 Dürzi ve 2 Nusayri bulunuyor.
14 Mart Bloku, eski Başbakan Refik Hariri’nin 2005'te suikast sonucu öldürülmesinin ardından oğlu Saad Hariri önderliğinde kuruldu. Bu grubun içinde Suriye karşıtı partiler yer alıyor.
8 Mart Bloku'nda ise Suriye'deki rejim yanlısı Şii Hizbullah, Emel Hareketi, Hristiyan Maruni Özgür Yurtsever Hareketi, Suriye Sosyalist Milliyetçi Partisi ve Ermeni Taşnak Partileri bulunuyor.