Kum Zambağı İçin Seferberlik
Kum zambakları Ege Bölgesi’nde Pamucak sahillerinde, Kuşadası Dilek Yarımadası Dipburun koyunda, Büyük Menderes Deltası kumullarında, Didim Tavşanburnu Tabiat Parkı’nın kuzey kumullarında yetişiyor.
Milli Park ve Tabiat Parkı kapsamında bulunan 3 alanda büyük ölçüde koruma altında olan kum zambakları insan baskısından uzak bir şekilde yaşamaya devam ediyor. Kum zambaklarının en çok görüldüğü alanlardan biri Kuşadası- Selçuk sınırındaki Pamucak sahilleri olmasına rağmen, yoğun insan baskısı altında bulunduğundan dolayı her yıl giderek azaldığı görülüyor. Geçtiğimiz yıl saydığımız 641 kökün hayli azaldığını tespit edildi. Pamucak sahillerindeki kum zambakların yaşam alanları turizmle iç içe olması nedeniyle, yoğun insan baskısı altında bulunmakta ve Kum zambakları dıştan gelecek tehditlere karşın kendilerini deve dikenlerinin içine gizledikleri görülüyor.
Geçtiğimiz yıl deve dikenleriyle dolu alanın bu yıl tamamen bilinçsizce dikenlerden temizlendiği ve birçok kum zambağının da yok olduğu gözlenmiştir. Önceki yıllarda kum zambaklarının olmadığı alanlarda patikalar açılarak, gelen ziyaretçilerin bu yollardan denize gitmeleri sağlanmaktaydı. Şimdi birçok alandaki dikenlerin temizlik amacıyla tıraşlandığı görülmektedir. Kum zambaklarının olduğu alanlara kara taşıtlarıyla girilmemesi gerekirken, ne yazık ki kumsalları temizlemek için traktörlerin bu alanlara girdikleri ve bu önemli bitkiye bilinçsizce zarar verdikleri görülmektedir. Bu önemli bitkinin farkında olmayan çocuklar, kum zambaklarının içinde koşarak eğlenmekte, denize giden birçok ziyaretçi tarafından koruma önlemi olmadığından çiğnendikleri görülmektedir. Kumsallardan toplanan molozların kum zambaklarının yetiştikleri alanlara döküldükleri ve günübirlik gelen ziyaretçilerin bu alanlarda çöplerini bıraktıkları görülmektedir. Geçmiş yıllarda kamp yapan tatilcilerin önündeki kumsallar kum zambaklarıyla doluydu. Bu alanlar koruyarak kullanılmadığından dolayı günümüzde birkaç bireyin kaldığı görülüyor.
Kum zambaklarıyla ilgili araştırma yapan Kuşadası Eko Sistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği(EKODOSD) Başkanı Bahattin Sürücü, “ Geçtiğimiz yıl kum zambaklarının etrafına koruma çitlerinin oluşturulması, plaja gelen ziyaretçilerin bilgilendirilmesi ve uyarılması amacıyla tanıtım panolarının dikilmesi ve bitkilerin yoğun olduğu alanlarda yönlendirmeli patika yolların oluşturulmasıyla ilgi öneriler götürmüştük. Orman ve Su İşleri Bakanlığı 4. Bölge Müdürlüğü duyarlılık göstererek kum zambaklarıyla ilgili bilgilendirme ve tanıtım tabelaları dikmişti. Nadir türlerin yaşayabilmesi için her yerin Tabiat Parkı ve Milli Park olması gerekmiyor. Önemli olan bu gibi alanların korunarak kullanılabilmesidir. Bunu sağlamak içinde öncelikle koruma tedbirlerini almak, halkı bu konuda bilinçlendirmek ve bu bitkiyi en iyi şekilde tanıtmak gerekiyor. Kum zambağının yetiştiği kumullara sahip olan kentler son yıllarda bu bitkiyi tanıtan festivaller düzenlemektedir. Kum zambaklarının Kuşadası ve Selçuk gibi turizm bölgesinde olması bir avantaj olup, alternatif bir gezi alanı yaratılmalıdır. Öncelikle Selçuk Belediyesine önemli bir görev düşmekte ve 2011 yılında bu bitkinin korunması için taahhüt ettiklerini yerine getirmelerinin çok yararlı olacağını düşünmekteyiz. Kum zambaklarının çok fazla maliyet getirmeyen yöntemlerle hem koruması hem de tanıtılması sağlanabilir. Bu alanlara traktör ve benzeri kara taşıtlarıyla girilmemesi, kum zambaklarının kendilerini korudukları deve dikenlerinin kesilmemesi, yaz aylarında yoğun insan baskısından korunabilmeleri için etraflarının çitle çevrilmesi, özellikle alandaki turistik işletmelerin ve otellerin bilgilendirilmesi gerekmektedir. Aksi halde, Türkiye kıyılarında çok az kalan ve bölgemiz için önemli bir tür olan Kum Zambaklarını geçmiş fotoğraflarından görebileceğiz “ dedi.
- KUM ZAMBAĞI (Pancratium maritimum)
Nergisgiller (Amaryllidaceae) familyasına ait, kıyı kumullarında yetişen soğanlı bir bitki türüdür. Tüm Akdeniz ülkelerinde ve Karadeniz’in güney kıyılarında yetişir. Çok yıllık, soğanlı, genişçe uzun şeritsi yapraklı, yaklaşık 40-45 cm boyunda, beyaz çiçekli, çiçeklenme zamanı Ağustos ve Ekim ayları arasındadır. Kum zambaklarının nesli tehlike altındadır. Türkiye'de bulunan zambakların nesilleri tehlike altında olması nedeniyle ülke dışına çıkarılması suçtur. Türe yönelik en önemli tehdit, kıyı bölgelerinde hızla yayılan yazlık konutlardır. Kumullar üzerinde zerafeti temsil eden beyaz görüntüsüyle hoş bir görüntü veren kum zambaklarının önemli özelliklerinden birisi de, kuraklık ve tuzluluğa dayanması, sıcakta çiçek açıyor olması ve hiç su istememesidir.