Haftanın Tarihine Bakış

KKTC, Kasım 1983`de kuruldu ANKARA (A.

A) - 14.11.2011 - Kıbrıs`ta, 1967 yılının kasım ayı ortalarında, Ada tarihinin en ağır krizlerinden biri yaşandı

Kıbrıs`ta 1960 yılında cumhuriyet kurulması sonrasında da sorunlar giderilemedi. BM Genel Kurulu, 11-17 Aralık 1965 arasındaki toplantılarında, Ada`da iki farklı toplumun varlığını göz ardı ederek, cumhuriyetin egemenliğini esas alan öneriyi kabul etti

Bu arada, Yunanistan istikrarsızlığa sürüklendi. 21 Nisan 1967`de Albay Papadopulos`un öncülük ettiği albaylar, yönetimi ele geçirdi. Bu dönemde Başbakan Süleyman Demirel ile Yunan Başbakanı Kollias, 9 Eylül 1967`de Keşan`da, 10 Eylül`de ise Dedeağaç`ta bir araya geldi. Bu görüşmelerde Yunanistan, Türkiye`nin, Kıbrıs`ın Yunanistan ile birleşmesini kabul etmesi durumunda, Ada`da üsler ve Batı Trakya`da tavizler verme önerisinde bulundu. Bu öneri, daha önce 1966`da Stefanopulos hükümetince de yapılmış ve Türkiye tarafından reddedilmişti. Başbakan Demirel`in öneriyi aynı şekilde reddetmesiyle görüşmeler bitti

Türkiye`nin, geçerliliğini koruyan anlaşmaların tarafların rızası olmadan değiştirilmemesi, Kıbrıs`ta iki toplumdan hiçbirinin ötekine egemenlik kurmaması, Lozan Anlaşması ile sağlanan dengenin bozulmaması ve Kıbrıs sorununa Enosis dışında çözüm aranması konularındaki kararlı tutumuna karşın, Yunanistan Enosis`i gerçekleştirme çabalarına hız verdi. Askeri hazırlıklara girişen Yunanistan, Batı Trakya`daki Türkler üzerinde baskısını artırdı

Bu arada, 1964 bunalımı sırasında Ada`ya geri dönen Albay Grivas`ın örgütlediği Rum Milli Muhafızları, Boğaziçi ve Geçitkale köylerinde Türkleri imhaya kalkıştı. Türkiye Büyük Millet Meclisi, 16-17 Kasım 1967`de yaptığı gizli oturumlarda durumu değerlendirdi. TBMM, 19 Kasım`da ise hükümete gerekirse ülke dışına asker gönderme yetkisi verdi. Donanmanın Akdeniz`e açılmasından sonra Türkiye, Grivas`ın Ada`dan ayrılması ve 1964`ten beri Kıbrıs`a gönderilen 12 bin Yunan askerinin geri çekilmesi koşuluyla müdahaleden vazgeçebileceğini açıkladı

ABD Başkanı Johnson`un özel temsilcisi Cyrus Vance`nin ve BM`nin arabuluculuk çabalarıyla Yunanistan, askerlerini geri çekmeyi kabul etti. Bunalım, Türkiye ile Yunanistan`ın 2 Aralık 1967`de anlaşmaya varmalarıyla sona erdi

Bu anlaşmadan hemen sonra Kıbrıs Türkleri 29 Aralık 1967`de 1960 Anayasası tam anlamıyla işletilinceye kadar kendi yönetimlerinin kendilerince sağlanması anlamına gelen ``Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi``ni kurdu. Geçici yönetim, bir süre sonra ``Kıbrıs Türk Yönetimi``ne dönüştürüldü. Bu yönetim biçimi Otonom Türk Yönetiminin ilan edildiği 1974 yılına kadar sürdü

EOKA`cı Nikos Sampson darbesinden sonra 20 Temmuz 1974`te Kıbrıs Barış Harekâtı gerçekleştirildi. 15 Kasım 1983`te de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kuruldu

-Belli başlı diğer olaylar- 14 Kasım 1517- Sadrazam Piri Mehmet Paşa öldü

1526- Kanuni Sultan Süleyman, Orta Avrupa seferinden İstanbul`a döndü

1900- Dr. Karl Land Steiner, üç ayrı kan grubunu belirledi

1908- Einstein, Kuantum teorisinin sunumunu yaptı

1950- Şair Orhan Veli, Ankara`da yol yapım çukuruna düştükten iki gün sonra İstanbul`da öldü

1971- Sanat tarihçisi, ressam, tiyatro yazarı Celal Esat Arseven 96 yaşında öldü

1976- Çayırhan Termik Santralı ve Kömür Üretim Tesislerinin temeli atıldı

1985- Demokratik Sol Parti (DSP) kuruldu

1989- ``Gazete`` gazetesi yazarı Kamil Başaran öldürüldü

1992- Gazeteci Metin Soysal öldü

1993- Naim Süleymanoğlu, Melbourne`deki Halter Şampiyonası`nda üç altın madalya kazandı

1999- ABD Başkanı Bill Clinton, resmi ziyaret için Ankara`ya geldi

2001- A Milli Futbol Takımı, Dünya Kupası Avrupa Elemeleri baraj mücadelesinde Avusturya`yı yenerek, 48 yıl aradan sonra Dünya Kupası finallerine katılma hakkı elde etti

2005- Esenboğa Havalimanı iç hatlar terminali yandı

15 Kasım 1638- Osmanlı ordusu Bağdat`ı kuşatmaya başladı

1889- Brezilya`da monarşi devrildi ve cumhuriyet kuruldu

1956- Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) kuruldu

1960- Nükleer silah taşıyan ilk denizaltı USS George Washington, Güney Carolina Charleston`da suya indirildi

1967- Kıbrıs`ta üç Türk köyüne saldırarak işgal eden Rum tedhişçiler, 28 Türk`ü öldürdü, 200`ün üzerinde Türk kayboldu

Olağanüstü toplanan Bakanlar Kurulu, Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanları ile durumu değerlendirdi

1969- Washington DC`de yaklaşık 250 bin kişi Vietnam Savaşı`na karşı gösteri yaptı

1977- Türk atleti Veli Ballı, Pakistan`da yapılan Uluslararası Atletizm Yarışmaları`nda ``Maraton`` dalında birinci oldu

1979- Yunan şilebi Evrenia ile Haydarpaşa mendireği açıklarında çarpışan Rumen tankeri İndependenta`nın infilak etmesi sonucu 51 Rumen denizci öldü

1983- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilan edildi

2003- İstanbul`da Neve Şalom ve Beth İsrael sinagoglarına cumartesi duası sırasında eş zamanlı düzenlenen intihar saldırılarında 25 kişi öldü

2005- Sanat Kurumu, 2005 Onur Ödülü`nü ``Şu Çılgın Türkler`` adlı kitabın yazarı Turgut Özakman`a verdi

2008- G-20 ülkeleri liderleri, Washington`daki zirvede IMF ve Dünya Bankasında reform yapılması konusunda anlaştı

16 Kasım 1869- Süveyş Kanalı açıldı

1918- Macaristan Halk Cumhuriyeti ilan edildi

1918- Bakü, Türk orduları tarafından tahliye edildi

1933- ABD ve Sovyetler Birliği, diplomatik ilişkileri başlattı

1945- Nazi sırlarını taşıyan 88 Alman bilim adamı ABD`ye ulaştı

1945- BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) kuruldu

1948- ``Sihirli halı`` operasyonu başladı ve Yahudileri İsrail`e taşıyan ilk uçak Yemen`e indi

1960- Amerikalı aktör Clark Gable 59 yaşında öldü

1967- Rumlar, işgal ettikleri Türk köylerini boşalttı

TBMM konuyla ilgili gizli oturum yaptı

1972- CHP`den ve milletvekilliğinden istifa eden İsmet İnönü, anayasanın eski cumhurbaşkanlarına tanıdığı haktan yararlanarak, Cumhuriyet Senatosu`nda yemin etti ve ``İlk Tabii Senatör`` olarak görevine başladı

1974- Sosyolog ve halk bilimci Ziyaettin Fahri Fındıkoğlu öldü

1978- Türkiye`nin ilk film operatörü ve Atatürk`ün fotoğrafçısı Remzi Ar öldü

1993- Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, Lenin Müzesi`ni kapattı

2002- Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, AK Parti Kayseri Milletvekili Abdullah Gül`ü hükümeti kurmakla görevlendirdi

2005- Şair ve yazar Özdemir İnce, merkezi Lüksemburg`da bulunan Avrupa Şiir Akademisi sürekli üyeliğine seçildi

2007- Milli Piyango İdaresi Genel Müdürü İhya Balak, makamında silahla öldürüldü

17 Kasım 1558- İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth tahta çıktı

1877- Rus birlikleri Kars`a saldırdı

1913- Panama Kanalı`ndan ilk gemi geçiş yaptı

1917- ``Düşünen Adam`` heykeli ile tanınan heykeltıraş August Rodin Fransa`da öldü

1918- İngilizler, Bakü`yü işgal etti

1922- Son Osmanlı Padişahı VI. Mehmet (Vahdettin) İstanbul`u terk etti. Abdülmecit halife oldu

1924- İlk muhalefet partisi Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kuruldu

1967- TBMM ikinci kez yaptığı gizli oturumda, 18 saat 20 dakika Kıbrıs`taki son gelişmeleri görüştü

1972- Türkiye`de ilk kadın partisi olan Türkiye Ulusal Kadınlar Partisi kuruldu

1982- Şair yazar, tiyatro oyuncusu ve eleştirmen Suat Taşer, İzmir`de 63 yaşında öldü

1984- Tiyatro sanatçısı, şair Ercüment Behzat Lav 81 yaşında öldü

1993- Güney Afrika siyasi liderleri, ırk ayrımına son veren yeni anayasayı kabul etti

2006- Eski Rus ajanı Aleksander Litvinenko, polonyum-210 ile zehirlendikten sonra Londra`da kaldırıldığı hastanede öldü

Litvinenko ile son görüşenlerden İtalyan akademisyen Mario Scaramella`da da 1 Aralık`ta aynı zehir saptandı

2006- Macaristan ve dünya futbolunun efsane isimlerinden Ferenç Puşkaş 79 yaşında Budapeşte`de öldü

18 Kasım 1583- Galata`daki Saint Benoit Kilisesi`ne yerleşen Cizvitler, St. Benoit mektebini açtı

1601- Tiryaki Hasan Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu, Haçlı ordusunu yenerek Kanije zaferini kazandı

1912- İstanbul`da kolera salgını başladı

1928- Walt Disney`in yarattığı çizgi film Mickey Mause`un (miki maus) ilk gösterimi yapıldı

1931- Japonlar, Mançurya`yı işgal etti

1933- İstanbul Darülfünunu ``İstanbul Üniversitesi`` olarak açıldı

1951- Perihan Sanerk, Emniyet Müdürlüğüne yükselen ilk kadın oldu

1952- Fransız şair Paul Eluard öldü

1967- Türk jetleri Kıbrıs üzerinde alçaktan uçtu. BM Barış Gücü denetimindeki Erenköy bölgesinde Türkler ile Rumlar arasında çıkan çatışma 7 saat sürdü

1976- İspanya`da 37 yıllık diktatörlüğün ardından demokrasinin kurulması kararı alındı

1983- BM Güvenlik Konseyi, KKTC`yi tanımadı

1990- Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) toplandı; Paris Sözleşmesi imzalandı

1992- Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu kabul edildi

1999- İstanbul`daki Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Zirvesi`nde, Bakü-Ceyhan petrol boru hattı ve Hazar geçişli doğal gaz projelerine ilişkin anlaşmalar, ilgili ülkelerin devlet başkanlarınca imzalandı

2000- Türk sanat müziğinin ünlü ismi, besteci ve ses sanatçısı Yıldırım Gürses kalp yetmezliğinden öldü

2007- Türkiye-Yunanistan Doğal Gaz Boru Hattı`nın resmi açılış töreni, İpsala Gümrük Sahası`nda Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Yunanistan Başbakanı Kostas Karamanlis`in katılımıyla yapıldı

2009- Araştırmacı, gazeteci-yazar Ömer Lütfi Mete yaşamını yitirdi

2010- Fidel Castro, Küba Komünist Partisi liderliğinden kaynaklanan yetkilerini devretti

19 Kasım 1900- İngiltere`de seçme ve seçilme hakkı isteyen 119 kadın, Avam Kamarasına zorla girmekten tutuklandı

1926- Troçki ve Zinovyev, Politburo`dan kovuldu

1938- Atatürk`ün naaşı, törenle İstanbul`dan Ankara`ya yola çıkarıldı

1943- III. Tarih Kongresi toplandı

1949- İstanbul Radyosu normal yayınına başladı

1967- TBMM, hükümete ülke dışına asker gönderme yetkisi verdi

Donanma alarma geçirildi, Ankara`daki 28. Tümen İskenderun`a hareket etti

1977- Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat, İsrail`i ziyaret eden ilk Arap lider oldu

1979- Eski milletvekillerinden Ortadoğu gazetesi yazarı İlhan Darendelioğlu, İstanbul`da uğradığı silahlı saldırıda öldü

1984- BM görevlisi Enver Ergun, Viyana`da Ermeni teröristlerce katledildi

1985- ABD Başkanı Ronald Reagan ile Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov, Cenova`da ilk kez buluştu

1988- Pakistan`da Benazir Butto başbakan seçildi

1994- Halil Mutlu, Dünya Halter Şampiyonası`nda 7 dünya rekoru kırarak, 3 altın madalya kazandı. Naim Süleymanoğlu 64 kiloda 5 dünya rekoru kırarak, 3 altın madalya, Fedail Güler de 70 kiloda iki dünya rekoru kırarak 2 altın madalya elde etti

1996- Şair Enver Gökçe 61 yaşında öldü

1999- İstanbul`daki AGİT Zirvesi`nin son günü, Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Antlaşması`nın (AKKA) yeni koşullara uyarlanmış şekli, tarafların liderlerince imzalandı

2007- Macar edebiyatının duayeni Magda Szabo 90 yaşında öldü

2008- MHP İstanbul Milletvekili Gündüz Suphi Aktan, Ankara`da tedavi gördüğü hastanede vefat etti

20 Kasım 1910- Meksika Devrimi başladı

1922- Lozan Konferansı`nın açılış töreni yapıldı

1923- Halk Fırkası ``Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti`` örgütünü bünyesine aldı

1926- ABD`li yazar Jack London intihar etti

1943- İstanbul Teknik Üniversitesi kuruldu

1945- II. Dünya Savaşı`ndan sonra Nürnberg duruşmaları başladı

1949- Türk Milli Futbol Takımı, Dünya Kupası grup eleme maçlarının ilkinde Suriye`yi 7-0 yendi

1953- Türkiye`deki ilk otomobil mukavemet yarışı, ``İstanbul Ankara İzmir İstanbul`` güzergahında yapıldı

1959- BM ``Çocuk Hakları Deklarasyonu``nu yayımladı

1961- Türkiye`de ilk koalisyon hükümeti, Başbakan İsmet İnönü tarafından AP ve CHP`li bakanlarla kuruldu

1975- İspanya`da General Franco öldü

1979- İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi ve Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof. Dr. Ümit Doğanay uğradığı saldırıda öldürüldü

1984- Ressam Eşref Üren 87 yaşında öldü

1989- Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi kabul edildi

2003- İstanbul`da İngiltere Başkonsolosluğu ile HSBC Bank Genel Müdürlüğüne bulunulan intihar saldırılarında 27 kişi öldü

2010- Türkiye`nin ilk kadın emniyet müdürü Şerife Feriha Sanerk hayatını kaybetti

(EKİP-SKA-EHK)
Kaynak: AA