Tüccarın erken ihracat hırsı, limonu dalda bıraktı

Türkiye‘nin limon üretiminin yüzde 6,7‘sinin karşılandığı ve yaklaşık yüzde 80‘inin ihraç edildiği Muğla‘da, bu yıl rekoltenin fazla olması ve tüccarların erken hasat yapması yüzünden ürünlerin ihracattan geri dönmesi sebebiyle meyveler ağaçta kaldı. Ortaca ilçesinde geçimini limondan sağlayan binlerce ailenin, tüccarların kendi menfaatlerini ön planda tutması sebebiyle milyarlarca lira zarara uğradığı iddia edildi. Sezon başında çiftçilerden 85 kuruşa limon alan tüccarlar, olumsuz gelişmeler üzerine sözleşmeleri iptal ederek yeniden fiyat belirliyor. Tüccarların isteğini kabul eden bazı çiftçiler ürünlerini 40 kuruştan satarken eski sözleşmeye uyulmasını bekleyenlerin limonları dalda kalıyor. Ağaç diplerine dökülüp çürüyen binlerce ton limon ise kilosu 5 kuruştan veriliyor.Köyceğiz‘de mahsullerini semt pazarlarına götüren Hamdi Yılmaz, haftada 10 kasa limon satarken bu yıl ucuz olmasına rağmen ancak iki kasa satabildiklerini belirtti. Yılmaz, "Bu yıl bölgemizin limonları ihracattan dönünce, iç pazarda ciddi miktarda stok oluştu. Herkesin elinde limonları kaldı. Muğla‘daki semt pazarlarında kilosu 50 ile 75 kuruş arasında satılıyor." dedi.Dalaman ilçesi Akçataş Mahallesi‘nde limon üreticiliği yapan Süleyman Yılmaz (57) ise 10 yaşından beri çiftçilikle geçindiklerini vurgulayarak, "Bahçemden 150 ton mahsul çıkıyor. Tüccarla 2,5 ay önce kilosu 80 kuruştan sözleşme imzaladık. Hasat döneminden önce daha limonlar sulanmadan, fazla para kazanabilmek için ağustosta 30 ton toplayarak götürdü. 20 gün sonra hasat döneminde gelip hepsini toplayacaktı. Susuz limonlar ihraç edilemeyince tüccar da ayak oyunlarına başladı. Bahçeye 75 gün sonra bir ziraat mühendisi getirerek numune tahlili yaptırmış. ‘Senin malın ihracata uygun değil.‘ diyerek, 80 kuruştan yaptığımız sözleşmeyi iptal edip 45 kuruştan yenisini imzaladık. Bizi devamlı oyaladı. Malımı almayınca, 120 ton limonumun hepsi yere döküldü. Ne yapacağımı şaşırdım. Sadece ben değil, çoğu çiftçimiz aynı durumda. Artık çürükçüye kilosunu 5 kuruşa vereceğim." şeklinde konuştu.Ortaca ilçesinde 25 yıldır limon yetiştiren Tahsin Erol (66) da iki yıldır mahsulün para etmediğini ve tüccarların da sözlerini tutmadığını kaydetti: "Tüccar, hasat döneminden önce susuz limonları toplayarak kendi depolarında sarartıp ihracata gönderiyor. Bu yıl Ortaca‘dan giden limonların çocuğu, susuz olduğu için geri dönmüş. Tüccarlar da bizimle yaptıkları sözleşmeleri iptal etme yolu arıyor. Yarı fiyatına ikinci bir sözleşme yapmak istiyorlar. Bazıları tüccarla uğraşmamak için sözleşmeyi yeniliyor, bazıları da direniyor. O zaman da limonları ağacın başında kalıyor. Çiftçi ne yapacağını şaşırmış durumda. Tüccar, limonun para ettiği dönemde de etmediğinde de kazanıyor. Olan hep çiftçiye oluyor."Ortaca İlçe Tarım Müdürlüğü yetkilileri ise 17 bin 313 dekar alanda, "interdonat" cinsi limon yetiytirilidğini belirterek, dekar başına yaklaşık 4 ton mahsul alındığını açıkladı. İlçede limon hasadının 15-20 Eylül arasında başlayıp 20 Aralık tarihine kadar devam ettiğinin altını çizen yetkililer, "Buradaki asıl sıkıntı, hasat döneminden bir ay önce limonun toplanmaya başlanması. Tüccar, pazar şartlarında limonun fiyatı artınca, bir an önce ürünü paraya çevirmek istiyor. Bakanlığımız, resmî ihracat başlangıç tarihini 15 Eylül olarak belirledi. Firmalarsa limonları üreticiden bir ay önce toplayarak depoda bekletip sarartıyor. İhracat tarihiyle birlikte hemen göndermeye çalışıyorlar. Ürünler olgunlaşmadığı için de geri çevriliyor." dedi. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘nın bu konuda herhangi bir yaptırımı olmadığını vurgulayan yetkililer, önümüzdeki dönemde bir çalışma başlatarak, bazı firmalarda ihracat uygulama kontrolu yapılacağını aktardı.Limonların ağaçta kalması ve yere dökülmesinin, önümüzdeki yıl verimde ciddi düşüşlere yol açacağına da dikkat çeken yetkililer, "Limon ağacın başında kalınca, çiçeğinde azalmalar olur. Yere dökülen limonlar toplanmadığında ise asitleri, toprağı yapısını bozarak, sonraki yıl ürünü azaltır." açıklamasında bulundu.Bu sene limonun, taban yaparak elde kaldığını belirten Ortaca Ziraat Odası Başkanı Salim Çöllü de bunun en büyük sebebi olarak, devletin üreticiye destek olmamasını gösterdi. Çöllü, "Tarım ve Köyişleri Bakanlığı‘na iki kere dilekçe yazdık, erken hasadı önlemek için kanun hazırlanması yönünde. Çiftçilerimizin girdi maliyetleri çok yüksek. Yatlarda olduğu gibi ÖTV ve KDV indirimi istiyoruz." diye konuştu. Ortaca‘da bin 920 limon üreticisi olduğunu ve yaklaşık 50 bin ton rekolte sağlandığını kaydeden Oda Başkanı Çöllü, bu yıl limonların yarısının ağaç başında kaldığını, çok azının ihraç edildiğini söyledi. Salim Çöllü, "Arjantin‘in ucuz limonlarının pazarımıza girmesiyle bizim mallar ihraç olmadı. Geçen sene limonun yüzde 80‘i ihraç edilmişti, bu yıl yarısı elde kaldı. İç pazarda da Mersin ve Adana‘dan gelen kalitesiz limonlar sebebiyle bu yıl dip yaptık." dedi.Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2009 yılında toplam 783 bin 587 ton limon üretildi. İlk sırayı 550 bin 212 tonla Mersin alırken Muğla‘daki miktar 52 bin 502 ton oldu.