Yorgunluktan başa çıkmak için yapılması gerekenler
Genel güçsüzlük, çabuk yorulma ve konsantrasyon zorluğu sık görülüyor ve iş performansını, aile yaşamını, sosyal ilişkileri olumsuz etkiliyor.
Ö ; zellikle sakinleştiriciler , depresyon , allerji ve tansiyon ilaç ; ları , kas gevşeticiler ve pek ç ; ok antibiyotiğin de yorgunluğa neden olabileceğini belirten Prof . Sandıkç ; ı , bu durumun altı aydan uzun sü ; rmesi halinde kronik yorgunluktan bahsedildiğini sö ; ylü ; yor ve şö ; yle devam ediyor :
' Kronik yorgunluğu olan olguların 2/3 ' ü ; nden psikiyatrik hastalıklar , ö ; zellikle de depresyon ( yü ; zde 58 ) , panik bozukluk ( yü ; zde 14 ) ve somatizasyon bozukluğu ( yü ; zde 10 ) sorumludur . Kronik yorgunluğun yazde 10 ' undan azını &ldquo ; kronik yorgunluk sendromu&rdquo ; oluşturur ki ; bu durumda tıbben aç ; ıklanamamış mental ve fiziksel yorgunluk hali ile birlikte uykuda dinlenememe , konsantrasyon gü ; ç ; lü ; ğü ; ve grip benzeri semptomlar ( baş ağrısı , kas ağrısı , eklem ağrısı , boğaz ağrısı , halsizlik ) mevcuttur . Kronik yorgunluk sendromu , ç ; oktan beri bilinen , eskiden nevrasteni dediğimiz , fizik inceleme ve laboratuvar tetkiklerinde anormallik olmasa da gerç ; ek bir hastalıktır . Fiziksel , mental veya duygusal aşırı yü ; kü ; n oluşturduğu stresi tolere edememe , stresle başedememe sö ; z konusudur .
KİŞİLİK Ö ; ZELLİKLERİ BİLE ETKİLİ
Yorgunlukta pek ç ; ok faktö ; rü ; n rolü ; olduğu biliniyor . İnfeksiyonlar , fizik travma , depresyon , uyku bozuklukları , bağışıklık sisteminde bozukluk , endokrin ve metabolik bozukluk ve kişiliğin rolü ; var . Kadınlarda , eğitim dü ; zeyi ve mesleki statü ; sü ; dü ; şü ; k olanlarda ve genç ; -orta yaş grubunda daha fazladır . Sü ; rekli veya tekrarlayıcı yorgunluğu olanlarda fizik muayene ve rutin testler normalse akla gelmelidir . Kronik yorgunluğun değerlendirilmesinde ö ; ykü ; ç ; ok ö ; nemli . Fizik muayene ve laboratuvar testleri destekleyici veri sağlar . Ö ; ykü ; de yorgunluğun başlangıcı , seyri , sü ; resi , gü ; nlü ; k paterni , azaltan veya artıran faktö ; rler , gü ; nlü ; k yaşantıya etkisi , uyku miktarı , dü ; zeni ve kalitesi , uykunun semptomları iyileştirip iyileştirmediği sorgulanmalı , kullanılan reç ; eteli ve reç ; etesiz ilaç ; ların doz ve şemaları gö ; zden geç ; irilmeli , organik hastalıklar yö ; nü ; nden karekteristik diğer belirtiler sorgulanmalıdır .
Egzersiz-uyku-beslenme arasındaki dengesizlikten olan fizyolojik yorgunlukta altta yatan tıbbi bir sorun yoktur ve dinlenmekle dü ; zelir . Organ hastalığına bağlı yorgunluk , genellikle aktivite ile ortaya ç ; ıkar . Depresyonda , kişi genel olarak hiç ; bir şey yapamayacağını tanımlar . Kronik yorgunluk sendromunda ise yorgunluğun egzersizle ilgisi yoktur , istirahatle de geç ; mez .
Laboratuvar testleri , ö ; ykü ; ve fizik muayene spesifik hastalığı dü ; şü ; ndü ; rmedikç ; e sınırlı olmalı . Tam kan sayımı , sedimantasyon , kan şekeri , karaciğer ve bö ; brek fonksiyonları , elektrolitler , TSH , tam idrar tetkiki , ağrı veya kas zayıflığı varsa kreatinin kinaz bakılmalı . Ö ; ykü ; ve fizik muayenede pozitif bulgu olmadan yapılan ayrıntılı testlerin tanıda değeri az . Ö ; rneğin bir ç ; alışmada ana yakınması en az 1 aydır yorgunluk olan 100 erişkin hastada laboratuvar testleri tedaviyi sadece yü ; zde 5 hastada etkilemiştir . '
UYKU HİJYENİ NEDEN Ö ; NEMLİ?
Yorgunluk tedavisinin kişiye ö ; zel dü ; zenlenmesi gerektiğini vurgulayan , fizyolojik yorgunlukta yeterli uykunun ö ; nemine vurgu yapan Prof . Dr . Sunay Sandıkç ; ı , erişkinler iç ; in geceleri 7-8 saat ve iyi uykunun ö ; nemli olduğunu sö ; yleyerek , uyku hijyeni iç ; in dikkat edilecek noktaları sıralıyor :
' Sabahları kalkış saatlerinizi dü ; zenleyin , ö ; gleden sonra aktivitenizi artırın , akşamları veya yatmadan ö ; nce egzersiz yapmayın , gü ; ndü ; zleri bol ışıklı ortamda bulunun , yatmadan ö ; nceki 2 saat iç ; inde ılık duş alın , akşamları kafein , nikotin , alkol , fazla yemek ve iç ; ecekten sakının , yatak odanızı sadece uyumak iç ; in kullanın , yatarken ışığı ve televizyonu kapatın . '
KRONİK YORGUNLUĞUN TEDAVİSİ KOLAY OLMUYOR
Prof . Sandıkç ; ı ' nın diğer ö ; nerileri ise şö ; yle :
- Dü ; zenli egzersiz , enerji dü ; zeyini artırır ve neden ne olursa olsun yorgunluğu azaltır . Dü ; zenli orta dü ; zeyde aerobik egzersizin ( haftanın ç ; oğu gü ; nü ; 30 dakika yü ; rü ; yü ; ş veya eşdeğeri ) hastalıkla ilgili yorgunluğu istirahatten daha etkin olarak azalttığı gö ; sterilmiştir .
- Depresyonu olanlarda antidepresif ilaç ; tedavisi ö ; nerilir . Antidepresanlar yorgunluğu artırabilmesine rağmen 6-8 hafta kullanmadan kesilmemeli . Egzersizle kombine edildiğinde ise sonuç ; lar daha iyi olur .
- Kahvenin uyarıcı etkisi vardır ve geç ; ici olarak performansı artırır .
- Kronik yorgunluk sendromunda 2 yaklaşımın ( bilişsel davranış terapisi ve kademeli egzersiz tedavisi ) faydası kanıtlanmıştır . Bilişsel davranış terapisi , iyileşmeyi geciktirecek inanç ; ve davranışlarını değiştirmeye yö ; nelik olarak seanslar halinde dü ; zenlenir . Dü ; zeyi giderek artırılan egzersiz tedavisi yorgunluğu azaltır . Olguların yaklaşık yü ; zde 40-50 ' sinde bu tedavilerle yorgunluk azaltılır . Gerek klinik deneyimler gerekse araştırmalar , kronik yorgunluk sendromu tedavisinin gü ; ç ; olduğunu gö ; stermektedir .
( ensonhaber )