Türk Eğitim-sen'den Yök'e Eleştiri
Türk Eğitim-Sen İstanbul Bölge Başkanı Hanefi Bostan, 733
Bostan tarafından yapılan yazılı açıklamada, "Türk Dili, yani Türkçe, kronolojik olarak tarihte çok gerilere kadar götürülebilen nadir dillerden olduğu gibi, 40 civarında lehçesi ile en az çeyrek milyar insanın konuştuğu, en yaygın, yaşayan dillerden birisidir. Fakat Türkçe'nin asıl önemi bunlardan daha ileridedir: Türkçe, medeniyet kurabilmiş, yani medeniyet dili seviyesine yükselebilmiş az sayıdaki yüksek kültür ve medeniyet dillerindendir. Türkçe'nin bu seviyeye yükselmesi elbette kolay olmamış,
asırlar süren bir birikim ile elde edilebilmiştir" denildi.
Türkçe'nin asırlar boyunca bir cihan imparatorluğunun dili olduğuna dikkat çeken Bostan, "Uzun çağlar boyunca Batı'da Latince, Doğu'da da Arapça'nın lingua franca olması hasebiyle Türklerin de diğer İslam milletleri gibi ilmi eserlerini ana dilleriyle değil Arapça ile kaleme almış olmalarını tarihin kendi şartları içinde değerlendirilmesi icap etmektedir. İngiliz dilinin en büyük üstadı Shakespeare'nin (1564-1616) hala yeri doldurulamayan olağanüstü başarılarına rağmen 17. asrın başlarında,
İngilizce'nin
henüz ilmi ve felsefi eserler için hakkıyla yeterli bir dil addedilmemiş olmasını, aynı asırda Leibniz'in ise Alman dilini felsefe ve bilim için kesinlikle yetersiz görmesini nazarı dikkate alacak olursak, Türkçe'nin, Arapça'nın lingua franca özelliğine karşılık Divan Edebiyatı gibi sadece Türklere mahsus eşsiz bir edebiyatın tek dili olmasının anlamı daha iyi anlaşılmış olur. Türkler, pek az istisna hariç, zirve edebi eserlerini Türkçe kaleme almışlardır ki bu, olağanüstü bir başarıdır. Ayrıca, Türkçe
asırlar boyunca bir cihan imparatorluğunun dili olmuş, Osmanlı'nın cihanşümul vizyonu bu dil ile iplik-iplik örülmüştür. 17. asırdan itibaren yavaşça başlayan ve sonra hızlanan, lingua franca'lardan millî dillere geçiş dönemi ile birlikte Türkçe de diğer diller gibi, Türklerin hem edebiyat dili hem de bilim dili olmuştur" şeklinde ifade etti.
TÜRKÇE'NİN MARUZ KALDIĞI TAHRİBAT VE KÜLTÜR EMPERYALİZMİ
Türkçe dili tahribatın Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatıyla normale döndüğü ifade eden Bostan, "Geçen yüzyılın ilk çeyreğinde, bir önceki yüzyılda başlayan dilde sadeleştirme akımının aşırılığa kaçması sonucu sadeleştirmenin tasfiyeye dönüşmeye başlaması Türkçe'yi ciddi surette tehdit etmiş ise de bilahare bizzat Atatürk'ün talimatıyla tekrar normal olduğu söylenebilecek bir hale geri dönülmüş, ancak, 1970'lerde başlayan ve bugüne kadar gelinen süreçte, Türkçe, gitgide artan bir dozda erozyona
uğramıştır. Bu erozyon bir yandan Türkçe'nin söz dağarcığının daralması şeklinde olurken diğer yandan da İngilizce başta olmak üzere yabancı dillerin Türkçe'yi istila etmesi şeklinde olmuştur ve olmaktadır. Nitekim söz dağarcığının daralması, fakirleşen bir kelime hazinesi demek olduğundan, Türkçe'nin ifade kabiliyetini dumura uğratmakta ve mesela, en iddialı edebi ve ilmi eserlerde bile kullanılan kelime sayısının 2 bin civarına kadar inmesine yol açmış bulunmaktadır. Bu vazıyette, haliyle,
dünyamızın sınırları dilimizin sınırları ile tahdit edilmiş olduğundan ne edebi eserlerde bir edebiyat lezzeti kalmakta ve ne de ilmi eserlerde düşünce derinliği sağlanabilmektedir. Yabancı kelimelerin dilimize girişi de tam bir istilaya dönüşmüş bulunmaktadır. Mesela, gazete adları, TV kanal adları yanı sıra, TV'lerde program adları, apartman ve site adları, büyük satış merkezlerinin ve hatta mahalle aralarındaki dükkanların dahi adları diken gibi batan ve bu toprakların Türkiye olduğunu unutturan
İngilizce kelimelerden seçilmektedir" diye ifade etti.
Türkçe'nin yüksek öğrenim kurumlarında da dikkate alınmadığını savunan Bostan, "İşte tam da bu noktada, bir kültür emperyalizminden başka bir şey olmayan bu endişe verici gelişme ortamında eğitim-öğretim sistemimizin ve yüksek öğretimimizin omuzlarına daha büyük ve daha ağır görev ve sorumluluklar düşmektedir. Fakat yine de tam da bu endişe verici gelişme ortamında, Türkçemizin, bizzat yüksek öğrenim kurumları tarafından da baltalandığına şahit olmak apayrı bir ızdırap yaratmaktadır" ifadelerini
kullandı. Türk Eğitim-Sen İstanbul Bölge Başkanı Hanefi Bostan sözlerini şöyle sürdürdü:
"Yüksek öğrenimimizin bahse konu bu kültür emperyalizmine gönüllü olarak sağlamış olduğu hizmeti ana hatlarıyla iki başlık altında toparlamak mümkün görünmektedir:
1: Öğrenimini Türk Dili ile yapmak yerine İngiliz Dili ile yapmayı tercih eden üniversite sayısı her geçen gün artmaktadır. Öyle ki, devlet üniversiteleri dışında, yeni kurulan üniversitelerin hemen-hemen hepsinde tedrisat İngilizce verilmektedir. Bu durum ise, Türk Dili'nin üniversiteden kovulması, ilim aleminin dışına, sokağa atılması demektir. Bir dilin gelişebilmesi için mutlaka o dilde yüksek kültür ürünlerinin verilmesi gerekmektedir. Bu hale göre, kendisiyle ilim yapılmayan, felsefe yapılmayan,
elit tabakanın dünyasından sökülüp atılan Türkçe nasıl olur da gelişebilir ve bir yüksek kültür ve medeniyet dili haline gelebilir? Kendi dilini küçümseyen ve 'beyaz efendinin dili'ni yücelten bu tutum, gayet açık ve net bir şekilde, tipik bir müstemleke zihniyetinden başka nedir?
2: YÖK, doçentliğe yükseltme değerlendirmesi için hemen-hemen her bilim dalında yabancı dilde yayınlanmış makale ve kitaplara Türkçe'de yayınlanmış olanlara oranla çok daha yüksek puan vermekte olduğu gibi bazı alanlarda da doğrudan bir mecburiyet koymaktadır. Ayrıca, bunun yanında doçentlik, yardımcı doçentlik ve profesörlük kadro atamalarında dahi birçok üniversite tarafından aynı politika takip edilmektedir."
Konuya ilişkin örnekler sunan Bostan, "Aşağıda, doçentliğe yükseltme için yerli ve yabancı yayınların kredi sistemini veren liste bu bakımdan yoruma hacet bıran artan bir dozda erozyona uğramkmayan , Türkçe, gitgide artan bir dozda erozyona uğramıştır. Bu erapaçık bir belge niteliğindedir.
ULUSLARARASI YAYIN VE ATIFLAR:
1) SSCI,sn daralması şeklinde olurken SCI-Expanded veya AHCI kapsamındaki dergilerde yayımlanmış tam makale, 4 puan
2) Alan indeksleri kapsamındaki dergilerde yayımlanmış tam makale, 3 puan
3) İlgili alanda önde gelen ülkelerin hakemli bilimsel/mesleki dergilerinde yayımlanmış tam makale, 2 puan
4) İlgili alanda önde gelen uluslararası yayınevleri tarafından yayımlanan kitap, 5 puan
5) İlgili alanda önde gelen uluslararası yayınevleri tarafından yayımlanan kitapta bölüm
(ansiklopedi maddesi dahil), 3 puan
6) İlgili alanda önde gelen uluslararası yayınevleri tarafından yayımlanan kitap editörlüğü, 4 puan
7) Uluslararası nitelikli bilimsel/mesleki kuruluşlar tarafından periyodik olarak düzenlenen ve bildiri önerilerinin uluslararası nitelikte hakemler/seçici kurul tarafından seçildiği bilimsel toplantılarda sunularak tam metin olarak yayımlanan bildiri, 1 puan
8) Yukarıda tanımlanan yayınlara, diğer yazarlar tarafından yapılan bir atıf, 0,5 puan.
II. ULUSAL YAYINLAR:
1) Ulusal hakemli dergilerde yayımlanmış tam makale, 1 puan
2) Tanınmış ulusal yayınevleri tarafından yayımlanan kitap (ders kitabı hariç), 3 puan
3) Tanınmış ulusal yayınevleri tarafından yayımlanan kitapta (ders kitabı hariç) bölüm, 1 puan
4) Tanınmış ulusal yayınevleri tarafından yayımlanan kitap (ders kitabı hariç) editörlüğü, 1 puan
5) Arkeoloji, sanat tarihi ve antropoloji alanlarında, bilimsel bir kurum tarafından desteklenen arazi projesi yöneticiliği yapmış olmak, 1 puan
6) Ansiklopedi ve sözlük maddelerindeki puanlamada yurtdışı yayınlarda 0,5 puan; Yurtiçi yayınlarda 0.25 puan ve bu puan türünden en fazla 1,5 puan.
7) Ulusal tebliğler, 0,25 puan (toplamı 1 puanı geçemez)."
Yabancı yayınlara büyük ilgi gösterildiğini de belirten Bostan, "Yabancı yayınlara bu denli gösterilen aşırı itibar, aynı zamanda Türk Yükseköğrenim Kurumu'nun, kendisinin en yüksek temsilcisi olduğu Türk üniversitelerine duyduğu gizli bir güvensizliğin de açığa vurulmasından başka bir anlam taşımamaktadır. Bu durumda YÖK'ün yapması gereken iki görevi oluşmaktadır: Eğer güvensizliğinde kendisini haklı hissediyorsa bunun sebeplerini araştırmalı ve ortadan kaldıracak tedbirleri tespit edip tatbikata
koymalıdır. Değilse, Türkiye'de Türk Dili'ni üniversite dışına kovduran uygulamalara son vermelidir" diye ifade etti. Bostan sözlerini şöyle sürdürdü:
"Haddizatında üniversitelerde hiç kimse yabancı dile karşı bir tutum içinde değildir. Her akademisyen, en az bir yabancı dile esaslı surette vakıf olmanın ehemmiyetinin tam bilinci içincedir. Ancak:
1: Öncelikle şu hususun hiç unutulmaması gerekmektedir: YÖK, oturduğu sırça saraydan sağa sola emirnameler yağdırarak, sürekli, akademisyenlerden bir şeyler istemekten, buna karşılık akademisyenlerin bu talepleri nasıl yerine getireceklerini hiç aklına bile getirmemekten artık vaz geçmelidir. Doğrusu bu çok büyük bir kusur olduğu gibi aynı zamanda büyük bir ayıptır. YÖK, gerçekten de, kurulduğu tarihten bugüne kadar, akademik hayatın işleyişi konusunda olduğu gibi, akademisyenlerin dertleri, talep ve
beklentileri konusunda hiçbir tean artan bir dozda erozyona uğramşebbüste bulunmamış, akademisyenlerin bizzat kendi şahıs , Türkçe, gitgide artan bir dozda erozyona uğramıştır. Bu erlarını ve mesleklerini ilgilendiren en hayati konularda bile fikirler±r yandan Türkçe'nin söz dine müracaat etmeyi düşCI,sn daralması şeklinde olurkenünmemiştir. Öncelikle, kendilerini o mevkie tayin eden gücü memnun etmeye ve makamlarını korumaya çalışmışlardır. Bu cümleden olmak üzere, yabancı dili her yerde akademisyenlerin
karşısına diken YÖK, bir defa bile, onların yabancı dil öğrenimleri için el uzatmamış, hiçbir yardım düşünmemiş, hiçbir teşebbüste bulunmamıştır. Söz gelimi, 30 saati bulan ders yükü altında bunalan ve eline en fazla 2.000 TL geçen bir yardımcı doçentin, yoksulluk sınırının 3.000 TL'ye dayandığı günümüzde, hangi imkanlarla sular seller gibi yabancı dil öğreneceği YÖK'ün umurunda bile olmamıştır.
2: Bir de şu hususa dikkat çekmek isteriz: Şu anda dahi, YÖK üyeleri içinde, doçent adaylarından istenen şartları sağlamayanlar varken, kendilerinin sahip olmadıkları şeyi başkalarından nasıl talep edebildiklerinin de sorgulanması gerekmektedir.
3: Yabancı dil meselesine gelince: Yabancı dil bilmek ile yabancı dil ile eğitim-öğretim yapmak ayrı şeyler olduğu gibi, yine, yabancı dil bilmek ile yüksek kültür eserlerini ve bu cümleden olmak üzere ilmî ve felsefî eserlerini yabancı dilde verip o yabancı dili kendi ülkesinde yüksek kültürün ve akademik hayatın en itibarlı dili haline getirirken kendi dilini "sokağın dili" haline indirmek kabul edilemez büyük bir yanlışlıktır. Bu bir bakıma, milli dile ve millî kültüre ve medeniyete ihanetten başka bir
anlam taşımamaktadır. Çünkü unutulmamalıdır ki, bir bilim insanının akademik kimliği konuştuğu dil ile değil yazdığı ile belirlenir. İngilizce neşriyat yapan bir Türk bilim insanı, Türk kültür ve medeniyetinin değil, Anglo-Sakson kültür ve medeniyetinin bir parçası olur. Söz gelimi, Türkçe yerine İngilizceyi tercih eden bir Türk felsefecisi, esasında, Türk felsefesinin değil Anglo-Sakson felsefesinin yazarı olacaktır.
4: Bunun yanında yabancı dil ile neşriyata karşı olan da yoktur; ancak bunun yolu, Türk akademisyenlerini yabancı dil ile yazmağa o yabancı dile hizmet etmeğe zorlamaktan geçmez. Daha mantıklı ve daha tutarlı bir başka yol "tercüme"dir. Bu konuda, YÖK, Millî Eğitim Bakanlığı ve Kültür Bakanlığı müşterek bir kurum oluşturarak, hem Türkçe'den yabancı dillere, hem de yabancı dillerden Türkçe'ye düzenli ve sistematik tercüme yaptırabilirler. Bu suretle, bir yandan Türk akademisyenlerinin neşriyatını dünyaya
açarken diğer yandan da yabancı akademik neşriyatı Türkçe'ye kazandırmak suretiyle eşsiz bir hizmette bulunabilirler ve bulunmalıdırlar da.
5: Bunun yanında, böyle bir tercüme faaliyeti, sadece Türkçe'den İngilizce'ye ve İngilizce'den Türkçe'ye olacak şekilde sınırlandırılmamalıdır. Birçok dilde tercüme ve yayın yapılmalıdır. Bunun sonucunda hem Türk akademisyenlerin yayınları daha geniş çaplı bir akademik dünyaya açılmış olacak ve hem de İngilizce dışındaki dillerde yapılan yayınların da tanıtılması suretiyle bir yandan İngilizce'nin tahakkümü kırılırken diğer yandan da farklı dillerdeki akademik neşriyatla da bağlantı kurulması
sağlanacaktır."
YÖK'ün Türk Dili'ne hizmet etmesini isteyen Bostan, "Türk Eğitim-Sen olarak, , Türkçe, gitgide artan bir dozda erozyona uğramıştır. Bu erYÖK'ün, yukarıda ana hatlarıyla tasvir etmiş olduğumuz hususları ciddiyetle dikkate almasını ve "Beyaz Efendinin Dili"ne değil "Türküsn daralması şeklinde olurkenn Dili"ne hizmet etmesini diliyor ve sözümüzü Nietzsche'nin şu muhteşem aforizması ile noktalıyoruz: Dil atalardan bize kalan bir miras, bir emanettir; nesilden nesle devredilen bu emanete karşı, baha
biçilemez, kutsal ve dokunulmaz şeylere karşı duyulan saygı gösterilmelidir."
(AS-AS-EA-Y)