Asirlik Kültür Sandiklarda Kaldi
Sivas’ta geçmiste dügünlerin en önemli özelliklerinden olan Zara gelin ve damatligi yerini beyaz gelinlik ve takim elbiseye birakirken bu önemli kültürde digerleri gibi tozlu sandiklarda yerini aldi.
“Zara gelin ve damatligi", özellikle Sivas’in köy ve kasabalarinda uzun yillar boyunca evlenen çiftlerin tercih ettigi geleneksel bir giyim tarzi oldu. Bu kiyafetler genellikle el emegi göz nuruyla hazirlanir ve özel günlerde tercih edilirdi. Ancak günümüzde modernlesme etkisiyle birlikte, gençler arasinda popülerliklerini kaybetmeye basladi.
Bu kültürü unutturmak istemeyen Sivas Olgunlasma Enstitüsü Halk Bilimi usta ögreticisi Didem Gülle, “Herhangi bir tarih vermek dogru olmamakla birlikte asirlardir devam eden bir kültür. Fakat artik köylerde yogun olarak tercih edilmiyor. Günümüz sartlarina uygun kiyafetler tercih ediliyor” seklinde konustu.
“Geleneksel giyim kusam için proje düzenledik”
“Hepimiz bir kilimin desenleriyiz- Sivas Yöresinde Geleneksel Giyim Kusam” adli bir proje düzenlediklerini söyleyen Gülle, “Sivas il ve ilçelerine yapilan alan arastirmalari sirasinda bizim 2019 yilinda basladigimiz projeyi, 2022 yilinda lansman programi ve akademik bir yayin ile taçlandirdik. Bu akademik yayinla beraber çesitli ilçelere ait kiyafetler yapildi. Arkamda bulunan kiyafetler de Zara ilçesine ait. Bu kiyafetlerin isimleri Zara gelin ve damat kiyafetleri olarak geçiyor. Kiyafetlerin özelliklerinde gelin kiyafetinin basligina “Tozak Basligi” denilmekte. Bu Tozak baslik tavuk, horoz, kaz gibi hayvanlarin tüyleri alinarak dogal boyalar ile boyaniyor. Daha sonra bunlar bir kadife bez etrafinda çevreleniyor ve bunlar basa oturtturuluyor. Daha sonra bu boyanan tüylerin altina çesitli gümüs, altin gibi aksesuarlar takiliyor ki bunlar da nazardan korunmak için kullaniliyor ve insanlarin bulundugu yerin statüsünü belirliyor bir nebze de olsa. Kiyafetinizin basinda bulunan Tozak basligindaki o tüylerin renklerinde de bir anlamlar vardir. Mesela yesil renk; muradi ve soylulugu temsil ederken, beyaz renk; iffeti, iste kirmizi renk; mutlulugu, mor renk; neseyi temsil etmektedir. Kiyafetimizin önlügünde bulunan desene de büyük çerçeveden bakarsak eger göz motifi çikiyor. Bu göz motifi de yine nazardan koruma amaçli olarak yapilmistir ifadelerine yer verdi. Daha sonra kiyafetimizin üç beslisinde, kordon tutturma teknigi uygulanmis ve geometrik desenler içermekte. Bu geometrik desenler de evrenin bütünlügü anlamina gelmekte. Yine kiyafetinizin arka kisminda detayli bir sekilde lale motifi gözümüze çarpar. Lale motifi de zariflik, zarafet ve aski temsil etmektedir.
“Artik tercih edilmiyor”
Bu kiyafetlerin alan arastirmasi sirasinda ninelerin sandiklarinda bulundugunu belirten Gülle, “Damat kiyafetimizin basligi ise renkli kullanilmis ve bir o kadar da asil görünmekte. Damatlar bu basligi ve kiyafeti damat olduktan sonra olduktan sonraki süreçlerde ve gündelik hayatlarinda da kullaniyorlar. Damat kiyafetinin pantolonuna “Zivga” ismi verilmektedir. Bu Zivgalarin üstü çesitli geometrik motiflerle yapilmistir. Ve kiyafetlerimizin tamamlayici unsuru olan çariklar da bulunmaktadir. Manda ve öküz derisinden yapilan çariklar üzerinde çesitli aksesuarlar bulunur. Kiyafetin diger tamamlayici unsuru da patikler ve çoraplar. Bu çoraplar üzerinde de yine nazardan korunma amaçli olarak kullanilan motiflere sikça rastlamaktayiz. Örnegin Zara gelininde çoraplarin üzerinde çengel motif ve eli belinde motifi yapilmistir. Eli belinde motive kadinin dogurganligini simgelemektedir. Çünkü yine kötü gözlerden korumayi amaçlamaktadir. Bunlar asirlik gelini ifade eder. Insanoglunun örtünme gereksiniminden ortaya çikan giyim ve kusam kültürü günümüze kadar ulasmistir ve günümüze kadar ulasirken de degisik dönüserek sekillenmistir. Yani herhangi bir tarih vermek dogru olmamakla birlikte asirlardir devam eden bir kültürdür diyebiliriz. Köylerde yogun olarak tercih edilmiyor. Artik günümüz sartlarina uygun kiyafetler tercih ediliyor. Bunlar zaten alan arastirma da teyzelerin ve ninelerin sandiktan çikan ürünleriydi” seklinde konustu.