TZOB Baskani Bayraktar Açiklamasi 'Akdeniz Bölgesi'nde Ayçiçegi Hasadi Basladi, Çiftçilerimiz Bekledigi Verimi Alamiyor'
Türkiye Ziraat Odalari Birligi (TZOB) Genel Baskani Semsi Bayraktar, "Akdeniz Bölgesi’nde ayçiçegi hasadi basladi, çiftçilerimiz bekledigi verimi alamiyor" dedi.
"Ayçiçegi, ülkemiz ekonomisi açisindan oldukça önemli bir yere sahiptir. Tohumlari yüzde 40-45 oraninda yag içermekte olup, sivi yag tüketimimizin yüzde 80’i ayçiçeginden elde ediliyor. Küspesinin içerdigi yüzde 30-40 oranindaki protein ile de degerli bir yem olarak hayvan beslemesinde kullaniliyor" diyen Bayraktar, açiklamasini söyle sürdürdü:
"2022 yilinda yaglik ayçiçegi üretimi 2 milyon 550 bin tona ulasti. Bu üretim ülkemiz için bir rekordur. 2022 yilinda gerçeklesen rekor üretime karsilik fiyatlarin düsük olmasi ile 2023 yilinda ekim alanlari azaldi. 2023 yilinda ekim alanlarinda görülen azalma ile üretim 2 milyon 198 bin tona geriledi. Türkiye Istatistik Kurumu ilk tahmin sonuçlarina göre ise bu yil ayçiçegi üretiminin yüzde 8,7 artisla 2 milyon 390 bin ton olmasi bekleniyor. Ülkemizde 59 ilimizde ayçiçegi üretimi yapiliyor. Ayçiçegi üreten illerin basinda Edirne gelirken bu ili Adana, Tekirdag, Kirklareli ve Konya illeri takip ediyor. Nisan ayinda ekilen ayçiçeginin hasadi ilk olarak Temmuz ayi ortasinda Çukurova’da basladi.
Agustos ayi itibariyla Marmara Bölgesi ve diger bölgelerde de baslayacak. Bu yil ayçiçegi üretiminin yogun olarak gerçeklestirildigi illerde bahar aylarinda çiftçilerimiz bekledigi yagisi alamadi. Yaz aylarinda sicakliklar mevsim normallerinin üzerinde gerçeklesti. Haziran ayi son 53 yilin en sicak haziran ayi oldu. Bu yil artan asiri sicakliklar çogu üründe oldugu gibi ayçiçeginde de verimde azalmaya neden oldu. Bu nedenle çiftçilerimiz ayçiçeginde bekledigi verimi alamiyor."
"Ayçiçeginde yeterliligimiz son yillarda düsüyor"
Türkiye’de tüm çabalara ragmen ayçiçeginde üretimin yeteri kadar artirilamadigini belirten Bayraktar, "Artan nüfusa paralel kisi basi tüketim de yillar itibariyle artis gösteriyor. 2022/2023 döneminde kisi basi tüketim 56,5 kilogram ile son 20 yilin en yüksek seviyesine ulasti. 2022 yilina kadar artan üretime ragmen, 2015 yilinda yüzde 79 olan yeterlilik oranimiz yüzde 51’e geriledi. Ayçiçegi üretimimizin ülke ihtiyacini karsilamada yetersiz kalmasi nedeniyle söz konusu üretim açigi ithalat yoluyla karsilaniyor. Ülkemiz ayçiçeginde baslica ithalatçi ülkeler arasinda yer aliyor. Ayçiçegi tohumu, yagi ve küspesi için toplam ödedigimiz döviz 2023 yilinda 2 milyar 67 milyon dolar oldu. Son 5 yilda ayçiçegi tohumu, yagi ve küspesi için ödedigimiz bedel yüzde 117 oraninda artti. 2024 yili 5 aylik verilerine göre 892 milyon 766 bin dolar degerinde ithalat yapildigi görülüyor" dedi.
"Ayçiçegi üreticilerimiz piyasada yeterli geliri elde edecek fiyatin olusmasini bekliyor"
Ayçiçeginde fiyat, üreticilerin refahi için ne kadar önemliyse, ayçiçegi üretiminin istenilen düzeyde artmasi için de o derece önemli oldugunu ifade eden Bayraktar, "Artan maliyetler ve azalan verimle beraber çiftçilerimiz yeterli geliri elde edecegi fiyatin olusmasini bekliyor. Geçtigimiz günlerde Çukobirlik 2024/2025 kampanya dönemi için yaglik ayçiçegi alim fiyatini yüzde 24,4 oraninda artirarak brüt kilo basina 15 lira 30 kurus olarak açikladi.
Üreticilerimiz artan maliyetler karsisinda bu fiyati yeterli bulmuyor. Basta Trakyabirlik olmak üzere, Karadenizbirlik, Tarim Kredi Kooperatifleri gibi alici kurumlar ayçiçegi alim fiyatini belirlerken artan girdi maliyetleri, enflasyon orani ve üreticilerimizin kârini da göz önüne almalidir. Ülkemizde ayçiçegi üretimini artirmak ve halkin temel tüketim maddesinde ithalata bagimliligi azaltmak için üretmeye istekli çiftçilerimiz var. Yeter ki çiftçilerimiz ürettigi ayçiçeginden yeterli geliri elde edebilsin. 2022 yilinda çiftçilerimiz üretti, ülkemiz için rekor üretimi gerçeklestirdi. Fazla üreten çiftçilerimiz, düsük fiyatla gerçeklestirilen ithal ürünler karsisinda magdur edilmemelidir. Son iki yildir fiyatlarin gerilemesi ile ayçiçeginde ekim alanlari azaldi. Öte yandan iklim degisikligi ile asiri sicaklar da ayçiçegi üretiminin daha da artirilmasini engelliyor. Ithalata ödenen milyarlarca liranin üreticilerimize aktarilmasiyla üretimimizi artirabilir, kendimize yeterli hale gelebiliriz" seklinde konustu.
"Ayçiçegi üreticilerimiz yeterli geliri elde edemezken, tüketicilerimiz ayçiçegi yagini pahali tüketiyor"
Ayçiçeginde iki yilda üretici fiyatlarinin maliyet seviyesinde kaldigini dile getiren Bayraktar, "Çiftçilerimiz yüksek girdi maliyetlerini karsilayarak üretimini devam ettirmekte zorlanirken, tüketicilerimiz ise uygun fiyatla yag tüketemiyor. Yaptigimiz üretici market fiyat çalismalarinda, yag fiyatlarinda son yillarda önemli artislar oldugunu görüyoruz. 2024 yili Ocak ayinda ayçiçegi yagi litre fiyati 58 lira iken Haziran ayinda yüzde 15 oraninda artarak, litre fiyati 67 liraya yükseldi. 2024 yili Haziran ayinda son bir yilda yüzde 47 artis oldu. Halkimizin en çok tükettigi yag olan ayçiçegi yaginda görülen bu fiyat artisini kontrol edebilmek ve disa bagimliligimizi azaltmak için ayçiçegi üretimimizi artirmamiz sarttir. Üretim olmadan tüketim olmaz. Üretim planlamasi yapilacak ürünler arasinda ayçiçegi mutlaka olmalidir" ifadelerini kullandi.
Üreticilerin yüksek girdi fiyatlariyla üretimlerini devam ettirdigini hatirlatan Bayraktar, "Haziran ayi itibariyla girdi fiyatlarini inceledigimizde; mazot fiyatlari yillik yüzde 78,5, gübre fiyatlari yüzde 51, tarim ilaci fiyatlari da yüzde 58 oraninda artti. Bu maliyet yükü altinda üretim yapan çiftçilerimiz emeginin karsiligini almasi sarttir. Önümüzdeki üretim sezonunda bazi ürünlerde baslanacak olan üretim planlamasinda ayçiçegi mutlaka olmalidir. Üretimine izin verilecek il ve ilçelerde ayçiçegi üreticilerimize fiyat ve pazarlama garantisi verilmeli, destek miktarlari planlama öncesinde açiklanmalidir. Ayçiçegine verilen prim, gübre ve mazot destekleri de üreticilerimiz açisindan büyük önem tasiyor. Desteklerin en az girdi enflasyonu oraninda artirilmasi gerekiyor. Ülke içi üretimin korunmasi ve artirilmasi için ayçiçegi ve ürünlerinde gümrük vergi oranlari yil boyunca yüksek tutulmalidir. Üreticilerimizin alin terinin karsiligini aldigi bir sezon olmasi en büyük temennimizdir" diye konustu.