Cam Dösemesinin Altinda Sergilenen Eserlerle Adeta Müze Olan Atik Mustafa Pasa Camii Ibadete Açiliyor
Fatih’te Kristos Pantepoptes Kilisesi olarak 1059’da insa edilen ve Sadrazam Koca Mustafa Pasa tarafindan camiye dönüstürülen yapinin 2021 yilinda baslanilan restorasyonunda sona gelindi. Bizans mimarisine ait çini, mermer ve sütunlarin yani sira cehennem tasvirlerinin yer aldigi freskler kesfedilen caminin zemini camla dösenerek adeta müzeye çevrildi. Yarin ibadete açilacak olan 965 yillik caminin son hali ise havadan görüntülendi.
Yapinin içi, bir metre kadar toprakla dolduruldugu için katmanda yapilan kazilarda, Bizans devrinin özgün kotuna inilerek zeminde zengin bir döseme mozaigiyle karsilasildi. Restorasyon çalismalari çerçevesinde Bizans mimarisine ait çini, mermer ve sütunlarin yani sira cehennem tasvirlerinin yer aldigi fresklerin kesfedildigi yapinin zemini camla kaplanarak adeta müzeye çevrildi. Halisi kaldirildiktan sonra ortaya çikan cam zeminin altina dösenen isiklandirma sistemiyle, Bizans ve Osmanli tarihine isik tutan eserler sergileniyor. Yerli ve yabanci turistlerin ziyaret noktalari arasinda yer alan cami, Sahabe Cabir bin Abdullah’in türbesinin olmasi sebebiyle halk arasinda Hazreti Cabir Camii adiyla da biliniyor. Restorasyonda depreme karsi da güçlendirilen 965 yillik tarihi cami yarin ikindi namazinin ardindan ibadete açilacak. Öte yandan, restorasyonu tamamlanan tarihi camiinin son hali havadan görüntülendi.
“Cam dösemenin altinda restorasyon sirasinda çikmis arkeolojik buluntular sergilenecek”
Hz. Cabir Camii’nin tarihi hakkinda bilgi veren Vakiflar Istanbul 1. Bölge Müdürlügü Sanat Eserleri ve Yapi Isleri Sube Müdürü Feyyaz Fidan, “Hz. Cabir Camii diger adiyla Atik Mustafa Pasa Camii 1059 yilinda bir manastir yapisi olarak insa edildi. Sultan 2. Bayezid’in sadrazamlarindan Koca Mustafa Pasa tarafindan camiye çevrildi. Hz. Cabir Camii, içerisinde Istanbul kusatmasi için gelen Sahabe Cabir bin Abdullah’in türbesinin olmasi sebebiyle Hz. Cabir Camii olarak da bilinmektedir. Yaklasik bin yildir ayakta duran bu yapi tarihsel süreçte birçok deprem ve yangina maruz kaldi. 1509 depreminde bir hasar aldigini kaynaklardan ögrenebiliyoruz. 1792 yilindaki Balat yangininda ve küçük kiyamet olarak adlandirilan Istanbul depreminde bir hasar aldi. Bu depremde minaresi yikildi, kubbesi de tahribata ugradi. Yikilan eski minare yerine kesme tastan bir minare insa edildi. Kültür ve Turizm Bakanligi Vakiflar Genel Müdürlügü olarak Hz. Cabir Camii’nin rölöve ve restitüsyon projelerini 2018 yilinda Koruma Kurulu’na onaylattik. 2021 yilinda ise restorasyon çalismalarina basladik. Öncelikle arastirma kazilari ve raspa çalismalari yaptik. Bu yapi içerisinde 1 metreye kadar kazi yapildi ve 1 metre sonunda yapinin ilk dönemine ait opus sectila ismiyle biline döseme bulundu. Cam dösemenin altinda restorasyon sirasinda çikmis arkeolojik buluntular, seramik ve mozaik parçalari, Osmanli dönemine ait özgün seshaneler gibi restorasyonda çikmis eserler sergilenecek. Hali kaldirildiginda ziyaretçiler bu görüntüyle karsilasacaklar” dedi.
“Restorasyonda depreme karsi yapi güçlendirildi”
Restorasyonu tamamlanan Hz. Cabir Camii’nde yapilan çalismalari anlatan Feyyaz Fidan, “Yapinin iç ve dis bedeninde raspa yapildi. Eski onarimlarda yapilmis çimento esasli sivalar raspa edildi ve iç yüzeylerde freski sivalara rastlandi. Freski sivalar ve ’opus sectila’ belgelemesiyle, konservasyonu yapildi. Bilim Kurulu karari dogrultusunda yapinin katmanlarinin gösterilmesi adina harim içerisinde çelik konstrüksiyon ve üzerine cam bir döseme yapildi. Caminin iç tezyinati hakkinda bilgi vermek gerekirse, bitkisel kalem isleriyle süslenmis bir yapidir. Ve restorasyonda kalem islerinin ihyasi tamamlandi. Dis cephede özgün harç terkibine uygun derz yapildi. Bu restorasyonda depreme karsi da yapi güçlendirildi. Enjeksiyon imalati yapildi. Minaresi serefe kotuna kadar söküldü ve özgün tekniginde tamamlandi. Kubbe üst örtüsü kursunlari yenilendi. Kirpi saçak imalatlari yapildi. Içlik, disiklar, tüm kapilar, pencereler özgün malzeme cins ve boyutunda yenilendi. Özgün türbe kapisi ve Mahmud Günesi fümigasyon isleri yapildi. Hz. Cabir Camii’nin restorasyonunu en kisa sürede tamamlayarak ibadete açilmasini planliyoruz” ifadelerini kullandi.