Gümüshane'deki Satala Antik Kenti'nde Tarih Yeniden Yaziliyor
Roma Imparatorlugu’nun dogu sinirinda günümüze kadar ulasabilmis tek kalesi, Anadolu’da kazi çalismasi yapilabilen tek Roma Lejyon kalesi ve 5 Roma Imparatorunun ziyaret ettigi tek lejyon kalesi olan Satala Antik Kentinde kazi çalismalari devam ediyor.
Kazi çalismalari Kültür ve Turizm Bakanligi’nin Gümüshane Valiligi ve Il Özel Idaresi ile Kelkit Kaymakamligi ve Kelkit Belediyesi’nin katkilariyla gerçeklestirilen kazi çalismalari Bartin Üniversitesi Arkeoloji Uygulama ve Arastirma Merkezi Müdürü Doç.Dr. Sahin Yildirim ve ekibi tarafindan sürdürülüyor.
Roma Imparatorlugu’nun Apollinaris Lejyonu da denilen 15.Lejyonunun yaklasik 600 yil hüküm sürdügü Satala Antik Kentinin Roma’nin 5 imparatoru tarafindan ziyaret edilen çok önemli bir kale oldugu biliniyor.
Bugüne kadar yapilan kazi çalismalarinda 2 bin yillik lejyon kalesi duvarlarinin yanisira erken tunç çagi ve Urartular dönemine kadar bulgular elde edilen kazi çalismalarini yerinde incelemek için protokol üyeleriyle birlikte bölgeye giden Gümüshane Valisi Alper Tanrisever, kazi çalismalari ve Satala’nin geçmisiyle ilgili Doç.Dr. Sahin Yildirim’dan bilgi aldi.
Ilk olarak kazi evinde brifing alan Vali Tanrisever daha sonra kazi alaninda incelemelerde bulundu. Gölbasi mevkiindeki Roma döneminden kalma su havuzunun önünde gazetecilere açiklama yapan Vali Tanrisever, Kelkit ziyaretinde kendisini en fazla etkileyen seylerden birisinin Satala Antik Kenti oldugunu söyledi.
“Tarih burada yeniden yazilacak”
Satala için “Iyi ki geldim, iyi ki gördüm” ifadelerini kullanan Vali Tanrisever, “Her ne kadar onunla ilgili fotograflara baksam da haberler okusam da yerine bizzat gelip görmeden olmuyor. Burasi bir Zeugma olacak belki. Ufkumuzun çok daha ötesinde çok daha genis kapsamli bir sey de olabilir burada. Onun için ayrica bir girisimlerde bulunacagimi simdiden söylemek isterim. Burasi Gümüshane’nin, Kelkit’in, Türkiye’nin önemli bir degeri olacak. Belki de tarih burada yeniden yazilacak” dedi.
Roma Imparatorlugunun çok önemli bir lejyonunun bulundugu alanda Urartulara ait bulgularin da tespit edildigini hatirlatan Vali Tanrisever, “Bu çalismalara destek verecegiz. Valiligimiz, Kaymakamligimiz ve Kelkit Belediyesi olarak bu çalismalara her türlü destegi verecegiz. Insallah Gümüshanemize, ülkemize çok önemli bir turistik destinasyon kazandirmis olacagiz. Hocalarimizin bu kesifleriyle Anadolu’daki tarih yeniden yazilacak” diye konustu.
“Satala, Roma Imparatorlugunun Dogu’daki en büyük yerlesimlerinden birisi”
Satala’da ilk günden beri kazi çalismalarini gerçeklestiren ve tarihsel birçok önemli bulguyu ortaya çikaran Doç.Dr. Sahin Yildirim da “Satala Antik Kenti Roma Imparatorlugunun Dogu’daki en büyük yerlesimlerinden birisi ve 15. Lejyonun ana üssü durumunda. Bugün Valimiz Alper Tanrikulu ziyaret ederek desteklerini bize belirtti.
Bu bizim için çok önemliydi. Hem Roma lejyon kalesinde yürüttügümüz çalismalar hem de Gölbasi mevkiinde mezarlarin oldugu bölümde yapmis oldugunuz çalismalar bu seneki çalismamizin ana unsurunu olusturmakta. Bununla beraber özellikle bu lejyonlarin bulundugu kale binalarinin mimarisiyle ilgili de çalismalar yürüttük. Yaptigimiz çalismalar sirasinda milattan sonra 2.yüzyilin baslarina tarihlendirilen verilere ulasmis durumdayiz. Urartu dönemine tarihlendirilen, daha erken dönemlere tarihlendirilen yapi kalintilariyla ve mezarlarla da karsilastik” dedi.
“Çevre düzenleme ve müze projeleri Satala’nin bu bölgedeki varligini daha da artirir”
Satala’nin Kuzey Dogu Anadolu’daki en önemli antik kent oldugunu vurgulayan Doç.Dr. Yildirim, “Uzun yillar burada yürütülecek çalismalarla buranin öneminin artacagini düsünüyoruz. Ayni zamanda da büyük bir turizm potansiyeline sahip. Biz ve benden sonra görevi devralacak hocamizla buradaki çalismalari ilerletmeyi ve projeleri hayata geçirmeyi planliyoruz. Özellikle çevre düzenleme ve müze projelerini hayata geçirdigimiz takdirde Satala’nin bu bölgedeki varligini daha da arttirmis olacagiz” ifadelerini kullandi.
“Anadolu’da Roma Imparatorlugunun 5 imparatorunun birden geldigi Satala’dan baska kent yok”
Anadolu’da Roma Imparatorlugunun 5 imparatorunun birden geldigi tek kentin Satala oldugunu ve bu nedenle de Satala’nin çok önemli kent oldugunun altini çizen Yildirim, “Imparatorlarin buraya geldiklerini biz tarihi kaynaklardan biliyoruz. Özellikle Hadrian’in buradaki tas olan kaleyi insa ettirdigini söyleyebiliriz. Satala antik kenti Roma Imparatorlari için önemli bir yere sahip. Anadolu’da 5 Roma Imparatorunun ziyaret ettigi bir antik kent neredeyse yok. Bu bakimdan da çok önemli bir yerlesim” dedi.
Roma Imparatorlugu’nun Anadolu’da 4 büyük lejyonundan sadece Satala’nin ayakta oldugunu hatirlatan Yildirim, “Roma’dan günümüze kadar bu lejyonlardan hiçbirisinde çalisma yapilamamis. Zeugma’da ufak bir çalisma yapilmis o kadar. Çalisma yapilamamasinin nedenlerinden birisi de barajlar. Birecik baraji, Keban baraji gibi barajlarin yapimi ile Firat kenarinda bulunan yerlesimlerin bir bölümü maalesef sular altinda kaldi. Suan günümüzde Roma Imparatorlugu’nun dogu siniri hakkinda kazi yapilabilen tek yerlesim yeri burasi. Yaptigimiz çalismalar sirasinda Roma lejyonerlerine ait hem askeri materyallerle hem de yapi kalintilariyla karsilastik” diye konustu.
Satala’nin kitabi çikiyor
Yildirim bu yilki çalismalarin 15 Agustos’ta basladigini bir aylik çalisma yapmayi planladiklarini belirterek, yayin asamasina geçtikleri için buradaki buluntularin degerlendirmesi amaciyla bir süre eserler üzerine çalisma yapacaklarini, arazi çalismasini kisa tutacaklarini ve bugüne kadar yaptiklari çalismalarla ilgili kitabin birkaç ay içinde yayinlanacagini sözlerine ekledi.