(Özel) 500 Yillik Sanat Yok Oluyor

Ayvacik’ta, üretimi çok zahmetli olan ve kök boya kullanildigi için renkleri solmayan Osmanli’dan kalma yaklasik 500 yillik el dokumasi haliciligi unutulmaya yüz tuttu. Is adami Mehmet Ünal Sahin, yok olma tehlikesiyle karsi karsiya kalan Ayvacik’taki el dokumasi haliciligi kültürünü yasatmak ve gelecek nesillere aktarmak için 500’ün üzerinde olusturdugu Ayvacik halilari koleksiyonuna gözü gibi bakiyor. Sahin, halilari yilda bir kez günese çikariyor. Çeyrek, seccade, taban, kelle boyunda içerisinde 100 yillik geçmisi bulunan, üzerine islenen motif ve desenlerle birçok duygu ve hikayeyi de içinde barindiran 500’ün üzerinde Ayvacik halilari yaklasik bir hafta güneste kaliyor. Sonrasinda depoda kuru yerde istifleniyor. Dron ile görüntülenen halilar, görsel sölen olusturdu.

Ayvacik’ta el dokuma halicigi yapan kimsenin kalmadigina dikkat çeken is adami Mehmet Ünal Sahin, “Bu kültürü devam ettirelim. Atki, argaç ve çözgü ipi. Üçü de ayri bir büküm olur. Bu bir sanattir. Bu sanati yillarca okumasi, yazmasi olmayan analarimiz, nenelerimiz yapti. Muazzam bir mühendislik düsüncesi. Bizi suanda ilgilendiren ve okumaya çalistigimiz halilar üzerindeki sembollerdir. Halilar üzerindeki semboller organik degil, geometriktir. Geometrik desenler kesisir. Bunlardan çok ifadeler çikarmislardir. Halilar da bunlarin dokunus sekillerine göre isim almistir. Bizim için önemli olan turna kuslarinin uçusunu sembolize etmistir. Ayni zamanda orada bereketi sembolize etmistir. Genç kizlar hayatlari boyunca çocuklarina kalabilecek çeyiz dedigimiz halilari yapmislardir. Evlerinde vardir. Evleneceklerinde ya da evlendiklerinde damada, sonuçta görücü usulü ile evlenme var. Direkt söyleyemediklerini hali üzerinden söylerler. Siir gibi o halinin içinde duygu ve düsüncelerini hitap eder. Kadinlarimizin, kizlarimizin yaninda erkeklerimiz de hali dokurdu. Maalesef son zamanda hiç kalmadi. Hiç kimse hali dokumuyor” dedi.

Ayvacik ilçesinde, Osmanli’dan kalma 500 yillik kök boya ile yapilan el dokumasi halicilik kültürüyle dedesinin de hali biriktirdigini, kendisinin de keyifle bu halilari biriktirdigini kaydeden Sahin, “Bu kültürü gelecek nesillere de birakmak istiyorum. Onun için bu halilarin iyi bir bakima ihtiyaci var. Yilda bir defa bu halilari günes tarlasi diye genis alanlara yayiyorum. Burada bir hafta, 10 gün günesliyor. Sonra depomuza kuru yere istiflemeye götürüyorum. Kültürel degerlerimizi yasatalim. Halilarimiz 100 yildan günümüze kadar gelir. Daha eskisi yok. Daha eski halilar artik antika olmus niteliktedir ve kullanilan evlerde vardir. Bu halilarin dogal, kök boya olmasi daha fazla uzun ömürlü olmasini sagliyor. Bu halilari, güve ve rutubetten koruyacaksiniz. Güneslendireceksiniz. Arada bir istif bozup, yeniden yapacaksiniz. Zaten bu kültürler yok oluyor ama bu el dokuma insanlarla birlikte gidiyor, eriyor, çürüyor. Mutlaka ve mutlaka bu kültürün yasatilmasi lazim. Bunlar koruma altina alinmali. Bu da bir vatandaslik görevidir. Gelecek nesillere bu kültürün akimini, ne anlattigini anlatma bakimindan önemli bir faktördür. Bu halilar bir bina altina, bir koruma altina alinabilir. Artik el dokumasi halicilik kültürünün son dönemleri yasaniyor” diye konustu.

Devletin bu halilari koruma altina almasi gerektigini de dikkat çeken Mehmet Ünal Sahin, Azerbaycan’da el dokumalariyla ilgili müze yapildigini belirtti.

Azerbaycan’da, Iran’da ve Afganistan’da haliciligin ünlü oldugunu kaydeden Sahin, “Koleksiyonum sadece ve sadece Ayvacik’ta dokunan halilardan ibarettir. Degisik bölgelerin halilari yoktur. Bu koleksiyon halilar sadece Ayvacik bölgesi kültürüne aittir. Baska bölge halisi bulundurmadim ve o halilara yatirim yapmadim” seklinde konustu.