Aydin Daglarinda Esekler Halen Revaçta
Dünyanin en kaliteli incir ve kestanesinin üretildigi Türkiye’nin en fazla zeytin agaci varligina sahip Aydin’in verimli daglarinda at, esek ve katirlar halen tarimin vaz geçilmezleri arasinda yerini koruyor. Özellikle teknolojiye ayak uyduramayan belli yasin üstündeki çiftçiler motorlu araçlar yerine yük hayvanlarini tercih ediyor. Motorlu araçlara göre daha hesapli bulunan yük hayvanlarina, gücü, uysalligi ve seriligine göre deger biçiliyor.
Aydin’in yaylalari ile ünlü Nazilli, Sultanhisar, Çine, Kösk, Germencik ve Koçarli ilçelerinde 55 yasin üzerinde olup çiftçiligi sürdüren pek çok kisi muhtaçliktan degil teknolojiye ayak uyduramadigindan dolayi at, esek ve katirlarla ulasim ve yük tasima islemlerini sürdürdügünü belirtti.
Yük hayvanlarinda aranan en büyük özellik ise uysalligi ve sahibine isirma ve tepme gibi eylemlerle zarar vermemesi.
Aydin’in Sultanhisar Ilçesi’ne bagli Atça Uzunlar Mahallesi sakinlerinden 57 yasindaki Muammer Gür, çocuklugundan bu yana tarimsal faaliyetlerini esegi ile sürdürdügünü söyledi.
Alisabilenler ve kullanmasini becerenler için arazi tasiti kullanmanin zaman ve rahatlik bakimindan çok avantajli oldugunu belirten Muammer Gür, “Motorlu tasit kullanimi serilik bakimindan çok avantajli ancak masrafi agir oluyor. Basta benim gibi araç kullanmasini beceremeyenler ve arazisi az olanlar için esek, at ve katir kullanimi daha iyi. Kullaniminda fazla dikkat gerektirmiyor. Yilin 10 ayi yük hayvanlari disarida kendi beslenme sorununu kendisi çözüyor. Bir de yükü sarip yolcu ettigimizde bahçeden eve kendisi gidebiliyor” diyerek çocukluk ve genlik yillarinda araç yolu olmamasindan belli bir yastan sonra da araç kullanmayi ögrenemedigi için esek kullanmak zorunda kaldigini söyledi.
“Fiyatlari 10 bin liradan baslayip 40 bin liraya kadar ulasiyor”
Aydin’in dag köylerinde halen at, esek ve katirlarin iyi bir piyasasi oldugunu özellikle mahsul hasat sezonu öncesinde fiyatlarin yükseldigini belirten Muammer Gür, “Bu hayvanlari dönemlik kullananlar oldugu gibi ömürlük kullananlar da oluyor. Herkes arazisinin durumu ve isine göre yük hayvani aliyor. Ancak hasat sezonu öncesi fiyatlar yüksek oluyor. Bugün iyi bir katirin fiyati 20 bin liradan baslayip 40 bin liraya kadar yükseliyor. Esek fiyatlari katira göre daha cazip. At ve katirlarda saban çekme kabiliyeti var ve çift sürmede usta ise fiyatlar daha da artiyor” diyerek Aydin daglarinda halen at, esek ve katirlarin tarimsal üretimde kullanildigini söyledi.
Bu arada TÜIK verilerine göre Türkiye’de Konya ilinden sonra en çok esek varligina sahip ilin Aydin oldugu açiklandi. Her geçen gün sayilari azalsa da Türkiye’de 20 yil önce yaklasik 944 bin olan at, esek ve katir varliginin 1995’te 7 yüz 31 bin’e, 2000 yilinda 4 yüz 89 bin’e, 2005’te 3 yüz 42 bin’e, 2010’da 2 yüz 11 bin 500’e, 2015’te yüz 55 bin’e 2020’de yüz 8 bin’e, 2021’te 99 bin 809, 2022’de ise 86 bin 455’e düstügü belirtildi. Aydin’da ise esek sayisinin yaklasik 5 bin oldugu ögrenildi.