Bakan Dönmez Açiklamasi 'Dogu Akdeniz Gazinin Da Türkiye Üzerinden Pazarlara Ulasmasiyla Ilgili Yeni Adimlar Atilabilir'
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakani Fatih Dönmez, “Belki önümüzdeki günlerde Dogu Akdeniz gazinin da Türkiye üzerinden pazarlara ulasmasiyla alakali yeni adimlar atilabilir” dedi.
Avrupa enerji piyasasinin Antalya’da bulustugu Europex’te konusan Bakan Fatih Dönmez, "Europex bu sene 20. yilini kutluyor. Küresel salgin süreciyle birlikte ortaya çikan enerji darbogazi, serbest piyasa dinamiklerinin korunmasi adina paydaslarin ne denli önemli oldugunu bir kere daha gösterdi” dedi.
“Elektrik ve dogal gaz piyasalarinda 5 kata varan astronomik rakamlar ortaya çikti”
Son yillarda enerji piyasasi arz sikintisi ve maliyet artislariyla büyük bir mücadele içerisinde olduguna dikkati çeken Dönmez, “Bunlara ilaveten yasadigimiz jeopolitik riskler, enerji piyasalarinin sürdürülebilirligini de tehdit ediyor. Covid-19’un yaralari henüz sarilmamisken, yasanan küresel kuraklik ve Rusya’nin Ukrayna savasi içinde bulundugumuz türbülansin siddetini daha da artirdi. Daha önceki enerji krizlerinden daha agir ve sonuçlari uzun döneme yayilacak zorlu bir süreci hep birlikte tecrübe ediyoruz. Bugün uzmanlarin da üzerinde ittifak ettigi üzere küresel enflasyonist baskilarin en önemli sebebi artan enerji fiyatlari. Bu durum tabii ki manipülatif fiyat hareketleriyle birlesince son dönemde enerji fiyatlarinda çok hizli bir yükselise neden oldu. Elektrik ve dogal gaz piyasalarinda 5 kata varan astronomik rakamlar ortaya çikti” ifadelerini kullandi.
“Enerji fiyatlarindaki asiri oynaklik, öngörülebilirlige önemli ölçüde zarar veriyor”
“Bu durum bize açikça sunu gösteriyor” diyen Dönmez, konusmasini söyle sürdürdü:
“Enerji politikalarimizi hem konjonktürel gelismelere hem de gelecekteki tehdit, firsat ve risklere göre yeniden dizayn etmemiz gerekiyor. Konjonktürel gelismeleri sadece günümüze yansiyan olaylar olarak degerlendiremeyiz. Bugün ortaya çikan ve yarinin enerji dünyasinda krize neden olabilecek her olayi uzun vadeli bir perspektifle ele almak zorundayiz. Bu nedenle, güçlü yanlarimizi daha fazla öne çikarip, zayif yönlerimizi de bir an önce iyilestirmemiz gerekiyor. Arz sikintisi ve fiyatlarda asiri oynaklik seklinde tezahür eden krizin etkilerinin son kullaniciya en az sekilde yansimasi için ülkeler bir dizi önlem paketini hayata geçirdi. Bu durum ülke ekonomilerine ekstra yük getirse de enerji piyasalarinin dengeye oturmasi adina atilmasi gereken adimlardi. Çünkü enerji fiyatlarindaki asiri oynaklik, ekonominin en önemli enstrümani olan öngörülebilirlige önemli ölçüde zarar veriyor.”
“Kisi basina düsen elektrik tüketimimiz yildan yila artiyor”
Bakan Dönmez, rekabet ortaminda mali açidan güçlü, istikrarli ve seffaf bir enerji piyasasi ortaminin korunmasinin her zaman birinci öncelikleri oldugunu vurgulayarak, “Çalismalarimizi her zaman tam rekabetçi enerji piyasasinin gelistirilmesi ve sürdürülmesi ilkesiyle yürütmek durumundayiz. Son dönemde hem arz güvenligimizi temin etmek hem de farkli kaynaklardan üretim yapan santralleri korumak için geçici düzenlemeleri hayata geçirdik. Türk enerji piyasasi güçlü ve dinamik bir büyüme egilimi gösteriyor. Kisi basina düsen elektrik tüketimimiz yildan yila artiyor. Sanayi sektöründe güçlü bir üretim istahi var. En önemlisi bu büyümeyi besleyecek güçlü bir enerji altyapimiz var. Bunlarin yani sira elektrikli otomobil stratejimiz ve onunla büyüyen, gelisen bir altyapiyi insa ediyoruz” seklinde konustu.
“Türkiye büyüme hikayesi olan bir ülke”
Türkiye’nin Pazar büyüklügü açisindan Akdeniz, Karadeniz, Balkanlar ve Ortadogu’nun en büyük pazarlar olma yolunda ilerledigine isaret eden Bakan Dönmez, “Her yil kendini gelistiren, kendini asan, bir sonraki noktayi kendisine yeni hedef olarak belirleyen bir Türkiye var. Dolayisiyla Türk enerji ürünlerinin gelecekteki olabilecek boyutunu ve bu piyasanin büyüme trendini hayal edebileceginize inaniyorum. Benzin, dizel, hidrojen, dogal gaz, yesil ürünler, sertifikalar kisacasi enerjinin her alanindaki büyüme trendimize güvenimiz tam. Önümüzdeki yillarda EPIAS’in pazar büyüklügünü ve bunun ürünlerindeki yansimalarini göreceksiniz. Türkiye, potansiyeli olan bir ülkeden ziyade, büyüme hikâyesi olan bir ülke. Bir ülkenin potansiyeli var demek, o ülkenin yolun basinda oldugunu gösterir. Türkiye, güçlü enerji altyapisi ve uluslararasi projelerdeki istikrarli ve güvenilir ortakligi sayesinde Avrupa’nin enerji arz güvenliginin saglanmasina da önemli katkilarda sunuyor” dedi.
“Avrupa’nin en büyük üçüncü ülkesi olduk”
Yerli ve yenilenebilir kaynaklari kullanmaya ve Ar-Ge çalismalariyla teknolojik alt yapiyi güçlendirmeye devam ettiklerini kaydeden Dönmez, “Türkiye, bugün 100 bin MW’i asan elektrik kurulu gücüyle Avrupa’da altinci, dünyada 14. sirada yer aliyor. Kurulu gücümüzün yüzde 54’ü yani yarisindan fazlasi yenilenebilir enerji kaynaklarindan olusuyor. 2021 yilinda 331 TWh elektrik üretimiyle Avrupa’nin en büyük üçüncü ülkesi olduk. 2022 Nisan ayinda yaptigimiz 25,92 TWh üretimin yüzde 55’ini yenilenebilir enerji kaynaklarindan sagladik. Bir önceki yilla kiyasladigimizda yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimimiz yüzde 11 oraninda artis gösterdi. 2021 yilinda elektrik ithalatimiz 2,33 TWh oldu. Yine ayni elektrik ihracatimiz ise bir önceki yila göre yüzde 68,56 artarak 4,19 TWh olarak gerçeklesti” ifadelerini kaydetti.
“Yeni adimlar atilabilir”
Türkiye bulundugu cografyada en yüksek kurulu güce sahip olduguna dikkati çeken Dönmez, “Türkiye, komsulariyla bu iliskiyi, bu ticareti gayet saglikli bir sekilde yürütmektedir. Türkiye, Avrupa’nin en ucunda yer alan bir ülke olmasi hasabiyle, Bizim dogudaki komsu ülkelerle de elektrik ticaretimiz var. Gürcistan, Irak, savastan önce Suriye ve geçmiste yine Iran ile elektrik ticaretimiz vardi. Simdi bu halkaya Azerbaycan’da eklendi. Gürcistan üzerinden Türkiye’ye belki Avrupa’ya elektrik transferini yapabilecegiz. Belki önümüzdeki günlerde Dogu Akdeniz gazinin da Türkiye üzerinden pazarlara ulasmasiyla alakali yeni adimlar atilabilir. Dogal gaz tarafina baktigimizda orada da devreye aldigimiz uluslararasi projelerin ne denli hayati oldugu ortaya çikti. Önümüzdeki yil kullanima baslayacagimiz Karadeniz gazi, Saros Körfezi’nde insasi devam eden FSRU tesisimiz ve dogal gaz depolama tesislerimizin kapasite arttirma çalismalariyla, arz güvenligimiz çok daha iyi bir noktaya gelecek. Sahip oldugumuz bu alt yapi ve kaynaklarla, ülkemiz yakin gelecekte Avrupa için referans fiyatin olusabilecegi bir ticaret merkezi konumuna gelecek. Çalismalarimizi bu vizyon dogrultusunda sürdürüyoruz” dedi.
“EPIAS’in yaklasik 7 yillik bir mazisi var”
Bakan Dönmez, konusmasini söyle tamamladi:
“Türkiye, elektrik üretiminde yerli kaynak ve teknoloji noktasinda belli bir noktaya geldi. Ancak bu sac ayaginin en önemli argümanlarindan biri de serbest piyasanin kurulmasi ve saglikli bir sekilde isletilmesidir. 2021 yilinda enerji piyasalarimizin serbestlestirilmesi adina Vadeli Elektrik Piyasasi, Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi ve Organize YEK-G piyasasi ve Vadeli Gaz Piyasasini devreye aldik. EPIAS’in yaklasik 7 yillik bir mazisi var. Ancak aradan geçen süre zarfinda Gün Öncesi ve Gün Içi Spot Elektrik Piyasalari, Dengeleme Güç Piyasasi, Vadeli Elektrik Piyasasi, Spot ve Vadeli Dogal Gaz Piyasalari, YEK-G ve Organize YEK-G Piyasasi gibi enstrümanlarla hem elektrikte hem de dogal gazda ürün ve süreleri artirarak önemli bir piyasa hacmi ve piyasa derinligi olusturdu.
EPIAS ile daha fazla katilimcinin yer aldigi bir enerji piyasasi meydana getirdik. Seffaf, istikrarli ve rekabetçi bir ortamda elektrigin ve dogal gazin serbest piyasa sartlarinda alim ve satimina imkan sagladik.
EPIAS’in, islettigi spot piyasalarda önemli ölçüde likidite artisi yasandi. Son 5 yillik dönemde Gün Öncesi Piyasasindaki eslesme miktari yüzde 65 artarak 2021 yilinda 203,06 TWh’ye ulasti. 2021 yilindaki Gün Içi Piyasasindaki eslesme miktari ise 13,08 TWh’ye ulasarak 2016’ya göre 15 kat artti.
EPIAS 2021’de Gün Öncesi Piyasasinda gerçeklestirilen islemler için toplamda 206,28 milyar TL’lik (15,53 milyar Euro) islem hacmine ulasti. Ayni yil için Gün Içi Piyasasinda gerçeklestirilen islemler için ise toplamda 14,56 milyar TL’lik (1,09 Mmlyar Euro) islem hacmine ulasmis oldu. Elektrik piyasalarinda gerçeklesen islem miktarinin dagilimina baktigimizda, ticarete konu elektrigin yüzde 42,06’si Gün Öncesi ve Gün Içi Piyasalarinda islem gördü. Buradaki ikili anlasma miktari da yüzde 56,07 oldu. Türkiye’nin enerji piyasasi dinamikleri düsünüldügünde spot piyasa hacminin çok fazla artmasini da saglikli bulmuyoruz.”