Trabzon'un Tarihi Geçmisi Kazilarla Ortaya Çikacak
Trabzon’da tarihi kalintilarin ortaya çikartilmasi yönünde çalismalar farkli noktalarda devam ederken Dogal ve Tarihi Degerleri Koruma Dernegi Baskani Doç. Dr. Coskun Erüz, kapsamli yapilacak çalismalarla bir çok tarihi kalintilarin daha ortaya çikabilecegini söyledi.
Ortahisar ilçesine bagli Pazarkapi Kaleboyu mevkiinde Büyüksehir Belediyesi’ne ait otopark insasi öncesi arkeojeoradar ve sismik çalismalarla tespit edilen kalintilar için müze tarafindan yapilan sondaj kazi çalismasinda antik Roma rihtim yapilari, kale koruma amaçli hendek duvari ve anitsal yapilara ait toprak alti kalintilarla Trabzon’un tarihi geçmisi bir kez daha gün yüzüne çikmisti. Otopark alaninda 5 farkli noktada yapilan sondaj kazi çalismasinda ortaya çikan M.Ö ve sonrasi Roma dönemine ait yapilar nedeniyle otoparkin çevresi kapatilarak güvenli hale getirilmisti. Topragin 4-6 metre altindan çikan yapilar için süren kazi çalismalarinda Roma Imparatoru Hadrianus (MS 117-135) dönemine ait sehrin antik liman surlarinin güneydogu kösesine ait kalintilar, Dogu Roma Imparatoru Justinyanus dönemine ait milattan sonra 6. yüzyil olarak tarihlendirilen sur duvarinin bir bölümü ve Geç Bizans-Komnen dönemi olarak bilinen 1461 öncesi döneme tarihlendirilen 150 metre uzunlugunda, 5-7 metre yükseklige sahip savunma ve savunma disi su yolu, gemi barinagi olarak kullanilmis olan su dolu hendegin duvari ortaya çikmisti.
Yine Ortahisar ilçesindeki Zagnos Vadisi içerisinde yer alan Içkale ve Yukarihisar bölgesinde yürütülen arkeolojik kazinin 1. etabinda obsidyenden yapilmis kesici alet, 80 adet farkli dönemlere ait sikke, seramik malzemeler, Osmanli dönemine ait tarihi parçalar ve IV. Ioannis döneminde yapildigi düsünülen bir duvar kalintisi ile Roma dönemine ait oldugu tahmin edilen 2 basit kiremit mezar bulunmustu. Zagnos Vadisi içinde yer alan Içkale’de tarihi kalintilarin çikarilmasi için vurulan kazmalar meyvesini verirken, ilk etap kazi çalismalarinda 80 adet farkli dönemlere ait sikke ve Roma dönemine ait oldugu tahmin edilen basit kiremit mezar bulunmustu.
Seramik malzemeler, Osmanli döneminde olusturulmus bir hazire, amforalar, pitoslar, çati kiremit parçalari, yangin lokasyonu ve tunç samdan kaidesi gibi eserlerin bulundugu arkeolojik kazida 4. John döneminde yapildigi düsünülen bir duvar kalintisi da tespit edilirken, Bizans, Roma, Osmanli ve Helenistik dönemlere ait birçok eserin daha bulunabilecegi degerlendirilen bölgede sonlandirilan kazi çalismalari bu yilin Temmuz ayinda yeniden baslanacagi belirtildi.
"Arkeolojik park yada arkeolojik gösterim alani yapilacak"
Konuyla ilgili degerlendirmelerde bulunan Dogal ve Tarihi Degerleri Koruma Dernegi Baskani Doç. Dr. Coskun Erüz, Pazarkapi ve Moloz mevkiinde topragin altinda halen tarihi kalintilarin bulunabilecegine dikkat çekerek bu yöndeki çalismalarin daha kapsamli bir sekilde sürdürülmesi gerektigini söyledi.
Erüz, yapilacak kazi çalismalariyla limana ait tarihi kalintilarin ortaya çikabilecegine dikkat çekerek “Trabzon’a ait 2 bin 400 yillik kaydedilmis kentin varligina, tarihine, kalesine, limanin varligina dair kaydi olan bir sehir. Bu 2 bin 400 yillik limani kalesi nerede derseniz, kalesi bugünkü yerinde. Limani bugünkü Moloz dedigimiz mevkiinin Pazarkapi ve Moloz’un bulundugu alanda. Eger bu bölgenin alti kazinirsa limana ait mendirek yapilar hala topragin altinda, çikartilabilir. Belediyenin daha önce yapmis oldugu Kaymakamlik ve Belediye binalari sirasinda antik liman veyahut ta öncesine yapilara ait kalintilar çikmisti. Ama ne yazik ki kentsel duyarliliga ragmen tepkilere ragmen kazilarda o yapilarin bir kismi kirilip atildi. Sonrasinda ikinci kademe yine o bölgede Kadinlar Pazari dedigimiz Pazarkapi’nin surlarin dogu kisminda yapilan kazi sirasinda yine kalintilar ortaya çikti. Bu sefer o antik surlar ve antik yapilara ait izlerin daha genis boyutlu yapilar ortaya çikinca surlarin altinda o bölgede sag olsun Büyüksehir Belediye Baskaninin biz zatî, sahsi müdahalesi ve ilgisiyle orada rihtim oldugunu bildigimiz, düsündügümüz bir alanda arkeolojik park yada arkeolojik gösterim alani seklinde bir alan düzenlemesi için bir bosluk birakildi. Ayni sekilde yapilasma yapilirken, zaten kalenin önünde de bosluk birakilmisti" dedi.
"Trabzon’u Roma’ya getirmek demek turizmi Trabzon’a getirmek demek"
Söz konusu alanda uzmanlar nezdinde kazi yapildigini belirten Erüz, “Orada da suanda müze müdürlügü ve üniversitemiz uzmanlarinin denetiminde kazi yapiliyor. Yapilan kazi sonrasinda ortaya çikacak olan tasinir veya tasinmaz kalintilar raporlanacak, belgelenecek ne olduklari net olarak bilimsel tekniklerle açiklanacak. Sonrasinda o alani sayin baskanin dedigi gibi insallah bir aksilik olmazsa bir açik hava müzesi seklinde o alan Trabzon’un Roma’ya açilan kapisi seklinde planlanacak ve hem Maras Caddesinin üst kisminda Tabakhane Vadisinin içinde hem de Kadinlar Pazarinin arkasindaki alanla birlikte orasi 1300’lerde yapilmis olan sur duvarinin altinda da aslinda ayni yapilarin devami olmasi çok büyük muhtemel. Mutlaka Pazarkapi’nin ikinci kentsel dönüsüm kismi yapilirken orada da mutlaka arkeologlarin sondaj yaparak önce jeofizik yöntemiyle zeminin taranmasi akabinde arkeolojik sondajlar yapilmak suretiyle tarihi yapilarin belirlenip ondan sonra üzerine kentsel dönüsüm planlari ve projeleri yapilmasinda fayda var. Trabzon 2 bin 400 yillik kadim bir kent. Roma, Bizans ve Osmanli’da eyalet baskentligi yapmis , Kommen krali zamaninda baskentlik yapmis bir cografya. Dolayisiyla cografyanin baskentidir bu baskente yarasir sekilde Trabzon’un tarihini açiga çikartip mutlaka müzelestilmesi ve halka sunulmasi gerekiyor. Çünkü Trabzon’u Roma’ya getirmek demek turizmi Trabzon’a getirmek demek. Trabzon’da bacasiz sanayi dedigimiz turizm sayesinde daha çok insanin kültür turizminden para kazanmasi anlamina geliyor. Trabzon’da su anda maalesef kültür turizminin adi yok, bunun adini koymakta Roma ile baslatmak gerekiyor ki; sag olsun sayin belediye baskanimiz ve valimiz de bu konuda duyarli. Para mi kültür derken isin arasina karisiyoruz su anda biz kültürü ön plana çekersek tarihi açiga çikarirsak eminim bir sonrasinda para da pesinden gelecek” diye konustu.
"Amacimiz Trabzon’a bir arkeoloji müzesi kazandirmak"
Trabzon Büyüksehir Belediye Baskani Murat Zorluoglu ise hedeflerinin Trabzon’a mutlaka bir arkeolojik müze kazandirmak oldugunu ifade ederek kazi çalismalarini kendi dönemlerinde baslattiklarini belirtti.
Zorluoglu, “Trabzon tarihinde Ortahisar bölgesinde kazi çalismalarini ilk biz baslattik. Bundan önce bu sekilde bir çalisma görmedik. Yukari hisarda da var. Kadinlar Halinde bilimsel bir sekilde uzman arkadaslar çalisiyor. Bunlarin daha da artirilmasi lazim. Trabzon’un arkeolojik anlamda mutlaka daha fazla çalisma görmesi lazim. Hedefimiz bu çalismalarin neticesinde Trabzon bir arkeoloji müzesi kazandirmak. Trabzon 4 bin yillik tarihe sahip bir sehir olarak bir arkeolojik müzeyi hak ediyor ancak arkeolojik müze olabilmesi için bir takim tarihi esyalarin kazilarda elde edilmesi lazim. Dolayisiyla müzeye disardan bir sey getirecek halimiz yok. Bunlar kiymetli isler” diye konustu.