Kosova Ve Sirbistan 'Plaka Krizi'nde Uzlasamadi
Avrupa Birligi (AB) Dis Iliskiler ve Güvenlik Politikasi Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Belgrad-Pristine Diyalogu Yüksek Düzeyli Toplantisi sonrasi yaptigi açiklamada, Kosova ve Sirbistan arasinda araç plakalari nedeniyle artan gerginligin düsürülmesine yönelik taraflar arasinda bir anlasmaya varilamadigini bildirdi.
Belçika’nin baskenti Brüksel’de AB Dis Iliskiler ve Güvenlik Politikasi Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Sirbistan Cumhurbaskani Aleksandar Vucic ve Kosova Basbakani Albin Kurti ile yaptigi ayri ayri görüsmelerin ardindan Kosova ve Sirbistan arasindaki Belgrad-Pristine Diyalogu Yüksek Düzeyli Toplantisi’na baskanlik etti. Toplantilarin ardindan basin toplantisi düzenleyen Borrell, “Kosova Basbakani Albin Kurti ve Sirbistan Cumhurbaskani Aleksandar Vucic’i burada Brüksel’de acil bir toplanti için agirladim. Ikisi de Brüksel’e gelerek bu toplantiya katildi.
Bunu yapmalari önemliydi, çünkü kendimizi yine baska bir kriz durumunda bulduk. Bu, son kriz toplantisindan sadece üç ay sonra oluyor. Bu seferki kriz, önceki krizden kaçinmak için agustos ortasinda Brüksel’e gelmek zorunda kaldigimdan daha kötü. Agustos ayindan bu yana araç plakalari konusundaki anlasmazlik daha da kötülesti” dedi.
“Karakollarda 50’den az Kosovali Arnavut polis memuru görev yapiyor”
Kosova’nin 22 Kasim’dan itibaren araçlarini yeniden tescil ettirmemis olanlar için para cezasi vermeye karar verdigini hatirlatan Borrell, “Sonuç olarak Kosovali Sirplar, Kosova’nin kuzeyinde kurumlardan çekildiler. Bu da 600 civarinda polisin üniformasini çikardigi anlamina geliyor. Yargiçlar ve yerel yönetim çalisanlari da istifa etti. Su anda bölgedeki polis karakollarinda 50’den az Kosovali Arnavut polis memuru görev yapiyor, ki bu kesinlikle yeterli degil. Bu, çok tehlikeli bir güvenlik boslugu. Zaten çok kirilgan bir durumda olan bölgede yeni bir bosluk demektir. Evet, orada bir misyonumuz var, EULEX misyonumuz var ve ayrica KFOR’un birlikleri de var ama yerel polisin rolünü üstlenemezler. Bu onlarin yetki alaninda degil” dedi.
“Son teslim tarihinden son teslim tarihine, krizden krize”
Borrell, “Avrupa Birligi ve uluslararasi ortaklarimiz defalarca gerginligin azaltilmasi yönünde çagrida bulundu, ancak sonuç alinamadi. Bugünkü toplanti, liderlerin durumu acilen yatistirma, baris ve istikrarin yeniden tesis edilmesini ve en önemlisi çok agir sonuçlari olan bir krizin önlenmesini saglama sorumluluguyla ilgiliydi. Geçtigimiz yazdan bu yana kalici kriz yönetimiyle mesgul olduk ve birbiri ardina son teslim tarihlerinden kaçinmaya çalisiyoruz. Son teslim tarihinden son teslim tarihine, krizden krize. Bu, asil sorunu çözemedigimiz anlamina gelir. Asil mesele, bu tür kriz durumlarini çözecek ve önleyecek iliskilerin normallestirilmesidir. Zira temel nedenler plakalarin çok ötesine geçmektedir” dedi.
“Bu krizler ve teslim tarihleri kisir döngüsünün sona ermesi gerektigini açikça ifade ettim”
Borrell, “Her iki tarafa da bu sekilde devam edemeyecegimizi, bu krizler ve teslim tarihleri kisir döngüsünün sona ermesi gerektigini açikça ifade ettim. Hem Cumhurbaskani Vucic hem de Basbakan Kurti, güçlü yetkilere sahip seçilmis liderlerdir. Avrupa yolunda ilerleyebilmeleri için liderlik ve anlasmazliklarini çözme ve iliskilerin normallesmesini ileriye götürme iradesi göstermelerini bekliyoruz” ifadelerini kullandi.
“Önerimi Sayin Vucic kabul etti ancak Sayin Kurti kabul etmedi”
Normallesme perspektifi açisindan beklenen sonucun alinamadigini bildiren Borrell, “Bugün normallesme perspektifi açisindan bu tehlikeli durumu degistirebilecek bir öneride bulundum. Kosova tarafinin araç plakalari ile ilgili tutumunu ertelemesi, Sirp tarafinin da ‘KM’ seklinde plaka vermemesini önerdim. Önerimi Sayin Vucic kabul etti ancak Sayin Kurti kabul etmedi" dedi.
Bölgede NATO kuvvetleri olmasina ragmen güvenlik açisindan da hassas bir durum yasandigini belirten Borrell, taraflari sorumlu davranmaya çagirdi.
“AB’yi ihlaller konusunda bilgilendirecegim”
Diyalog sürecinde karsilastigi olumsuzluklari meslektaslarina rapor edecegini belirten Borrell, “Her iki lidere de açikça belirttim, eger Avrupa Birligi’ne katilim her ikisinin de taahhüt ettigi nihai hedefse, buna göre hareket etmelerini bekliyoruz’’ dedi.
“Arnavut tarafi hiçbir seyi kabul etmek istemedi”
Sirbistan Cumhurbaskani Aleksandar Vucic ise toplanti sonrasi Sirp basinina yaptigi açiklamada, "Anlayamayacagim nedenlerden dolayi bir anlasmaya varamadik. Sirp tarafi tamamen yapiciydi ve degistirilmis metinleri on kez kabul ettik, ancak Arnavut tarafi hiçbir seyi kabul etmek istemedi. Her zaman bir seyler eklediler. Bu yüzden tüm söyleyebilecegim, düsüncelerimi toplamak istiyorum ve vatandaslara basvuracagim" dedi.
Kosova-Sirbistan gerginligi
Kosova yönetiminin ülkede yasayan Sirplar dahil herkese Kosova plakasina sahip olma zorunlulugu getirmesi Sirplarin tepkisine neden olmustu. Karara karsi çikan Sirplarin ülkenin kuzeyindeki sinir geçislerini kapatmasi iki ülke arasinda gerilimi artirmisti. Kosova Basbakani Albin Kurti, Sirp makamlarinin Kosova’daki Sirplara verdigi araç plakalarinin RKS (Kosova Cumhuriyeti) plakalarina dönüstürülmesi ile ilgili kararin belli degisiklikler yapilarak yürürlükte kalacagini duyurmustu. Plakalarin kademeli olarak degistirilecegini bildiren Kurti, tartismali plaka sahiplerinin 21 Kasim’a kadar yalnizca uyarilacagini, 21 Kasim’dan 21 Ocak 2023’e kadar 150 euro para cezasina çarptirilacagini, 21 Ocak-21 Nisan 2023 tarihleri arasinda test plakalarinin verilecegini, plakalari degismeyen araçlarin trafige çikisinin 21 Nisan 2023’den itibaren tamamen yasaklanacagini açiklamisti. Kosova hükümeti, uygulamayi 1 Eylül’e ve ardindan 1 Kasim’a kadar uzatmisti.
Artan gerginligin ardindan Kosova’nin kuzeyindeki Sirplarin siyasi temsilcileri, Kosova hükümeti anlasmalara uyana ve Sirp Belediyeler Birligi kurulana kadar meclis, hükümet, Kosova’nin kuzeyindeki belediyeler, yargi organlari, polis ve idari birimlerini boykot etme karari almisti.
Kaynak: İHA
Bunu yapmalari önemliydi, çünkü kendimizi yine baska bir kriz durumunda bulduk. Bu, son kriz toplantisindan sadece üç ay sonra oluyor. Bu seferki kriz, önceki krizden kaçinmak için agustos ortasinda Brüksel’e gelmek zorunda kaldigimdan daha kötü. Agustos ayindan bu yana araç plakalari konusundaki anlasmazlik daha da kötülesti” dedi.
“Karakollarda 50’den az Kosovali Arnavut polis memuru görev yapiyor”
Kosova’nin 22 Kasim’dan itibaren araçlarini yeniden tescil ettirmemis olanlar için para cezasi vermeye karar verdigini hatirlatan Borrell, “Sonuç olarak Kosovali Sirplar, Kosova’nin kuzeyinde kurumlardan çekildiler. Bu da 600 civarinda polisin üniformasini çikardigi anlamina geliyor. Yargiçlar ve yerel yönetim çalisanlari da istifa etti. Su anda bölgedeki polis karakollarinda 50’den az Kosovali Arnavut polis memuru görev yapiyor, ki bu kesinlikle yeterli degil. Bu, çok tehlikeli bir güvenlik boslugu. Zaten çok kirilgan bir durumda olan bölgede yeni bir bosluk demektir. Evet, orada bir misyonumuz var, EULEX misyonumuz var ve ayrica KFOR’un birlikleri de var ama yerel polisin rolünü üstlenemezler. Bu onlarin yetki alaninda degil” dedi.
“Son teslim tarihinden son teslim tarihine, krizden krize”
Borrell, “Avrupa Birligi ve uluslararasi ortaklarimiz defalarca gerginligin azaltilmasi yönünde çagrida bulundu, ancak sonuç alinamadi. Bugünkü toplanti, liderlerin durumu acilen yatistirma, baris ve istikrarin yeniden tesis edilmesini ve en önemlisi çok agir sonuçlari olan bir krizin önlenmesini saglama sorumluluguyla ilgiliydi. Geçtigimiz yazdan bu yana kalici kriz yönetimiyle mesgul olduk ve birbiri ardina son teslim tarihlerinden kaçinmaya çalisiyoruz. Son teslim tarihinden son teslim tarihine, krizden krize. Bu, asil sorunu çözemedigimiz anlamina gelir. Asil mesele, bu tür kriz durumlarini çözecek ve önleyecek iliskilerin normallestirilmesidir. Zira temel nedenler plakalarin çok ötesine geçmektedir” dedi.
“Bu krizler ve teslim tarihleri kisir döngüsünün sona ermesi gerektigini açikça ifade ettim”
Borrell, “Her iki tarafa da bu sekilde devam edemeyecegimizi, bu krizler ve teslim tarihleri kisir döngüsünün sona ermesi gerektigini açikça ifade ettim. Hem Cumhurbaskani Vucic hem de Basbakan Kurti, güçlü yetkilere sahip seçilmis liderlerdir. Avrupa yolunda ilerleyebilmeleri için liderlik ve anlasmazliklarini çözme ve iliskilerin normallesmesini ileriye götürme iradesi göstermelerini bekliyoruz” ifadelerini kullandi.
“Önerimi Sayin Vucic kabul etti ancak Sayin Kurti kabul etmedi”
Normallesme perspektifi açisindan beklenen sonucun alinamadigini bildiren Borrell, “Bugün normallesme perspektifi açisindan bu tehlikeli durumu degistirebilecek bir öneride bulundum. Kosova tarafinin araç plakalari ile ilgili tutumunu ertelemesi, Sirp tarafinin da ‘KM’ seklinde plaka vermemesini önerdim. Önerimi Sayin Vucic kabul etti ancak Sayin Kurti kabul etmedi" dedi.
Bölgede NATO kuvvetleri olmasina ragmen güvenlik açisindan da hassas bir durum yasandigini belirten Borrell, taraflari sorumlu davranmaya çagirdi.
“AB’yi ihlaller konusunda bilgilendirecegim”
Diyalog sürecinde karsilastigi olumsuzluklari meslektaslarina rapor edecegini belirten Borrell, “Her iki lidere de açikça belirttim, eger Avrupa Birligi’ne katilim her ikisinin de taahhüt ettigi nihai hedefse, buna göre hareket etmelerini bekliyoruz’’ dedi.
“Arnavut tarafi hiçbir seyi kabul etmek istemedi”
Sirbistan Cumhurbaskani Aleksandar Vucic ise toplanti sonrasi Sirp basinina yaptigi açiklamada, "Anlayamayacagim nedenlerden dolayi bir anlasmaya varamadik. Sirp tarafi tamamen yapiciydi ve degistirilmis metinleri on kez kabul ettik, ancak Arnavut tarafi hiçbir seyi kabul etmek istemedi. Her zaman bir seyler eklediler. Bu yüzden tüm söyleyebilecegim, düsüncelerimi toplamak istiyorum ve vatandaslara basvuracagim" dedi.
Kosova-Sirbistan gerginligi
Kosova yönetiminin ülkede yasayan Sirplar dahil herkese Kosova plakasina sahip olma zorunlulugu getirmesi Sirplarin tepkisine neden olmustu. Karara karsi çikan Sirplarin ülkenin kuzeyindeki sinir geçislerini kapatmasi iki ülke arasinda gerilimi artirmisti. Kosova Basbakani Albin Kurti, Sirp makamlarinin Kosova’daki Sirplara verdigi araç plakalarinin RKS (Kosova Cumhuriyeti) plakalarina dönüstürülmesi ile ilgili kararin belli degisiklikler yapilarak yürürlükte kalacagini duyurmustu. Plakalarin kademeli olarak degistirilecegini bildiren Kurti, tartismali plaka sahiplerinin 21 Kasim’a kadar yalnizca uyarilacagini, 21 Kasim’dan 21 Ocak 2023’e kadar 150 euro para cezasina çarptirilacagini, 21 Ocak-21 Nisan 2023 tarihleri arasinda test plakalarinin verilecegini, plakalari degismeyen araçlarin trafige çikisinin 21 Nisan 2023’den itibaren tamamen yasaklanacagini açiklamisti. Kosova hükümeti, uygulamayi 1 Eylül’e ve ardindan 1 Kasim’a kadar uzatmisti.
Artan gerginligin ardindan Kosova’nin kuzeyindeki Sirplarin siyasi temsilcileri, Kosova hükümeti anlasmalara uyana ve Sirp Belediyeler Birligi kurulana kadar meclis, hükümet, Kosova’nin kuzeyindeki belediyeler, yargi organlari, polis ve idari birimlerini boykot etme karari almisti.