Ahlat'ta Türk Büyüklerinin Mezarlari Arastiriliyor
Bitlis’in Ahlat ilçesinde, “Türk Büyüklerinin Mezarlarini Tespit Etmeye Yönelik Yüzey Arastirmasi” yapildi.
"Kayi Boyu’nun reisi Kaya Alp ve Ahlatsahlar Beyligi kurucusu Sökmen El Kutbi Ahlat’ta vefat etti"
Yaptiklari yüzey arastirmalari hakkinda gazetecilere açiklamada bulunan Ahlat Selçuklu Meydan Mezarligi ve Eski Ahlat Sehri Kazi Baskani Dr. Ögretim Üyesi Mehmet Kulaz, tarihi kaynaklardaki verileri de dikkate alarak bir yüzey arastirmasi yaptiklarini belirtti.
Kulaz, "2022 yili içerisinde hem halkin beklentileri hem de tarihi kaynaklardaki verileri dikkate alarak Kültür ve Turizm Bakanligindan Türk büyüklerinin Ahlat’taki mezarlarini bulmaya yönelik bir yüzey arastirmasi talebinde bulunduk. Gelen izin dogrultusunda da çalisma gerçeklestirdik. Olusturdugumuz ekiple Kayi Mezarligi, Kale Mezarligi, Selçuklu Meydan Mezarligi, Kirklar Mezarligi, Hasan Padisah Kümbeti ve etrafindaki mezarliklar, Çifte Hamam etrafindaki mezarliklar basta olmak üzere Ahlat’taki tüm mezarliklarda ekibimizle birlikte çalisma gerçeklestirdik. Bu çalismaya ek olarak bir de tarihi kaynaklari, tarihçi ekip üyelerimizle birlikte inceleme firsati bulduk. Bu çalisma dogrultusuna daha önce burada mezari oldugu söylenen Süleyman Sah’in dedesi Kizil Boga’nin mezarinin Ahlat’ta degil Van Erçek’te oldugunu tespit ettik.
Hasan Bin Mahmut El Bayati’ni 1480’lerde ele aldigi Cam-i Cemil Ayin eserinde, Kizil Boga’nin Mahan’dan Ahlat’a gelmek üzere yola çiktigi ve Erçek Gölü etrafinda yerlestigi ve burada da 1220 yilinda vefat ettigi belirtilmektedir. Yazicioglu Ali’nin eserinde de ayni sekilde bir izahat söz konusu. Zaten Evliya Çelebi’de Kizil Boga’nin mezariyla ilgili Ahlat’ta olduguna dair bir bilgi sunmuyor. Ancak bunun disinda yine Süleyman Sah’in babasi Kaya Alp’in mezarinin Ahlat’ta olduguna dair birçok tarihi kaynakta veri var. Özellikle Hasan Bin Mahmut El Bayati, Yazicioglu Ali ve Evliya Çelebi, Kaya Alp’in mezarinin Ahlat’ta oldugunda hemfikirler. Biz de buna yönelik bir çalisma baslattik. Bunun disinda ayni sekilde Ahlatsahlar’in kurucusu Sökmen El Kutbi’nin Kuzey Suriye’deki seferi sirasinda sehit düstügü ve naasinin da Ahlat’a getirilerek defnedildigi yazili. Buna yönelik çalismamiz da oldu. Ancak 1230 yilinda Ahlat’ta vefat ettigi kayitlarda geçen Kaya Alp ile 1111’de vefat ettigi anlasilan Sökmen El Kutbi’nin mezarlarina dair bir veri elimize geçmedi. Bunlarin disinda diger Türk büyüklerinin mezarlarini da bulmaya yönelik çalisma yaptik ancak simdilik elimizde bir veri yok" dedi.
"Mezarlar bulunmazsa Türk büyüklerinin hatirasina makam olusturulabilir"
Önümüzdeki yil yapilacak kazi ve sondaj çalismalarindan sonra eger toprak altindaysa Türk büyüklerinin mezarlarini bulunma ihtimalinin olabilecegini belirten Kulaz, "Ancak bu mezarlar tahrip olmus durumda da olabilirler. Bu nedenle Türk büyüklerine ait mezarlarin tespiti biraz da bundan sonra yapilacak çalismalara bagli diyebilirim. Bu çalismalardan sonra belki su öneride bulunma imkanimiz olabilir, muhtemelen kesin olarak Ahlat’ta defnedildigi anlasilan Kaya Alp ve Sökmen El Kutbi basta olmak üzere Türk büyüklerinin hatirasina Evliya Çelebi’nin verdigi konum ve halkin beklentisi dikkate alinarak makam olusturma önerilebilir. Bu da ilerleyen zamanlarda belki gerçeklesebilir. Dedigim gibi Ahlat’ta 7 kadar tarihi mezarlik var. Bu tarihi mezarliklarda yapilacak detayli çalismalar sonucu Türk büyüklerine ait, özellikle Evliya Çelebi’nin belirttigi mezarlarin günümüze gelme durumu var mi yok mu, tespit edilebilir mi kesin karar verildikten sonra bu konuda bir makam olusturma önerisi gerçeklesebilir" diye konustu.