Osmanli'daki Ilk Kiz Ortaokulu Açiklamasi Cevri Kalfa Sibyan Mektebi

Fatih’teki Divan Yolu Caddesi üzerinde bulunan Cevri Kalfa Sibyan Mektebi, yasadigi tüm kötü olaylara ragmen hala ayakta duruyor. Cevri Kalfa adina 2. Mahmut tarafindan yaptirilan Cevri Kalfa Sibyan Mektebi, Osmanli Dönemi’nin ilk kiz ortaokulu olarak biliniyor ancak mektebin bilinmeyen daha çok özelligi var. Binaya dikkatli bakildiginda Osmanli tugralarinin, yazilarinin kazitildigi ve binanin tahrip edildigi fark ediliyor. Bunun nedeni ise Yeni Cumhuriyet dönemindeki bazi memurlarin, Osmanli’ya ait tugralari ve kitabeleri yok etmek istemesi. Sanat Tarihi Arastirmacisi Elif Kabalioglu, Osmanli devri mimarisinde yapilmis olan örneklerin sonuncusu olan ve 19. yüzyilda ampir üslupta yapilan 2 katli binayla ilgili detaylari anlatti.

“2. Mahmut: ‘Annem beni dogurdu, ikinci annem olan Cevri Kalfa ise yasamami sagladi’”

Cevri Kalfa’nin tarihteki öneminden bahseden Sanat Tarihi Arastirmacisi Elif Kabalioglu, “Tarih 1800 yilini gösterdiginde Topkapi Sarayi elim bir hadiseye eslik etti. 4. Mustafa tahta geçebilmek için amcasi 3. Selim’in katledilmesine ferman verdi, ayrica kardesi 2. Mahmut’un da katledilmesini gerçeklestirmek için Kabakçi Mustafa ve yandaslarina böyle bir emir telakki etti. Isyancilar tarafindan 3. Selim sehit edildi, cesedi arz odasinin önüne atilacak kadar iskenceye maruz kaldi ve sira 2. Mahmut’a gelmisti. Ancak bu olaylar 2. Mahmut’un ölmesine sebep olmadi. Bu olaylara Cevri Kalfa sayesinde engel olundu. Cevri Kalfa daha 23 yasinda olan 2. Mahmut’u, oradaki korumalara söyleyerek, 9 isyanciya karsi 3 kisiyle Altinyol’daki kendi odasina çikartmaya kalkti. Bu esnada o 9 tane isyanci, kiliçlariyla padisaha hücum etmeye çalistilar. O sirada Cevri Kalfa, orada o kadar büyük bir cesaret gösterdi ki; ellerinin yanmasina ragmen külhanliktan aldigi atesli külleri, gelen isyancilarin yüzlerine savurdu. Agalarin da destegiyle 2. Mahmut’u odadaki aydinlatma bacasindan kaçirtmayi basardilar ve 2. Mahmut kushaneye dogru kaçarak kurtuldu. Bunun üzerine 2. Mahmut: ‘Annem beni dogurdu, ikinci annem olan Cevri Kalfa ise yasamami sagladi’ der. Tarihçiler de Cevri Kalfa için: ‘Eger 2. Mahmut’u kurtarmasaydi Osmanli hanedanliginin saltanati, soyu kesilecekti’ derler” seklinde açikladi.

Cevri Kalfa’nin 2. Mahmut için çok degerli oldugunun altini çizen Kabalioglu, “2. Mahmut, hayatinin kurtarilmasina vesile olan Cevri Kalfa’yi annesi yerine saydi ve ona büyük ihsanlarda bulundu. Bu ihsanlardan en önemlileri: Çamlica’dan kendisine bir arazi tahsis etmesi, Cevri Kalfa’yi haremin hazinedarbasi vazifesine getirmesi, kendisine Divan Yolu’nda 2 katli ve ampir özellikte yapilan ve ne yazik ki Osmanli mimarisinin son örnegi olan Sibyan Mektebi’ni insa ettirmesi. Tarihi kayitlara göre Sibyan Mektebi’nin bitisini Cevri Kalfa görememis. Ama akabinde bu mektep, birçok olaya sahit oldu” ifadelerine yer verdi.

“Osmanli izlerini tamamen silmeyi düsündüler”

Bu topraklarda yasayan medeniyetlerin izlerinin silinmesinin kimseye bir yarar saglamayacagini vurgulayan Arastirmaci Kabalioglu, “Tarih 1808 yilindan yani o elim hadiseden 1927’yi gösterdiginde Mebani-i Milliye’deki her ne tura ve methiye varsa bunlarin hepsinin kaldirilmasina dair kanun maddesi tarih sayfalarina düstü. Bu kanunnameden sonra Anadolu’da ve Istanbul’da turalarin kazitilmasini, padisahlari ya da saray erkanini öven yazilarin kazitilmasi olayini görüyoruz. Bir nevi su düsünülüyor: Bizim tarihimiz daha köklü bir tarihten geliyor, örnegin Sümerlerden, Türklerden gelmektedir. Biz oradaki Osmanli izlerini kaldiralim mentalitesi düsünülüyor. Aslinda öyle bir kasit yok. Ancak bazi isgüzarlar, bu olayi daha farkli anlayanlar Osmanli izlerini tamamen silmeyi düsünüyorlar. Bunlardan da nasibini alan Cevri Kalfa Sibyan Mektebi oluyor. Mektebin ortalarinda 2. Mahmut tugralarinin mevcut olmasi gerekiyordu, çünkü Cevri Kalfa adina bu Sibyan Mektebi’ni yaptiran 2. Mahmut fakat 1927’de çikarilan kanun sebebiyle Keçecizade Izzet Molla’nin yazdigi kitabenin bir kismi ve tugralari kazitilmak için buraya iskele kuruldu ve kazitilmaya baslandi. Ta ki Arkeoloji Müze Müdürü Halil Ethem Efendi, buranin kazitildigini duyunca alelacele buraya geldi ve burayi kaziyan isçinin elini tutarak bu olaya mani oldu. Tarih suuru aslinda bu. Daha genis çerçevede bakarsak bizim bir kanundan yola çikarak Roma, Osmanli izlerini ve bu topraklarda daha önce yasamis medeniyetlerin izlerini silmek hiçbir fayda vermez. Bu tamamen tarih hafizamizi yok etmektir. Burasi bir nevi yasayan, bize ders veren tarih vesikasidir. Cevri Kalfa Sibyan Mektebi, bizim tarih suurumuzun bir ara ne kadar kayboldugunun izahidir” dedi.



“Osmanli yazilari, kitabeleri bir miras”

Cevri Kalfa Sibyan Mektebi’nin Osmanli’daki ilk kiz ortaokulu oldugunu da söyleyen Arastirmaci Elif Kabalioglu, “1928 yilinda Harf Inkilabi da tezahür ettikten sonra daha fazla inkilapçilik zihniyetiyle, bir konuda daha fazla radikallesmek isteyenler, bu inkilaplar vesilesiyle Osmanli evraklarini, yazilarini yok ettiler. Yazilari kazittilar. Örnegin Galatasaray Lisesi’nin kitabesi, Darülfünun Üniversitesi’nin kitabesini kaldirtmak, tugrasini sildirtmek gibi tarihimizi aci sahnelere maruz birakmislar. Osmanli yazilari kitabeleri bir miras, onlarin orada durmasi ya da okunabilir olmasi, o tugralarin bulunmasi aslinda bizim çok sanli bir ecdada sahit oldugumuzun, bir Sibyan Mektebi insa ettiklerinin ve hatta sonra bu Sibyan Mektebi’nin Osmanli’nin ilk kiz ortaokulu olacagini bilmek. Onlarla yasayan bir tarih var. Bizim hepimizin de bu suur içinde olmasi gerekiyor. 2. Mahmut bu hanimefendiye öyle bir hürmet göstermis ki kendisini ölümünden sonran annesinin yanina defnettirecek kadar bir saygi ve hürmet göstermis” diye konustu.