Rahim Agzi Kanserini Önlemek Taramayla Mümkün
Güven Hastanesi Kadin Hastaliklari ve Dogum Bölüm Baskani Prof. Dr. Ömer Lütfi Tapisiz, “Gelismis ülkelerde kanser öncü hücreleri, tarama programlariyla yakalaniyor ve bu hastalik kanserlesme olmadan tespit edilebiliyor. Bu sayede gelismis ülkelerde rahim agzi kanseri görülme sikligi ciddi oranda düsüyor” dedi.
Bu amaçla Ocak ayinin ‘Rahim Agzi Kanseri Farkindalik Ayi’ olarak benimsendigini söyleyen Tapisiz, “Bu kanserin en önemli nedeni HPV enfeksiyonlaridir ve bu kanser yüzde 99,7 oraninda HPV enfeksiyonlari nedeni ile olusmaktadir. Bunun haricinde HPV alindiktan sonra o bölgede kanserlesmeye yatkinlik saglayan baska faktörler de bulunmaktadir. Örnegin; hastanin sigara kullanicisi olmasi, baska genital enfeksiyonlarinin olmasi, immun sisteminin baskilanmis olmasi ve bunun gibi faktörler. Ama burada en önemli faktör HPV’nin hasta tarafindan alinmasi ve orada kalici olarak bir hücresel degisime sebep olmasidir” ifadelerini kullandi.
“Gelismis ülkelerde, taramaya bagli olarak rahim agzi kanseri görülme sikligi azaliyor”
Rahim agzi kanserinin henüz olusmadan kanser öncü hücrelerinin tespit edilerek hastaliga müdahale edilebileceginin altini çizen Tapisiz, “Ülkelerin gelismislik düzeyiyle, hastaligin görülme sikligi arasinda çok ciddi bir baglanti var. Gelismis ülkelerde kanser öncü hücrelerinin tarama programlariyla yakalanmasi neticesinde bu hastalar, kanserlesme olmadan tespit edilebilmekte ve gerekli tedavileri yapilabilmektedir. Bu sayede serviks kanseri görülme sikligi gelismis ülkelerde ciddi oranlarda azalmistir. Ancak gelismemis ülkelerde tarama programlari tam manasiyla uygulanamadigindan bu ülkelerde rahim agzi kanseri halen jinekolojik kanserler arasinda birinci sirada yer almaktadir” diye konustu.
Erken tani riski azaltiyor
Rahim agzi kanseri taramasinda kullanilan yöntemlerin HPV DNA ve/veya Pap smear testleri olduguna isaret eden Tapisiz, “Taramada yillarca Pap smear testi kullanilmistir. Bunun yaninda kullanilan bir diger yöntem ise bölgede HPV enfeksiyonun olup olmadiginin tespitidir. Bu ikisi birlikte bakildigi zaman, hastada yüksek riskli HPV pozitifligi varsa ve/veya o bölgede kanserlesmeye baslamis hücreler tespit edilirse hastalarin takip ve tedavileri planlanir. Bu kanser türü HPV vücuda alindiktan sonra 10 yillar içerisinde gelisen bir kanserdir. Bu süreçte biz taniyi koyabilirsek, hastada kanser olusmadan tedaviye baslanmakta ve gerekli önlemler alinmaktadir” dedi.
“30 yasindan itibaren taramaya baslanmasi gerekiyor”
Tapisiz, “Bu kanserin görülme yasi cinsel iliskiye baslama zamaniyla da orantilidir. Genelde 40’li yaslarin hastaligi olarak görülse de bu kanserin nedeni olan HPV cinsel yolla bulastigindan dolayi rahim agzi kanserinin görülme yasi cinsel iliskiye baslama yasi ile ciddi bir baglanti göstermektedir.
Tarama programlari popülasyonun cinsellige baslama yasina göre planlanmaktadir. 20’li yaslarda cinselligin basladigini varsayarsak 30 yasindan itibaren muhakkak taramanin baslamasi gerekmektedir. Türkiye’de de buna yönelik olarak Saglik Bakanligimizin Ulusal Tarama Programi mevcuttur. Bu program dâhilinde 30 ile 65 yas arasindaki hanimefendiler taranmaktadir.
Kisi yüksek riskli HPV negatif ise 5 yilda bir rahim agzi kanser taramasina gelmesi yeterlidir. Eger yüksek riskli HPV pozitif ise o zaman alinan Pap smeara bakilmaktadir. HPV 16 ve/veya 18 pozitifligi ve/veya Pap smearda bir hücre anormalligi yani kanser öncü hücresi varsa, o zaman hasta ileri tetkik ve tedavi için Kadin Hastaliklari ve Dogum uzmanina yönlendirilmektedir. Sonuç itibari ile bizim amacimiz hastaligi kanser gelismeden yakalamaktir. Ancak diyelim ki kanserlesme oldu; bu durumda da kanseri düzenli taramalar sayesinde erken evrede yakalamis oluyoruz. O zaman da gerekli cerrahi yaklasimlar ile hastanin bu kanserden kurtulma sansi olabilmektedir” ifadelerini kullandi.
Asilar rahim agzi kanserine karsi ciddi oranda bir koruma sagliyor
Rahim agzi kanserine yakalanmamak için uyarilarda bulunan Tapisiz, su ifadeleri kaydetti:
“HPV cilt cilde ve/veya cilt mukoza temasi neticesinde bulasan bir hastaliktir. Yani cansiz yüzeylerden bulasmamaktadir. Örnegin; cinsel iliski esnasinda cilt cilde ve/veya vajen mukozasina cildin temasi neticesinde bulas gerçeklesmektedir. Biz bu temasi önlersek o zaman bu virüsü almayiz. Bu baglamda, cinsel partner sayimiz çok önemlidir. Tek esli bir hayat sürersek HPV’yi alma riskini önemli ölçüde azaltiriz. Ikinci bir konu; bulas yüzey alaninin azaltilmasidir. Yani cinsel yolla bulasan hastaliklari önlemek için kullanilan kondom gibi korunma yöntemleri ile bulasin bütünü ile önüne geçilemese de risk azaltilabilmektedir.
Üçüncü bir konu; HPV’nin yaptigi enfeksiyonun önlenmesine yönelik asilardir. Bu asilar 2’li, 4’lü ve 9’lu asilardir. HPV enfeksiyonu tipleri arasinda rahim agzi kanserine sebep olan en riskli tipler; tip 16 ve 18’dir. Bu iki tip rahim agzi kanserlerinin yaklasik yüzde 70 oraninda nedeni olan tiplerdir. Bahsettigimiz 2’li, 4’lü ve 9’lu asilar, HPV tip 16 ve 18’e karsi yüzde 100’e yakin bir koruma saglamaktadir. Bu asilar sayesinde HPV tip 16 ve 18’i alsak bile vücudumuz immun olarak güçlü oldugu için HPV tip 16 ve 18 enfeksiyonlarini yenmektedir. Bunun neticesinde de rahim agzi kanserinin yaklasik yüzde 70 sebebi olan HPV türlerinden korunmus olmaktayiz.
Asilamanin cinselligin baslamadigi ve immun yanitin en iyi oldugu 11-12 yasinda yapilmasi önerilmektedir. Bunun yaninda 15 yasina kadar 2 doz seklinde, 15 yasindan sonra 26 yasina kadar 3 doz seklinde yakalama dozu (catch-up) seklinde uygulanmaktadir. Diger bir taraftan bugünkü kanitlar dâhilinde 45 yasina kadar isteyen tüm hanimefendilerin yaptirmasinin faydali olacagi bilgisi de mevcuttur.”