Türk Egitiminin Örnek Ögretmeni Açiklamasi Mahir Iz
Hayatini egitime adayan mütefekkir, ögretmen, sair ve yazar Mahir Iz, kaleme aldigi çok sayida önemli eseri ardinda miras birakti.
AISE HÜMEYRA BULOVALI - Siyasi, sosyal, ekonomik ve ilmi sikintilarin yasandigi bir dönemde ögretmen olarak önemli çalismalara imza atan mütefekkir, ögretmen, sair ve yazar Abdullah Mahir Iz'in vefatinin ardindan 47 yil geçti.
Edebiyat tarihçisi Fahir Iz'in agabeyi Mahir Iz, Medine-i Münevvere, Midilli ve Ankara'da kadilik yapan Külahizade es-Seyyid Ismail Abdulhalim Efendi ile Serife Raife Hanim'in oglu olarak 28 Ocak 1895'te Istanbul'da dünyaya geldi.
Abdülhalim Efendi'nin Midilli kadiligi döneminde sekiz yasinda olan Mahir Iz, Midilli'de mahalle mektebinde egitim hayatina adim atti. Iz, babasinin Midilli adasindaki görev süresi dolup Istanbul'a dönünce Fatih Rüstiyesi'ne, ardindan Egrikapi Rüstiyesi'ne devam etti.
Mahir Iz, babasinin Medine'ye tayin olmasinin ardindan Medine'de Rüstiye Mektebi'ne yazildi ve alti ay içerisinde Arapça konusmaya basladi.
- Iyi derecede Arapça ve Islami ilimler egitimi aldi
Medine'de Islami ilimlerle ilgili iyi bir egitim alan Iz, Istanbul'a dönünce iki yil Vefa Lisesi'ne gitti. Iz, babasinin Ankara'ya tayini üzerine, devam ettigi Ankara Sultanisi Edebiyat Bölümünü 1916'da bitirerek, ayni okulda Türkçe ögretmenligine baslayarak, 59 yil süren ögretmenlik meslegine adim atti.
Mahir Iz, ögretmenligin yani sira TBMM'de zabit katibi, zabit mümeyyizi ve ikinci grup sefi sifatiyla dört yil görev yapti.
Burdur milletvekili sifatiyla mecliste bulunan Mehmed Akif Ersoy ile tanisan ve Farsça, Fransizca ve edebiyat alanlarinda çalisarak kendini yetistiren usta yazarin, ayni yillarda, "Tuf-i Segaf" baslikli ilk siiri Maksud Kamran adiyla Sa'y dergisinde yayimlandi.
Iz, siklikla okudugu ve etkilendigi Istiklal Marsi'na iliskin yaptigi bir açiklamada, "Ben Istiklal Marsi'ni anlatirken, o devrin, dine, diyanete, millete, milliyete, ahlaka aykiri düsen durumlar dolayisiyla çocuklara verilmesi gereken din, diyanet, millet, milliyet terbiyesini 'Istiklal Marsi' içinde isleyerek verirdim. O zamanin müfredati bu degerleri vermeye müsait degildi." ifadelerini kullanmisti.
- 1938'de üniversite egitimini tamamladi
Meclisteki görevinden ayrilan yazar, 1924'te Sultanselim'de imam hatip okulunda tarih ögretmeni olarak atandi.
Mahir Iz, üniversite egitimi için sirasiyla eczacilik, kimya, hukuk fakültelerine birer yil devam etti. Son olarak kayit oldugu edebiyat bölümünde egitimini tamamlayan yazar, 12 Eylül 1933'te tezini tamamlayamadan Edremit'e atandigi için, 1936'da yeniden Istanbul'a dönene kadar mezun olamadi.
Yazar Iz, bir yandan Beykoz Ortaokulunda Türkçe ögretmenligi yaparken, diger yandan da tezini tamamladi ve "Adanali Hayret'in Hayati ve Siirleri" isimli çalismasiyla 1938'de fakülteden mezun oldu. Mezuniyetin ardindan Nisantasi Erkek Ortaokulunda müdür olarak göreve basladi.
Edebi ve sosyal içerikli yazilarini Namik Yaz, bilim konulu makalelerini ise Abdullah Sögüt imzasiyla çesitli dergilerde yayimlayan basarili edebiyatçinin yazilari, Sebilürresad, Yeni Istiklal, Islam Düsüncesi, Bugün, Yeni Asya, Sabah, Yeni Istanbul ve Diyanet Dergisi adli gazete ve dergilerde yer buldu.
Iz, aralarinda Kuleli Askeri Lisesi, Nisantasi Ortaokulu, Istiklal Lisesi, Haydarpasa Lisesi ve Çamlica Kiz Lisesi'nin de oldugu birçok devlet okuluyla özel okulda ögretmenlik yapti.
- Peygamberler tarihi eserinin dilini sadelestirdi
Istanbul Imam Hatip Okulu'nda bir sene müdürlük yapmasinin ardindan emekliye ayrilan yazar, ayni yil Taksim'de Yeni Kolej'in müdürü olarak yeniden egitim hayatina döndü.
Usta edebiyatçi, 6 ay sonra, yeni açilan Istanbul Yüksek Islam Enstitüsünde edebiyat, tasavvuf tarihi, hitabet ve irsat dersleri vermeye basladi. Islam bilimi ve tasavvuf alaninda arastirmalar yapip dersler veren Iz, 10 yil sonra egitimciligi birakti.
Yazar Iz, Ahmet Cevdet Pasa'nin Hz. Adem'den baslayarak bütün peygamberlerin tarihini içeren "Kisas-i Enbiya ve Tevarih-i Hulefa" eserini sadelestirdi. Diyanet Isleri Baskanligi (DIB) tarafindan 27 Mayis 1960 Darbesi'nden sonra Kur'an-i Kerim'in Latin harfleriyle basilmasi konusunda danismanlik yapmasi için davet edilen Iz, bu durumun yanlis oldugunu söyleyerek, vazgeçilmesini sagladi. Iz, DIB tarafindan 1961'de hazirlanan "Kur'an-i Kerim Meali"nin redaksiyon heyetine baskanlik yapti.
Aile dostlarindan sair Muhyiddin Raif Bey’in kizi Mihrinur Hanim’la evlenen yazarin, bir kizi oldu.
Devrin ileri gelen din, siyaset ve edebiyatçilariyla yakin iliskide bulunan ancak 59 yil süren ögretmenlik meslegine sevdasini her firsatta dile getiren Iz, konusmalarinda, "Dünyaya tekrar gelme imkanim olsaydi, yine muallim olmak isterdim" sözünü sik sik tekrarlamasiyla yer edindi.
Kisisel ve mesleki yönden kendini gelistirme çabasi içerisinde olan yazar, vefatindan kisa bir süre önce hasta yataginda bile çevresindekilerle ilmi müzakerelerde bulundu.
Usta kalem, Istanbul kültürünün bir gelenegi olan sohbet faaliyetlerini ömrünün son yillarina kadar sürdürdü.Türkçeyi çok güzel kullanmasi, güçlü hafizasi ve vefali yapisiyla taninan, genis bir dinleyici kitlesine sahip olan Iz, tasavvuf , edebiyat ve felsefe alaninda uzmanlasti ve bu alanlarda eserler verdi.
- "Yillarin Izi" kitabinda hayatini anlatti
Yasamini, tanigi oldugu olaylari, tanidigi kisileri ve anilarini "Yillarin Izi" kitabinda toplayan yazar, Sönmez Nesriyat Sirketi'nin kurulus yillarinda Yönetim Kurulu Baskanligi ile Ilim Yayma Cemiyeti'nin Danisma ve Bilim Kurulu'nda çalisti.
Mahir Iz, Islami Ilimler Arastirma Vakfi ile Türk Kültürü Vakfi'nin da kuruculari arasinda yer alirken, gerek derslerinde gerekse çevresinde pek çok bilim ve edebiyat adaminin yetismesini sagladi.
Birçok kez kalp krizi geçiren Iz, akciger kanseri nedeniyle tedavi gördügü Pasabahçe Devlet Hastanesi'nde 9 Temmuz 1974'te hayatini kaybetti. Iz'in Erenköy Sahrayi Cedid Mezarligi'ndaki mezar tasina, talebesi Prof. Dr. Ugur Derman tarafindan celi ta'lik "Muallim Mahir Iz" hatli kitabe islendi.
Halkin her kesiminden kalabalik bir cemaatin cenazesine istirak ettigini belirten yayinci Ismail Özdogan, izlenimleri paylasirken sunlari söylemisti:
"Cenazede dikkatimi çeken simalar arasinda, bir fakir soför, son derece üzgün, devrin önde gelen siyasilerinden Ferruh Bozbeyli ve sanayi kesiminden Vehbi Koç da vardi. Yani bu kadar birbirine uzak mesafelerde olan cemaat, herkesin cenazesinde bulunmaz. Bu bir insanin, her siniftan, her kademeden veya tahsil ve kültür derecesinden insanlara ne verdigini gösterir."
Mahir Iz, arastirma ve inceleme alaninda "Tasavvuf", "Peygamber Efendimiz", "Din ve Cemiyet", ani türünde "Yillarin Izi", siir seçkisi olarak "Hoca'nin Seçtikleri" ve sadelestirme eserleri olarak ise "Kur’an-i Kerim ve Türkçe Anlami" ve "Kisas-i Enbiya ve Tevarih-i Hulefa" isimli çalismalari kaleme aldi.
Ilim adami Mehmet Çavusoglu da yaptigi bir açiklamada, "Mahir Bey Hoca ile Mehmet Akif'in 'Asim'in nesli' dedigi neslin son temsilcisi gitmistir. Onu tanimis olanlar Müslüman-Türk ahlakinin, terbiyesinin ne oldugunu, fedakarligin, feragatin, karsiliksiz ve Allah rizasi için hizmet etmenin nasil oldugunu gördüler." ifadelerini kullanmisti.
Kaynak: AA
Edebiyat tarihçisi Fahir Iz'in agabeyi Mahir Iz, Medine-i Münevvere, Midilli ve Ankara'da kadilik yapan Külahizade es-Seyyid Ismail Abdulhalim Efendi ile Serife Raife Hanim'in oglu olarak 28 Ocak 1895'te Istanbul'da dünyaya geldi.
Abdülhalim Efendi'nin Midilli kadiligi döneminde sekiz yasinda olan Mahir Iz, Midilli'de mahalle mektebinde egitim hayatina adim atti. Iz, babasinin Midilli adasindaki görev süresi dolup Istanbul'a dönünce Fatih Rüstiyesi'ne, ardindan Egrikapi Rüstiyesi'ne devam etti.
Mahir Iz, babasinin Medine'ye tayin olmasinin ardindan Medine'de Rüstiye Mektebi'ne yazildi ve alti ay içerisinde Arapça konusmaya basladi.
- Iyi derecede Arapça ve Islami ilimler egitimi aldi
Medine'de Islami ilimlerle ilgili iyi bir egitim alan Iz, Istanbul'a dönünce iki yil Vefa Lisesi'ne gitti. Iz, babasinin Ankara'ya tayini üzerine, devam ettigi Ankara Sultanisi Edebiyat Bölümünü 1916'da bitirerek, ayni okulda Türkçe ögretmenligine baslayarak, 59 yil süren ögretmenlik meslegine adim atti.
Mahir Iz, ögretmenligin yani sira TBMM'de zabit katibi, zabit mümeyyizi ve ikinci grup sefi sifatiyla dört yil görev yapti.
Burdur milletvekili sifatiyla mecliste bulunan Mehmed Akif Ersoy ile tanisan ve Farsça, Fransizca ve edebiyat alanlarinda çalisarak kendini yetistiren usta yazarin, ayni yillarda, "Tuf-i Segaf" baslikli ilk siiri Maksud Kamran adiyla Sa'y dergisinde yayimlandi.
Iz, siklikla okudugu ve etkilendigi Istiklal Marsi'na iliskin yaptigi bir açiklamada, "Ben Istiklal Marsi'ni anlatirken, o devrin, dine, diyanete, millete, milliyete, ahlaka aykiri düsen durumlar dolayisiyla çocuklara verilmesi gereken din, diyanet, millet, milliyet terbiyesini 'Istiklal Marsi' içinde isleyerek verirdim. O zamanin müfredati bu degerleri vermeye müsait degildi." ifadelerini kullanmisti.
- 1938'de üniversite egitimini tamamladi
Meclisteki görevinden ayrilan yazar, 1924'te Sultanselim'de imam hatip okulunda tarih ögretmeni olarak atandi.
Mahir Iz, üniversite egitimi için sirasiyla eczacilik, kimya, hukuk fakültelerine birer yil devam etti. Son olarak kayit oldugu edebiyat bölümünde egitimini tamamlayan yazar, 12 Eylül 1933'te tezini tamamlayamadan Edremit'e atandigi için, 1936'da yeniden Istanbul'a dönene kadar mezun olamadi.
Yazar Iz, bir yandan Beykoz Ortaokulunda Türkçe ögretmenligi yaparken, diger yandan da tezini tamamladi ve "Adanali Hayret'in Hayati ve Siirleri" isimli çalismasiyla 1938'de fakülteden mezun oldu. Mezuniyetin ardindan Nisantasi Erkek Ortaokulunda müdür olarak göreve basladi.
Edebi ve sosyal içerikli yazilarini Namik Yaz, bilim konulu makalelerini ise Abdullah Sögüt imzasiyla çesitli dergilerde yayimlayan basarili edebiyatçinin yazilari, Sebilürresad, Yeni Istiklal, Islam Düsüncesi, Bugün, Yeni Asya, Sabah, Yeni Istanbul ve Diyanet Dergisi adli gazete ve dergilerde yer buldu.
Iz, aralarinda Kuleli Askeri Lisesi, Nisantasi Ortaokulu, Istiklal Lisesi, Haydarpasa Lisesi ve Çamlica Kiz Lisesi'nin de oldugu birçok devlet okuluyla özel okulda ögretmenlik yapti.
- Peygamberler tarihi eserinin dilini sadelestirdi
Istanbul Imam Hatip Okulu'nda bir sene müdürlük yapmasinin ardindan emekliye ayrilan yazar, ayni yil Taksim'de Yeni Kolej'in müdürü olarak yeniden egitim hayatina döndü.
Usta edebiyatçi, 6 ay sonra, yeni açilan Istanbul Yüksek Islam Enstitüsünde edebiyat, tasavvuf tarihi, hitabet ve irsat dersleri vermeye basladi. Islam bilimi ve tasavvuf alaninda arastirmalar yapip dersler veren Iz, 10 yil sonra egitimciligi birakti.
Yazar Iz, Ahmet Cevdet Pasa'nin Hz. Adem'den baslayarak bütün peygamberlerin tarihini içeren "Kisas-i Enbiya ve Tevarih-i Hulefa" eserini sadelestirdi. Diyanet Isleri Baskanligi (DIB) tarafindan 27 Mayis 1960 Darbesi'nden sonra Kur'an-i Kerim'in Latin harfleriyle basilmasi konusunda danismanlik yapmasi için davet edilen Iz, bu durumun yanlis oldugunu söyleyerek, vazgeçilmesini sagladi. Iz, DIB tarafindan 1961'de hazirlanan "Kur'an-i Kerim Meali"nin redaksiyon heyetine baskanlik yapti.
Aile dostlarindan sair Muhyiddin Raif Bey’in kizi Mihrinur Hanim’la evlenen yazarin, bir kizi oldu.
Devrin ileri gelen din, siyaset ve edebiyatçilariyla yakin iliskide bulunan ancak 59 yil süren ögretmenlik meslegine sevdasini her firsatta dile getiren Iz, konusmalarinda, "Dünyaya tekrar gelme imkanim olsaydi, yine muallim olmak isterdim" sözünü sik sik tekrarlamasiyla yer edindi.
Kisisel ve mesleki yönden kendini gelistirme çabasi içerisinde olan yazar, vefatindan kisa bir süre önce hasta yataginda bile çevresindekilerle ilmi müzakerelerde bulundu.
Usta kalem, Istanbul kültürünün bir gelenegi olan sohbet faaliyetlerini ömrünün son yillarina kadar sürdürdü.Türkçeyi çok güzel kullanmasi, güçlü hafizasi ve vefali yapisiyla taninan, genis bir dinleyici kitlesine sahip olan Iz, tasavvuf , edebiyat ve felsefe alaninda uzmanlasti ve bu alanlarda eserler verdi.
- "Yillarin Izi" kitabinda hayatini anlatti
Yasamini, tanigi oldugu olaylari, tanidigi kisileri ve anilarini "Yillarin Izi" kitabinda toplayan yazar, Sönmez Nesriyat Sirketi'nin kurulus yillarinda Yönetim Kurulu Baskanligi ile Ilim Yayma Cemiyeti'nin Danisma ve Bilim Kurulu'nda çalisti.
Mahir Iz, Islami Ilimler Arastirma Vakfi ile Türk Kültürü Vakfi'nin da kuruculari arasinda yer alirken, gerek derslerinde gerekse çevresinde pek çok bilim ve edebiyat adaminin yetismesini sagladi.
Birçok kez kalp krizi geçiren Iz, akciger kanseri nedeniyle tedavi gördügü Pasabahçe Devlet Hastanesi'nde 9 Temmuz 1974'te hayatini kaybetti. Iz'in Erenköy Sahrayi Cedid Mezarligi'ndaki mezar tasina, talebesi Prof. Dr. Ugur Derman tarafindan celi ta'lik "Muallim Mahir Iz" hatli kitabe islendi.
Halkin her kesiminden kalabalik bir cemaatin cenazesine istirak ettigini belirten yayinci Ismail Özdogan, izlenimleri paylasirken sunlari söylemisti:
"Cenazede dikkatimi çeken simalar arasinda, bir fakir soför, son derece üzgün, devrin önde gelen siyasilerinden Ferruh Bozbeyli ve sanayi kesiminden Vehbi Koç da vardi. Yani bu kadar birbirine uzak mesafelerde olan cemaat, herkesin cenazesinde bulunmaz. Bu bir insanin, her siniftan, her kademeden veya tahsil ve kültür derecesinden insanlara ne verdigini gösterir."
Mahir Iz, arastirma ve inceleme alaninda "Tasavvuf", "Peygamber Efendimiz", "Din ve Cemiyet", ani türünde "Yillarin Izi", siir seçkisi olarak "Hoca'nin Seçtikleri" ve sadelestirme eserleri olarak ise "Kur’an-i Kerim ve Türkçe Anlami" ve "Kisas-i Enbiya ve Tevarih-i Hulefa" isimli çalismalari kaleme aldi.
Ilim adami Mehmet Çavusoglu da yaptigi bir açiklamada, "Mahir Bey Hoca ile Mehmet Akif'in 'Asim'in nesli' dedigi neslin son temsilcisi gitmistir. Onu tanimis olanlar Müslüman-Türk ahlakinin, terbiyesinin ne oldugunu, fedakarligin, feragatin, karsiliksiz ve Allah rizasi için hizmet etmenin nasil oldugunu gördüler." ifadelerini kullanmisti.