Milli Iradenin Dünyaya Ilan Edildigi Mücadele Açiklamasi 'Erzurum Kongresi'
Düsman isgalindeki vatan topragini kurtarmak için bagimsizliga giden zorlu mücadelesini Erzurum'dan sürdüren Atatürk ve silah arkadaslari, 23 Temmuz 1919'daki kongre sayesinde ülkenin bagimsizliga giden yolunu açti Türk milletinin var olma mücadelesindeki ilk refleksini ve kararliligini gösterdigi tarihi kongrede alinan 'Milli sinirlar içinde vatan bölünmez bir bütündür, parçalanamaz' karari ile Milli Mücadele yolunda büyük bir asama kaydedildi Prof. Dr. Murat Küçükugurlu: 'Eger biz bugün bu topraklarda hem bilinç anlaminda hem de maddi anlamda rahat yasayabiliyorsak bu atalarimizin ortaya koydugu fedakarlik, bilinç ve ruh sonucundadir'
Milli güçlere, milletin topyekun mücadelesine ve Milli Meclis'e dair önemli kararlarin alindigi Erzurum Kongresi, istiklal mücadelesinin hedeflerinin ve ilkelerinin tespitinde belirleyici rol oynayan, milletin özgürlük yolundaki azim ve kararliligini tüm dünyaya duyurarak Cumhuriyete uzanan yolun temel taslarindan biri oldu.
Ulu Önder Atatürk ve arkadaslari, 23 Temmuz 1919'da emperyalist güçlerin Osmanli topraklarini paylasmaya çalistigi dönemde, Erzurum Kongresi ile Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin atilmasini temin etti.
Düsman isgalindeki vatan topragini kurtarmak için bagimsizliga giden zorlu mücadelesini Erzurum'dan sürdüren Atatürk ve silah arkadaslari, bu kongre sayesinde ülkenin bagimsizliga giden yolunu açti.
Dogu vilayetlerinden Erzurum, Sivas, Van, Bitlis, Diyarbakir ve Elazig'a yönelik Ermeni tehlikesi ve kurulmak istenen Ermenistan'a tepki ile Trabzon vilayetinde de Trabzon, Rize, Gümüshane, Ordu, Giresun'da Rum Pontus iddialarina karsi tedbir için toplanan Erzurum Kongresi, bölgesel bir kongre olmasina ragmen bütün yurdu ilgilendiren nitelikler tasiyor.
- "Milli sinirlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz"
Erzurum Kongresi, hiçbir baski ve yönlendirme olmadan Türk milletinin kendi hür iradesiyle almis oldugu milli bir kararin hayata geçirilmesiyle Türk milletinin var oldugu ve var olmaya devam edeceginin en önemli göstergesi oldu.
Türk milletinin var olma mücadelesindeki ilk refleksini ve kararliligini gösterdigi tarihi kongrede alinan "Milli sinirlar içinde vatan bölünmez bir bütündür, parçalanamaz" karari ile Milli Mücadele yolunda büyük bir asama kaydedildi.
Erzurum Kongresi'nin kapanisindaki konusmasinda "Tarih, bu kongremizi süphesiz ender ve büyük bir eser olarak kaydedecektir." diyen Gazi Mustafa Kemal, bundan 100 yil önce Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin atildigi kongrenin önemine dikkati çekti.
Mustafa Kemal Pasa, "Milletimizin kurtulus umuduyla çirpindigi en heyecanli bir zamanda, fedakar sayin heyetimiz her türlü zahmete katlanarak Erzurum'da toplandi. Duygulu, asil bir ruh ve çok güçlü bir inançla vatan ve milletimizin kurtulusuyla ilgili köklü kararlar aldi. Özellikle bütün dünyaya karsi milletimizin varlik ve birligini gösterdi." sözleriyle kongrenin önemine vurgu yapti.
- Tarihi kongrede alinan kararlar
Yogun çalisma sonrasi 14 gün süren ve bugünlere de isik tutan 23 Temmuz Erzurum Kongresi'nde alinan kararlar söyle:
- Milli sinirlar içinde vatan bölünmez bir bütündür, parçalanamaz.
- Her türlü yabanci isgal ve müdahalesine karsi millet topyekun kendisini savunacak ve direnecektir.
- Vatani korumayi ve istiklali elde etmeyi Istanbul Hükümeti saglayamadigi takdirde, bu gayeyi gerçeklestirmek için geçici bir hükümet kurulacaktir. Bu hükümet üyeleri milli kongrece seçilecektir.
- Kongre toplanmamissa bu seçimi Temsil Heyeti yapacaktir.
- Kuvayimilliye'yi tek kuvvet tanimak ve milli iradeyi hakim kilmak temel esastir.
- Hiristiyan azinliklara siyasi hakimiyet ve sosyal dengemizi bozacak ayricaliklar verilemez.
- Manda ve himaye kabul edilemez.
- Milli Meclisin derhal toplanmasini ve hükümet islerinin Meclis tarafindan kontrol edilmesini saglamak için çalisilacaktir.
Yerlilik ve millilik konusunda devletin ve milletin yolunu aydinlatmaya devam eden kongre, milletin bagimsizligina tutkusunun bir göstergesi oldu.
Alinan kararlarin mahiyeti ve kapsami itibariyla büyük bir milletin geleceginin planlandigi ve devletin temellerinin atildigi kongreyle, Türk milleti için milli iradeyi hakim kilmanin esas oldugu tüm dünyaya ilan edildi.
Erzurum Teknik Üniversitesi Rektör Yardimcisi ve Tarih Bölümü Ögretim Üyesi Prof. Dr. Murat Küçükugurlu, AA muhabirine, Erzurum'un çesitli dönemlerde tarihe yön veren ve önemli roller oynayan bir sehir oldugunu söyledi.
Milli Mücadele dönemindeki kongrelerin en önemlilerinden birinin Erzurum Kongresi oldugunu hatirlatan Küçükugurlu, "Bu sehir bütün zorluklara ve yokluklara ragmen yine tarihe yol göstermis, daha dogrusu o dönemde yasamis, insanlara gelecegin nasil sekillenecegi konusunda ciddi bir rehberlik yapmistir." dedi.
- "Erzurum yine tarihi vazifesini yerine getirmistir"
Küçükugurlu, kentin geçmiste Rus isgallerine ugradigini ve Ermeni mezalimine maruz kaldigini hatirlatarak, söyle konustu:
"Erzurum, bütün maddi ve manevi servetini çogunlukla kaybetmisken 1919'da yani milletin tam da bir rehberlige ve önderlige ihtiyaç duydugu bir anda yine tarihi vazifesini yerine getirmistir ve Gazi Mustafa Kemal Pasa'nin da katilimiyla büyük bir kongre gerçeklestirmistir. Bu kongre bir bakima cumhuriyetin temellerinin atildigi bir kongredir. Çünkü bu dönemde burada bulunan yabanci uzmanlar, bilhassa Ingilizler bunu ifade etmektedirler. Erzurum'da cumhuriyetin temelleri atiliyor. Çünkü Erzurum'da milli irade kendini ortaya koymus, kendi inisiyatifiyle kimseden emir ve talimat almadan Trabzon'la birlikte Erzurum'daki Vilayeti Sarkiye Müdafai Hukuk Cemiyeti bir kongre toplamaya karar vermis."
1. Dünya Savasi sonrasinda doguda Ermenistan kurma düsüncesi hayaline Erzurum Kongresi'nin izin vermedigini bildiren Küçükugurlu, kongrenin toplanis amaciyla bölgesel olmakla beraber sonuçlari itibariyla gerçek anlamda ulusal milli bir kongre olduguna dikkati çekti.
Küçükugurlu, kongrenin Mustafa Kemal Pasa'nin liderligini tescilledigini belirterek, "Mustafa Kemal Pasa bütün görevlerinden ayrilarak kongreye sivil katildi, son gün temsil heyeti baskani oldu ve bu yetkisini meclis açilana kadar kullandi. Yani bir icra heyetinin baskani olarak Erzurum'da bu konuma geldi." dedi.
- "Misakimilli'de belirtilen sinirlar Erzurum'da sekillenmis"
Kongrede alinan kararlara deginen Küçükugurlu, söyle devam etti:
"Erzurum'da kongrede alinan kararlara baktigimizda Misakimilli'nin aslinda burada sekillendigini görmekteyiz. Çünkü Misakimilli'de belirtilen sinirlar, yabanci devletler ve azinliklarla ilgili münasebetler hep Erzurum'da sekillenmis. Erzurum Kongresi'nde bunlarin bütün maddelerini aynen olmasa bile mana itibariyla görmekteyiz. Iste bu kararlar son Osmanli Mebusan Meclisi'nde, Misakimilli kararlari olarak karsimiza çikacak. Ayrica bu kongrede meclisin açilmasi gündeme gelmis. Bu çok önemli bir sey. Biz milli bir irade ortaya koyduk fakat bu iradenin bir adim daha ileri tasinmasi için meclisin açilmasi gerekir denilmis ve nihayet son Osmanli Mebusan Meclisi açilabilmistir. Yani Erzurum Kongresi'nin kararlarindan biri bu sekilde hayata geçmistir."
Erzurum Kongresi'nin milli bilinç ve iradenin olusmasi adina önemli bir adim oldugunu vurgulayan Küçükugurlu, sunlari kaydetti:
"Osmanli Devleti'nin paylasilmasi ve Ermenistan kurulmasi gündeme geldigi ortamda Erzurumlular birlestiler. Öncelikle gündem maddesi olarak vatani kurtarmayi kendilerine hedef olarak belirlerdiler. Dolayisiyla burada önemli olan Erzurum'da bu islerin bir milli bilinç çerçevesinde ve iradeyle yapilmasi. Insanlar vatani savunmalarinin tek yolunun cani pahasina da olsa 'gereken neyse yapmak' oldugunu net sekilde yasiyorlardi. Dolayisiyla iste milli irade, demokrasi, inisiyatif, halk harekati, bugün ne derseniz Erzurum Kongresi'nde hepsi karsimiza çikti. Bu daha sonra Misakimilli, meclisin açilmasi ve cumhuriyetin ilani olarak karsimiza çikiyor. Eger biz bugün bu topraklarda hem bilinç anlaminda hem de maddi anlamda rahat yasayabiliyorsak bu atalarimizin ortaya koydugu fedakarlik, bilinç ve ruh sonucundadir."