Van'da Tandir Yaniklari Çalistayi'nin Raporu Açiklandi
Saglik Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Van Egitim ve Arastirma Hastanesi ‘Tandir Yaniklari Çalistayi’nin raporunu açikladi.
DAKA ve Yüzüncü Yil Üniversitesi’nin destegi ile Van’in tüm ilçelerini içine alan tandir problemleriyle ilgili olarak 6 ay süren bir arastirma gerçeklestirildigini dile getiren Çelik, arastirma ile ilgili olarak 5-6 Haziran tarihleri arasinda kentte akademisyenlerin ve arastirmacilarin katilimi ile ‘Tandir Yaniklari Çalistayi’ adi altinda bir sempozyum gerçeklestirildigini hatirlatti. Bu çalismanin Türkiye ve dünyada bir ilk olduguna vurgu yapan Çelik, Van ve ilçelerinde bulunan toplam 691 muhtara ulasmaya çalistiklarini ifade ederek yüzde 80 oraninda bir saha arastirmasi gerçeklestirdiklerini belirtti.
Yanikla ilgili hastanenin verilerini, saha çalismasini ve tandir dumani kimyasal analizini baz aldiklarini söyleyen Çelik, “Bu rakamin 104 bin 735 oldugunu tespit ettik. Bu kadar oldugunu tahmin etmiyorduk, ama meger yüz binin üzerinde tandir varmis. Sadece kirsalda degil, kentte de çok sayida oldugunu gördük. Tandir en fazla son yillarda en çok göç alan Bostaniçi Mahallemizde var, ardindan da Ercis ilçemiz geliyor” dedi.
Raporda, Çatak ilçesinde en fazla yanik vakasi oldugunu dile getiren Çelik, yaniklarin da en çok haslanma seklinde oldugunu ifade etti.
"Tezek daha makul"
Kirsal kesimde tandirda daha çok tezek, kentte ise odunun tercih edildigini tespit ettiklerini anlatan Çelik, en çok tezek kullanan ilçelerin basinda Özlap’in geldigini söyledi.
Tandir dumani ile yemek borusu kanseri, KOAH, akciger gibi hastaliklarin ortaya çiktigini belirten Çelik, yapilan analizlerde kanserojen açisindan tezegin odundan daha az zarar verdigini tespit ettiklerini kaydetti.
Sahada yaptiklari arastirma sirasinda tandir gelenegi konusunda kafalarinda negatif bir düsünce olmadigini belirten Dr. Çelik, “Amacimiz tandiri ortadan kaldirmak için böyle bir çalisma yapmak degil, böyle bir sorunun yasandigini göstermek ve duyurmak istedik. Çare üretmek için bu arastirmayi yaptik. Çalistayla bunu amaçladik. Örnek tandirlar yapilabilir. Yine bu çalismayla tezegin odundan daha zararsiz oldugu ortaya konuldu. Bizim bu çalismayla bir diger amacimiz insanlar yanmasin, hasta olmasin” ifadelerini kullandi.
“Bir kadin kapali ortamda günlük ortalama 4 saat çalismaktadir"
Tandir dumaninin içerisinde özellikle odun tandirlarinda agir hidrokarbonlar denilen kanserojen moleküllerin bulunduguna dikkat çeken Çelik, “Bir kadin kapali ortamda günlük ortalama 4 saat çalismaktadir. Haftada iki gün çalistigini düsünseniz 50 yasina kadar yaklasik 20 bin saat bu dumana, bu tandira maruz kalmaktadir. Ayrica tandir kaynakli yüzde 6.7 yanik gözlemlenmektedir. Tandir yaniklari hastalari, diger yaniklara göre 2-3 kat daha fazla yatmaktadir. Sonuç olarak biz bu tandirlarin islah edilmesi ve iyilestirmesi gerektigini ortaya koyduk. Bunun için de politika yapicilarina veri hazirladik. Burada sunu önerdik. Ucuz halk ekmegi üretilebilir ve tandira olan ihtiyaç azaltilabilir. Ikincisi, tandir eger olacaksa, tandir seviyesi biraz yukariya kaldirilabilir. Bu iki farkli dokunusla tandir yaniklari ve tandir duman hastaligini minimalize edebilecegimizi önerdik. En önemli amacimiz toplumda bir farkindalik olusturmaktir. Bu sempozyumla bunu basardigimiza inaniyoruz" diye konustu.