Imparatorluklarin Sehri Izmit'i Daha Önce Hiç Böyle Görmediniz

Tarih boyunca çesitli uygarliklara ev sahipligi, Roma Imparatorlugu’na da baskentlik yapan "Nikomedia" yani simdiki adiyla Izmit (Kocaeli), tarih bilimci ve illüstratör Onur Sahna tarafindan çizimlerle canlandiriliyor. Üniversite yillarinda basladigi hayal ürünü çizimlerini Prof. Dr. Halil Inalcik’in tesvikiyle tarihi çizimlere döndüren Sahna, Izmit üzerine yazilan seyahatnamelerde yer bulan gravürleri toplayip, inceledikten sonra restore edip yeniden çizerek renklendirmeler yapti. Sahna’nin hayal ürünü olmayan, tamamen gerçegi yansitan tarihi çizimleri, Kocaeli’de bulunan SEKA Kagit Müzesi’ndeki salonda sergileniyor. Üniversite yillarinda kendisini Izmit’in tarihine adayan Sahna, 17 yildir tarihi çizimler yapiyor. Türkiye’de tarihi çizim yapan tek kisi olan Sahna’nin eserleri, uluslararasi bilimsel yayinlarda da kullaniliyor.

"Inalcik’in tesvikiyle basladim"

Lisans egitimini Hacettepe Üniversitesi Tarih Bölümünde tamamladigini söyleyen Sahna, 2003-2006 yillari arasinda ise ünlü tarihçi rahmetli Prof. Dr. Halil Inalcik’in asistanligini yaptigini kaydetti.

Prof. Dr. Halil Inalcik’in tesvikiyle tarihi çizimler yapmaya basladigini ifade eden Sahna, "Daha önce hayal ürünü tarihi çizimler yapiyordum. Halil Inalcik bana, isimi profesyonel olarak yapma imkani verdi. 2005 yilinda Venedik’te bir sempozyum için onun erken Osmanli dönemi ile ilgili çizimlerini yaptim. Karamürsel Bey, Akçakoca Bey, Bitinya dedikleri bizim Kocaeli dedigimiz mintikanin fethedilmesi, Osmanli Devleti’nin kurulmasi gibi çizimler yaptim. Daha sonra Izmit kalelerini çalismaya basladim. Bu kapsamda çalismalara devam ettim. Ardindan Izmit’in kurulusundan, Osmanli dönemine kadar asama asama getirdim" dedi.



"Ne kadar gravür varsa hepsini topladim"

Illüstrasyon çizimlerinin, iki asamaya ayrildigini anlatan Onur Sahna, "Birincisi kendi tasarlayip çizdiklerim. Sikkeler, seyahatnameler, arkeolojik kazi raporlari veya literatürde o konuda yapilmis incelemelerin derlemelerinden olusan bilimsel kurgular. Digeri de Izmit üzerine tarih boyunca seyahatnamelerde yer bulmus gravürler. Ne kadar gravür varsa hepsini tek tek buldum. Inceledim, restore ettim, yeniden çizdim ve renklendirdim" diye konustu.



"Tarihi veri sadece bu çizimde var"

Seyahatnamede yer alan 1745 yilinin Izmit’ini resmeden çiziminin önemini anlatan Sahna, "Halil Inalcik da bu çizime çok kiymet veriyordu. Izmit’in tarihi yapilarina iliskin 19. yüzyil öncesine dair elimizdeki tek kayit, Matrakçi Nasuh Efendi’nin 1534 tarihli minyatürüydü. Minyatür sanati perspektif içermez, 3 boyutlu yapilar içermez. Biraz durumu betimleyen çizimlerdir. Onun üzerinden kiymetlendirme yapmak, tarihi yapilari anlamak çok güçtü. Ama bu çizim, bunu büyük ölçüde giderdi. Izmit’in iç kalesini, Roma döneminden kalma surlarini, yine Yavuz Sultan Selim zamaninda ihya edilen, gelistirilen tersane, 4. Murat’in av köskünü daha dogrusu Kasr-i Humayün’un çizimleri bulunuyor. Bunlar tarihi veri olarak sadece bu çizimde var. 4. Murat’in yaptirdigi sarayin baska bir görseli yok, minyatürü yok. Pertev Pasa Külliyesi’nin de en önemli kayitlarindan biri bu çizim. Çünkü külliyeyi tam haliyle kervansarayiyla, hamamiyla, imarethanesiyle anlatiyor. Bu tarihsel kiymeti oldugu için bu çizime daha çok önem gösterildi" seklinde konustu.



"Bu çalismalar görsel eksikligi tamamliyor"

Izmit’in Roma Imparatorlugu’na yaklasik 45 yil baskentlik yaptigina dikkat çeken Tarih Bilimci Sahna, "Izmit, Anadolu’da Istanbul disinda Roma’ya baskentlik yapan tek sehir olma vasfi tasiyor. Ayni zamanda bir geçis güzergahi üzerinde. Antik dönemde de burada bir fabrikasyon üretim varmis, Osmanli döneminde de varmis. Modern çagda da burada endüstri vardi. Hizli ve çarpik kentlesmeyle tahrip edilmis. Günümüze fazla tarihi eser ulasabilmis degil. Modern kentin altina gömülü kalmis, çok da ilgi çekmemis. O yüzden bu illüstrasyonlar, gravürler, bu yapilan çalismalar görsel eksikligi tamamliyor" seklinde konustu.



"Halil Inalcik’a verdigim sözü tutmak istiyorum"

2014 yilinda Milli Saraylar Daire Baskanligi’nin teklifiyle Dolma Bahçe Sarayi’nda 7 gün süre ile sergi açtigini söyleyen Sahna, "O uluslararasi bir sergiydi. Onun disinda bu çizimler, bilimsel yayinlarda benim iznimle kullaniyor. Bu çizimleri, illüstrasyon kitabi halime getirdim. Kisa bir Izmit tarihçesi içeriyor. Onu henüz daha son haline kavusturamadim. O bittiginde yayinlanacak. Rahmetli Halil hocaya verdigim sözü sagliginda tutamadim, belki yakin zamanda tutabilecegim. Halil hoca, bu görsel eksigin alandan, meslekten yani tarihten birileri tarafindan doldurulmasini önemsiyordu. Buna kiymet veriyordu. Tek tek çalisilip basilmasini istiyordu ama bu isler gerçekten zor. Yaklasik 1 yili aliyor, ben bu zamana kadar 22 illüstrasyon yaptim. Biraz da insanüstü çaba ile iyi kötü yetistirebildim" ifadelerini kullandi.

"Benden baska tarihi çizim yapan yok"

Türkiye’de kendisinden baska tarihi çizim yapan kisinin olmadigini vurgulayan Sahna sözlerini söyle sürdürdü: "Literatürü her zaman tarar, incelerim. Türkiye’de benden baska tarihi çizim yapan yok. Izmit ile ilgili çizim yapan zaten dünyada yok. Resat Ekrem Koçu’un ‘Istanbul Ansiklopedisi’ var. Mesela orada illüstrasyonlar yapilmis ama tamamen hayal ürünü seyler. Türkiye’de yerlesmis bir meslek kolu degil."