Karadeniz'in Mühendislik Harikasi Açiklamasi Serender

Sinop’un Erfelek ilçesi köylerinde gizli bir hazine kesfedilmeyi bekliyor. Tarihi ahsap serenderler alti adet diregin üzerindeki dengesiyle tam bir mühendislik harikasi. Geçmiste güvenilir bir ambar vazifesi gören bu yapilar özelliklerini üzerinde yükseldikleri direkler ve ucundaki yuvarlak büyük taslara borçlu. Direklerinin üzerindeki yuvarlak taslar dengede kalmalarini saglarken ayni zamanda fare girmesine de imkan vermiyor. Serenderlerin üstü ambar islevi görürken alti yazin sicakligina karsin serin bir ortam sunuyor. Pekmez yapiliyor, odunlar, malzemeler saklaniyor. Yalniz basit bir kulübe ya da ambar degil, bazi örneklerinde ahsap oyma teknigiyle yapilmis zengin süslemelerle estetik bir sanati da görmek mümkün.

100-150 yillik bu kültürel deger simdilerde kaybolup gitmenin esiginde. Tayland mimarisi bongalov tipi evler ülkemizde yayginlasirken Karadeniz’in mühendislik harikasi serender yapilari her geçen gün çürümeye ve yikilmaya yüz tutuyor. Tek katli ve verandali bungalov evler Tayland’in geleneksel evlerine karsilik geliyor. Karadeniz’in geleneksel yapilari serenderlerin ise henüz bu potansiyeli fark edilebilmis degil. Sinop’un Erfelek ilçesi Kaldirayak köyü Kuz Mahallesi’nde bugüne kadar korunabilmis 3 adet örnegi mevcut. Geçmiste ambar olarak kullanilsalar da turistlerin konaklayabilecegi imkanlara da sahipler. Bu yapilarin korunmasi ve yenilerinin yapilip yayginlastirilmasi isteniyor.

Kuz Mahallesi’nde evi bulunan Erfelek Merkez Mahallesi Muhtari Abdullah Bilik serenderleri söyle anlatti:

“100-150 yil önce bunlar ambar olarak kullaniliyordu. Burada rençberlik oldugu için vatandas, bugdayini, misirini, arpasini, yulafini kendi yiyecegini hayvani için yemini burada korumus. Göz göz yapmislar bunu 6 direk üzerinde yükseliyor. Bizim yöremiz yagmurlu oldugu için Eylül aylarinda altinda tezgahlarini kurarlar pekmez yaparlar. Bunun 8 ayaklisi da var. Bunlarin altina odun konabilir. Kagni arabasi olan onu koyar. Sabaniydi dimrigiydi bu sekilde burada muhafaza ederler.”

"Çevrede 3 -5 tane kaldi turizme açilsa güzel olur"

Serenderlerin sahip oldugu potansiyeli ortaya koyan Abdullah Bilik, “Ayakli olmasinin sebebi farelerden korumak içindir. Fare girmemesi için ve düzgün terazide durmasi için böyledir. Farenin girmemesini saglayan altina ayaklarin en üstüne yerlestirilen yuvarlak büyük taslardir. Fare onu geçemez. Insanlarimiz bunu düsünmüsler o sekilde bunu kurmuslar. Büyüksehirlerde yasayan insanlar bunu bilmez bu ev niye havada der. Bazi yerlerde bunlari eve de çevirebiliyorlar. Altini çevirip dubleks gibi kullaniyorlar. Eskiden her evin bir ambari vardi. Simdi ya 3-5 tane bulursun ya bulamazsin. Bakim olmadigi için çöküyor. Öyle olunca da firincilara odun olarak bunu aliyorlar. Bungolov evleri gibi de olabilir bunlar. Bir pansiyon gibi kullanilsa turizme açilsa güzel olur. Bunu vatandas vermiyor zaten yazin geliyor. 3-5 gün kaliyor bu kalsin kültürel degerimiz yok olmasin diyor. Sonra kendi haline terk edilmis gibi kaliyor bunlar. Bu sekilde aslinda degerlendirmek lazim” dedi.