ANALIZ - Kazakistan'da Reform Ve Dönüsüm Süreci Hiz Kesmeden Devam Ediyor
Türkiye ile Türk dünyasi arasindaki iliskilerde özel bir öneme sahip olan Kazakistan'da Cumhurbaskani Tokayev liderliginde ikinci yilini tamamlayan dönüsüm süreci, her alanda bütün hiziyla devam ediyor Tokayev’in iki yillik görev süresini süreklilik içerisinde degisim temasiyla irdelemek mümkün. Tokayev bir yandan Nazarbayev’in baslattigi politikalari devam ettirirken, bir yandan da özellikle siyasal reformlara agirlik veriyor
ISTANBUL -KÜRSAD ZORLU- Türkiye ile Türk dünyasi arasindaki iliskilerde Kazakistan özel bir öneme sahiptir. Gerek bu alanda sürdürülebilirligin saglanmasi gerekse kurumsallasmanin hizlanmasi adina Kazakistan’in karar ve önerileri kayda deger olmustur. Süphesiz bu noktada ülkenin kurucu Cumhurbaskani Nursultan Nazarbayev’in büyük rolü bulunuyor. Bu sebeple Kazakistan’daki gelismeler ve yasanan dönüsüm süreci Türkiye açisindan da önem tasiyor.
19 Mart 2019 tarihinde ülkenin “Tonguç” Baskani Nursultan Nazarbayev’in kendi istegiyle görevini birakmasi ve akabinde yapilan seçimler, yeni ve farkli bir modeli gündeme tasidi. Bu yeni döneme de 9 Haziran 2019 tarihindeki cumhurbaskanligi seçimlerini kazanan ve 12 Haziran’da düzenlenen yemin töreniyle görevi devralan Kasim-Cömert Tokayev damgasini vuruyor.
Türkiye’nin daha yakindan tanimasi gereken Tokayev’in, Kazakistan’in ikinci cumhurbaskani seçilmesinin ikinci yildönümünde kisiligini, karar ve politikalarini irdelemek bu kapsamda katki saglayacaktir.
- Profesyonel diplomat ve deneyimli devlet adami
Tokayev’in ayirici hususiyetlerinden birinin entelektüel birikimi oldugu rahatlikla söylenebilir. Aldigi egitim, yetistigi ortam ve ülkenin kritik dönemlerinde bulundugu kritik görevler kisiliginin sekillenmesinde etkili faktörler. Babasi Kemal Tokayev’in de taninmis bir gazeteci ve yazar oldugunu hatirlamakta fayda var. Kemal Tokayev ayrica Kazak edebiyatinda polisiye türünün kurucusu olarak kabul ediliyor. Annesi Turar Sabarbayeva ise Alma-Ata Yabanci Diller Pedagoji Enstitüsü'nde ögretmendi. Büyüdügü çok dilli/kültürlü ortam onun farkli kesimlerle ilk bulusma alaniydi denilebilir. Özellikle annesinin yabanci dil okutmani olmasi da onun küçük yasta dil yeteneginin gelismesine zemin hazirladi. Cumhurbaskani Tokayev Kazakça, Rusça, Ingilizce, Çince ve Fransizca dillerini biliyor.
Tokayev vaktiyle diplomatlarin yetistigi Moskova Devlet Uluslararasi Iliskiler Enstitüsü (MGIMO) mezunu. 1975-1991 yillari arasinda Sovyetler döneminde Singapur’da ve Çin Halk Cumhuriyeti’nde görev yapti. Birligin dagilma sürecine girdiginde Tokayev baskâtip olarak görev yapmaktaydi.
Kazakistan’in bagimsizliginin ardindan ülkeye dönen Tokayev, 1992 yilinda Kazakistan Disisleri Bakan Yardimcisi olarak göreve basladi ve Kazakistan diplomasisinin gelismesi sürecinde büyük emek harcadi. Bu çerçevede ülkenin ayirt edici yönlerinden birini teskil eden çok yönlü dis politikasinin olusmasinda tartisilmaz bir yere sahip. Uzun yillar Kazakistan’in disisleri bakani olarak çalisan Tokayev, bir dönem de basbakanlik görevini üstlendi. Cumhurbaskani seçilmesinden hemen önce senato baskanligi görevinde bulunan Tokayev, 2011 yilinda Birlesmis Milletler (BM) Genel Sekreter Yardimcisi olarak atanan ilk Kazak diplomat oldu. Öyle görülüyor ki Tokayev’in kariyer çizgisi hem ülke içinde hem de uluslararasi politikadaki itibarini pekistiren bir birikimi yansitiyor.
- Yönetim anlayisi
Cumhurbaskani Tokayev’i tanimlayan özellikleri arasinda sade ve dürüst yasami oldugunu belirtmek gerekir. Nitekim daha geçici cumhurbaskanligina önerildigi günlerde bu özellikleri halkin önemli bir kisminda irdelenen hususlar arasindaydi. Seçim sürecinde ve sonrasinda bu egiliminin altinin çizilmeye çalisildigi görüldü.
Öte yandan, her ne kadar hak ettigi seviyede olmasa da göreve baslamasiyla birlikte sosyal medya hesaplarini aktif kullanma gayreti, açik iletisim hedefinin bir parçasi olarak kabul edilebilir.
Tokayev’in yönetim anlayisinin temel kodlari geçmisin güçlü yönlerini sürdürmek ve reformlarla, yeniliklerle yeni süreçler olusturabilme niteligindedir. Bir röportajinda sarf ettigi, “Nursultan Nazarbayev devletimizin kurucusudur. Bu nedenle onun politikalarinin devamliligini saglayacagimi en basindan söyledim. Her seyden önce bu istikamet Kazakistan için gereklidir. Soklara gerek yok, afetlere gerek yok” ifadeleri bunu dogrular nitelikte.
Reformcu yönüyle ilgili de su sözlerini hatirlatmak mümkün: “Kazakistan reformist bir devlettir. Ister ekonomik, ister siyasi alanda olsun, toplumumuzun dönüsümünün kesintiye ugramamasi gerektigine inaniyoruz. Kazakistan'in dünyanin en gelismis 30 ülkesi arasina girmesi için yapisal reformlarin her kosulda devam etmesi gerekiyor.”
Tokayev ayrica yetenekli gençlerin önünü açabilmek ve devlet bürokrasisine kazandirabilmek için birtakim projeleri hayata geçirme gayretinde. Bu dogrultuda geçen yil Cumhurbaskanligi bünyesinde 300 gençlik bir kadro olusturuldu. Bu yil bu kadroya 300 genç daha alindi.
- Halkinin sesini duyan devlet
Tokayev’in toplumun diyalog, demokrasi ve adalet taleplerine cevap vermeye çalistigi görülüyor. Bu çerçevede “halkini duyan devlet” veya “duyarli devlet” kavramini devlet kurumlarinda isler kilmak istemesi vatandaslarin taleplerinin hizli bir biçimde yanitlanmasi ve çözüm üretilmesi hedefini tasiyor. Kamu çalisanlarinin bu yeni anlayisa uyum saglamasi söz konusu hedefin bir parçasi. Bu anlayisin etkili bir yansimasi olarak Kazakistan’da yabancilara toprak satisini yasaklayan degisikligin getirilmesi gösterilebilir.
Yine bu dogrultuda hükümet ile halk arasindaki diyalogu derinlestirmek için “Ulusal-Toplumsal Güven Konseyi”nin kurulmasi ulusal birlik ve toplumsal istikrar adina önemli bir adim. Konseyin baslica görevleri arasinda, ulusal strateji ve programlar ile yasa tasarilarini kamuoyu adina incelemek, önemli stratejik gelismeler hakkinda kamuoyu ve sivil toplum kuruluslarinin düsüncelerini dikkate almak, yapici diyalogu saglamak yer aliyor.
- Yeni yasal düzenlemeler
Geçen iki yil zarfinda bizzat kendisinin baskanlik ettigi Ulusal-Toplumsal Güven Konseyinin de önerileri dogrultusunda hazirlanan önemli kanunlar parlamentoda kabul edildi.
Örnegin yeni “Barisçil Toplantilar Kanunu” vatandaslarin barisçil toplanti yapmakla ilgili anayasal hakkini saglamaya yönelik. Daha önce barisçil toplanti düzenlemek için gerekli olan izinlerin yerine bir bildirim sistemi getirildi, protestolar ve diger barisçil toplantilar -teknik olarak- artik büyük sehirlerde yapilabilir hale geldi. Ülkenin demokrasi kültürü açisindan bunlar önemli adimlar.
Bir digeri, parlamentonun isleyisi ve milletvekillerinin çalisma sekline iliskin yeni düzenlemeler. Bu kapsamda Mecliste muhalefet kurumunun kurulmasini öngören ve faaliyetlerini düzenleyen degisiklikler ve eklemeler yapildi. Yine “Seçim Kanunu” ve “Siyasi Partiler Hakkinda Kanun” hükümleri geregince, ilk defa yüzde 30 kadin ve genç kontenjani parti listelerine alindi. Bu düzenlemenin kadinlari ve gençleri gerek parlamentoya gerekse yerel siyasal süreçlere dâhil etmenin bir yolu olarak kabul edilebilir. Yapilan bu degisikliklerle 10 Ocak 2021’de gerçeklesen parlamento ve yerel temsilci seçimlerinde belirli düzeyde yenilenme saglandi.
Ayni sekilde 25 Mayis 2021 tarihinde yapilan degisiklikle ilçe, kentler, köyler, yerlesim yerleri ve kirsal mahallelerin yöneticilerinin (muhtar ve kaymakamlar) dogrudan halk tarafindan seçilme imkâni getirildi. Siyasi partiler için seçim baraji da yüzde 7’den yüzde 5’e indirildi.
Bu yasalara ek olarak, Kazakistan insan haklari alanindaki uluslararasi taahhütlerini de genisletmeyi hedefliyor. Örnegin, Kazakistan BM Daimi Temsilcisi ölüm cezasini kaldirmayi amaçlayan Uluslararasi Medeni ve Siyasi Haklar Sözlesmesinin Ikinci Ihtiyari Protokolü’ne katildi. Önemli bir karar da 9 Haziran’da alindi ve ülkedeki insan haklari durumunu iyilestirmek adina hükümete “Insan Haklari Eylem Plani” gelistirilmesi ve uygulanmasi görevi verildi.
- Milli degerler ve Latin alfabesi
Tokayev’in kendi döneminde öne çikarmaya çalistigi manevi degerler sistemi ve onun insasi esasinda bugün Elbasi (ebedi lider) unvanina sahip olan Nazarbayev’in baslattigi bir süreç. Cumhurbaskani Tokayev de özellikle Kazak dilinin gelisimine önem veriyor. Örnegin, “vatan topraklari”, “ana dilimiz” ve “halkin birligi” Tokayev tarafindan Kazakistan egemenliginin ebedi sac ayagi olarak tanimlaniyor. Bir baska önemli husus Latin alfabesine geçis sürecini Tokayev Türk dünyasi ile entegrasyon baglaminda degerlendiriyor.
Tokayev 31 Mart 2021 Türk Kenesi’nin Türkistan Zirvesi’nde yaptigi konusmasinda “Egitim alaninda isbirligi, gelecekteki basarili ortakliklar için kilit bir faktördür. Bu çerçevede, ortak bir kültür, egitim ve bilim sahasinin olusturulmasi gerekiyor.” açiklamasinda bulunmustu. Bunun bir yansimasi olarak Türkiye’de kullanilan Latin alfabesinin özelliklerini de dikkate alan yeni Latin alfabesi internet üzerinden kamuoyunun tartismasina sunuldu. Yeni Kazak alfabesi 31 temel harf ve çift nokta imi, uzatma imi, çengel imi, kisaltma imi ve dalga imi gibi isaretler içeriyor.
"Bagimsizlik her seyden degerli" baslikli bir makalesinde Tokayev, Kazakistan’in toprak bütünlügüne süpheyle bakan ve komsuluk iliskilerine zarar vermek isteyenlere tepki gösterilecegine vurgu yaparak, "Milli tarihimizin temeli, kadim zamanlara dayaniyor. Milli çikarlarimizi her türlü koruyacagimizin altini çizmek istiyorum." açiklamasinda bulunmustu.
- Kriz yönetimi
Cumhurbaskani Tokayev’in seçilmesinin ardindan bir dizi krizle bas basa kaldigini söylesek yanlis olmayacaktir. Bu krizlerin Tokayev’in liderligi açisindan da önemli birer test oldugu göz ardi edilemez. Geride kalan iki yil zarfinda ülkede bir takim dogal/teknolojik afetler, etnik çatismalar yasandi. Tokayev’in olaylarin en basinda ve hizli bir biçimde kriz bölgelerine intikal etmesinin Kazakistanlilar tarafindan takdirle karsilandigi söylenebilir.
Tokayev döneminde yasanan en büyük kriz küresel Kovid-19 salgini oldu. Belirli araliklarda etkili artislar yasansa da su an itibariyla Kazakistan’da salgin 2021’de asilamanin da baslamasiyla kontrol altina alinmis durumda. Dahasi, Kazakistan kendi asisini üreten dünyadaki sayili ülkelerin biri haline geldi. Salginla mücadele kapsaminda Kazakistan'in 12,6 milyonluk yetiskin nüfusunun 4,5 milyonuna mali yardim, gida ve ev ürünleri saglandi, 700 binden fazla isletmeye vergi istisnasi uygulandi ve kredi ertelemesi verildi. Ayrica, yaklasik 500 bin dar gelirli kisinin kredi borçlari silindi. Pandemi sonrasi ekonomik toparlanma çerçevesinde Kazakistan, ekonomideki daralmayi yüzde 2,6 ile sinirlandirmayi basardi. Ülkede 2021'de en az yüzde 3,2'lik bir büyüme bekleniyor. Bunlara ek olarak, ekonomiyi güçlendirmeye ve yatirim çekmeye yönelik tedbirler de tüm hiziyla uygulanmaya devam ediyor.
Sonuç olarak, Cumhurbaskani Tokayev’in iki yillik görev süresini süreklilik içerisinde degisim temasiyla irdelemek mümkün. Tokayev bir yandan Nazarbayev’in baslattigi politikalari devam ettirirken, bir yandan da özellikle siyasal reformlara agirlik veriyor. Kabul edilen yeni yasalar ve yapilan degisikliklerin sahaya yansitilabilmesi durumunda ülkenin demokratiklesmesinde kademeli bir iyilesme yasanacagini öngörülebilir. Geçen bu iki yilda henüz eksiklikler olsa da halk ile yönetim arasindaki diyalogun güçlenmesine paralel olarak Cumhurbaskani Tokayev’e olan güveninin de artmakta oldugu ifade edilebilir.
[Uzmanlik alani Avrasya bölgesi ve Türk dünyasi olan Prof. Dr. Kürsad Zorlu, Bozok Üniversitesi IIBF dekanidir]
Kaynak: AA
19 Mart 2019 tarihinde ülkenin “Tonguç” Baskani Nursultan Nazarbayev’in kendi istegiyle görevini birakmasi ve akabinde yapilan seçimler, yeni ve farkli bir modeli gündeme tasidi. Bu yeni döneme de 9 Haziran 2019 tarihindeki cumhurbaskanligi seçimlerini kazanan ve 12 Haziran’da düzenlenen yemin töreniyle görevi devralan Kasim-Cömert Tokayev damgasini vuruyor.
Türkiye’nin daha yakindan tanimasi gereken Tokayev’in, Kazakistan’in ikinci cumhurbaskani seçilmesinin ikinci yildönümünde kisiligini, karar ve politikalarini irdelemek bu kapsamda katki saglayacaktir.
- Profesyonel diplomat ve deneyimli devlet adami
Tokayev’in ayirici hususiyetlerinden birinin entelektüel birikimi oldugu rahatlikla söylenebilir. Aldigi egitim, yetistigi ortam ve ülkenin kritik dönemlerinde bulundugu kritik görevler kisiliginin sekillenmesinde etkili faktörler. Babasi Kemal Tokayev’in de taninmis bir gazeteci ve yazar oldugunu hatirlamakta fayda var. Kemal Tokayev ayrica Kazak edebiyatinda polisiye türünün kurucusu olarak kabul ediliyor. Annesi Turar Sabarbayeva ise Alma-Ata Yabanci Diller Pedagoji Enstitüsü'nde ögretmendi. Büyüdügü çok dilli/kültürlü ortam onun farkli kesimlerle ilk bulusma alaniydi denilebilir. Özellikle annesinin yabanci dil okutmani olmasi da onun küçük yasta dil yeteneginin gelismesine zemin hazirladi. Cumhurbaskani Tokayev Kazakça, Rusça, Ingilizce, Çince ve Fransizca dillerini biliyor.
Tokayev vaktiyle diplomatlarin yetistigi Moskova Devlet Uluslararasi Iliskiler Enstitüsü (MGIMO) mezunu. 1975-1991 yillari arasinda Sovyetler döneminde Singapur’da ve Çin Halk Cumhuriyeti’nde görev yapti. Birligin dagilma sürecine girdiginde Tokayev baskâtip olarak görev yapmaktaydi.
Kazakistan’in bagimsizliginin ardindan ülkeye dönen Tokayev, 1992 yilinda Kazakistan Disisleri Bakan Yardimcisi olarak göreve basladi ve Kazakistan diplomasisinin gelismesi sürecinde büyük emek harcadi. Bu çerçevede ülkenin ayirt edici yönlerinden birini teskil eden çok yönlü dis politikasinin olusmasinda tartisilmaz bir yere sahip. Uzun yillar Kazakistan’in disisleri bakani olarak çalisan Tokayev, bir dönem de basbakanlik görevini üstlendi. Cumhurbaskani seçilmesinden hemen önce senato baskanligi görevinde bulunan Tokayev, 2011 yilinda Birlesmis Milletler (BM) Genel Sekreter Yardimcisi olarak atanan ilk Kazak diplomat oldu. Öyle görülüyor ki Tokayev’in kariyer çizgisi hem ülke içinde hem de uluslararasi politikadaki itibarini pekistiren bir birikimi yansitiyor.
- Yönetim anlayisi
Cumhurbaskani Tokayev’i tanimlayan özellikleri arasinda sade ve dürüst yasami oldugunu belirtmek gerekir. Nitekim daha geçici cumhurbaskanligina önerildigi günlerde bu özellikleri halkin önemli bir kisminda irdelenen hususlar arasindaydi. Seçim sürecinde ve sonrasinda bu egiliminin altinin çizilmeye çalisildigi görüldü.
Öte yandan, her ne kadar hak ettigi seviyede olmasa da göreve baslamasiyla birlikte sosyal medya hesaplarini aktif kullanma gayreti, açik iletisim hedefinin bir parçasi olarak kabul edilebilir.
Tokayev’in yönetim anlayisinin temel kodlari geçmisin güçlü yönlerini sürdürmek ve reformlarla, yeniliklerle yeni süreçler olusturabilme niteligindedir. Bir röportajinda sarf ettigi, “Nursultan Nazarbayev devletimizin kurucusudur. Bu nedenle onun politikalarinin devamliligini saglayacagimi en basindan söyledim. Her seyden önce bu istikamet Kazakistan için gereklidir. Soklara gerek yok, afetlere gerek yok” ifadeleri bunu dogrular nitelikte.
Reformcu yönüyle ilgili de su sözlerini hatirlatmak mümkün: “Kazakistan reformist bir devlettir. Ister ekonomik, ister siyasi alanda olsun, toplumumuzun dönüsümünün kesintiye ugramamasi gerektigine inaniyoruz. Kazakistan'in dünyanin en gelismis 30 ülkesi arasina girmesi için yapisal reformlarin her kosulda devam etmesi gerekiyor.”
Tokayev ayrica yetenekli gençlerin önünü açabilmek ve devlet bürokrasisine kazandirabilmek için birtakim projeleri hayata geçirme gayretinde. Bu dogrultuda geçen yil Cumhurbaskanligi bünyesinde 300 gençlik bir kadro olusturuldu. Bu yil bu kadroya 300 genç daha alindi.
- Halkinin sesini duyan devlet
Tokayev’in toplumun diyalog, demokrasi ve adalet taleplerine cevap vermeye çalistigi görülüyor. Bu çerçevede “halkini duyan devlet” veya “duyarli devlet” kavramini devlet kurumlarinda isler kilmak istemesi vatandaslarin taleplerinin hizli bir biçimde yanitlanmasi ve çözüm üretilmesi hedefini tasiyor. Kamu çalisanlarinin bu yeni anlayisa uyum saglamasi söz konusu hedefin bir parçasi. Bu anlayisin etkili bir yansimasi olarak Kazakistan’da yabancilara toprak satisini yasaklayan degisikligin getirilmesi gösterilebilir.
Yine bu dogrultuda hükümet ile halk arasindaki diyalogu derinlestirmek için “Ulusal-Toplumsal Güven Konseyi”nin kurulmasi ulusal birlik ve toplumsal istikrar adina önemli bir adim. Konseyin baslica görevleri arasinda, ulusal strateji ve programlar ile yasa tasarilarini kamuoyu adina incelemek, önemli stratejik gelismeler hakkinda kamuoyu ve sivil toplum kuruluslarinin düsüncelerini dikkate almak, yapici diyalogu saglamak yer aliyor.
- Yeni yasal düzenlemeler
Geçen iki yil zarfinda bizzat kendisinin baskanlik ettigi Ulusal-Toplumsal Güven Konseyinin de önerileri dogrultusunda hazirlanan önemli kanunlar parlamentoda kabul edildi.
Örnegin yeni “Barisçil Toplantilar Kanunu” vatandaslarin barisçil toplanti yapmakla ilgili anayasal hakkini saglamaya yönelik. Daha önce barisçil toplanti düzenlemek için gerekli olan izinlerin yerine bir bildirim sistemi getirildi, protestolar ve diger barisçil toplantilar -teknik olarak- artik büyük sehirlerde yapilabilir hale geldi. Ülkenin demokrasi kültürü açisindan bunlar önemli adimlar.
Bir digeri, parlamentonun isleyisi ve milletvekillerinin çalisma sekline iliskin yeni düzenlemeler. Bu kapsamda Mecliste muhalefet kurumunun kurulmasini öngören ve faaliyetlerini düzenleyen degisiklikler ve eklemeler yapildi. Yine “Seçim Kanunu” ve “Siyasi Partiler Hakkinda Kanun” hükümleri geregince, ilk defa yüzde 30 kadin ve genç kontenjani parti listelerine alindi. Bu düzenlemenin kadinlari ve gençleri gerek parlamentoya gerekse yerel siyasal süreçlere dâhil etmenin bir yolu olarak kabul edilebilir. Yapilan bu degisikliklerle 10 Ocak 2021’de gerçeklesen parlamento ve yerel temsilci seçimlerinde belirli düzeyde yenilenme saglandi.
Ayni sekilde 25 Mayis 2021 tarihinde yapilan degisiklikle ilçe, kentler, köyler, yerlesim yerleri ve kirsal mahallelerin yöneticilerinin (muhtar ve kaymakamlar) dogrudan halk tarafindan seçilme imkâni getirildi. Siyasi partiler için seçim baraji da yüzde 7’den yüzde 5’e indirildi.
Bu yasalara ek olarak, Kazakistan insan haklari alanindaki uluslararasi taahhütlerini de genisletmeyi hedefliyor. Örnegin, Kazakistan BM Daimi Temsilcisi ölüm cezasini kaldirmayi amaçlayan Uluslararasi Medeni ve Siyasi Haklar Sözlesmesinin Ikinci Ihtiyari Protokolü’ne katildi. Önemli bir karar da 9 Haziran’da alindi ve ülkedeki insan haklari durumunu iyilestirmek adina hükümete “Insan Haklari Eylem Plani” gelistirilmesi ve uygulanmasi görevi verildi.
- Milli degerler ve Latin alfabesi
Tokayev’in kendi döneminde öne çikarmaya çalistigi manevi degerler sistemi ve onun insasi esasinda bugün Elbasi (ebedi lider) unvanina sahip olan Nazarbayev’in baslattigi bir süreç. Cumhurbaskani Tokayev de özellikle Kazak dilinin gelisimine önem veriyor. Örnegin, “vatan topraklari”, “ana dilimiz” ve “halkin birligi” Tokayev tarafindan Kazakistan egemenliginin ebedi sac ayagi olarak tanimlaniyor. Bir baska önemli husus Latin alfabesine geçis sürecini Tokayev Türk dünyasi ile entegrasyon baglaminda degerlendiriyor.
Tokayev 31 Mart 2021 Türk Kenesi’nin Türkistan Zirvesi’nde yaptigi konusmasinda “Egitim alaninda isbirligi, gelecekteki basarili ortakliklar için kilit bir faktördür. Bu çerçevede, ortak bir kültür, egitim ve bilim sahasinin olusturulmasi gerekiyor.” açiklamasinda bulunmustu. Bunun bir yansimasi olarak Türkiye’de kullanilan Latin alfabesinin özelliklerini de dikkate alan yeni Latin alfabesi internet üzerinden kamuoyunun tartismasina sunuldu. Yeni Kazak alfabesi 31 temel harf ve çift nokta imi, uzatma imi, çengel imi, kisaltma imi ve dalga imi gibi isaretler içeriyor.
"Bagimsizlik her seyden degerli" baslikli bir makalesinde Tokayev, Kazakistan’in toprak bütünlügüne süpheyle bakan ve komsuluk iliskilerine zarar vermek isteyenlere tepki gösterilecegine vurgu yaparak, "Milli tarihimizin temeli, kadim zamanlara dayaniyor. Milli çikarlarimizi her türlü koruyacagimizin altini çizmek istiyorum." açiklamasinda bulunmustu.
- Kriz yönetimi
Cumhurbaskani Tokayev’in seçilmesinin ardindan bir dizi krizle bas basa kaldigini söylesek yanlis olmayacaktir. Bu krizlerin Tokayev’in liderligi açisindan da önemli birer test oldugu göz ardi edilemez. Geride kalan iki yil zarfinda ülkede bir takim dogal/teknolojik afetler, etnik çatismalar yasandi. Tokayev’in olaylarin en basinda ve hizli bir biçimde kriz bölgelerine intikal etmesinin Kazakistanlilar tarafindan takdirle karsilandigi söylenebilir.
Tokayev döneminde yasanan en büyük kriz küresel Kovid-19 salgini oldu. Belirli araliklarda etkili artislar yasansa da su an itibariyla Kazakistan’da salgin 2021’de asilamanin da baslamasiyla kontrol altina alinmis durumda. Dahasi, Kazakistan kendi asisini üreten dünyadaki sayili ülkelerin biri haline geldi. Salginla mücadele kapsaminda Kazakistan'in 12,6 milyonluk yetiskin nüfusunun 4,5 milyonuna mali yardim, gida ve ev ürünleri saglandi, 700 binden fazla isletmeye vergi istisnasi uygulandi ve kredi ertelemesi verildi. Ayrica, yaklasik 500 bin dar gelirli kisinin kredi borçlari silindi. Pandemi sonrasi ekonomik toparlanma çerçevesinde Kazakistan, ekonomideki daralmayi yüzde 2,6 ile sinirlandirmayi basardi. Ülkede 2021'de en az yüzde 3,2'lik bir büyüme bekleniyor. Bunlara ek olarak, ekonomiyi güçlendirmeye ve yatirim çekmeye yönelik tedbirler de tüm hiziyla uygulanmaya devam ediyor.
Sonuç olarak, Cumhurbaskani Tokayev’in iki yillik görev süresini süreklilik içerisinde degisim temasiyla irdelemek mümkün. Tokayev bir yandan Nazarbayev’in baslattigi politikalari devam ettirirken, bir yandan da özellikle siyasal reformlara agirlik veriyor. Kabul edilen yeni yasalar ve yapilan degisikliklerin sahaya yansitilabilmesi durumunda ülkenin demokratiklesmesinde kademeli bir iyilesme yasanacagini öngörülebilir. Geçen bu iki yilda henüz eksiklikler olsa da halk ile yönetim arasindaki diyalogun güçlenmesine paralel olarak Cumhurbaskani Tokayev’e olan güveninin de artmakta oldugu ifade edilebilir.
[Uzmanlik alani Avrasya bölgesi ve Türk dünyasi olan Prof. Dr. Kürsad Zorlu, Bozok Üniversitesi IIBF dekanidir]